Altilio, Gabriele Caggiano 1436 - Policastro 1501, carmina, carmina carm. carmina (G. Lamattina, 1978), section 1

Home Collections/Texts Perseus Catalog Research Grants Open Source About Help

Hide browse bar Your current position in the text is marked in blue. Click anywhere in the line to jump to another position:

This text is part of:

Humanist and Renaissance Italian Poetry in Latin

View text chunked by:

section : subsection

1. epithalamium

5.

Mater alma cupidinum
O Paphi domina et Cypri
Aequorumque minantium,
Dulcis o hominum gestatrix
5Coelitum decus omnium.
Ipsa tu dea cum advenis
Suave olentis odoribus
Veris omnia reficis,
Tum virens nemus explicat
10Hinc et hinc patulas comas,
Grata tum Zephirus tepens
Arva floribus obtegit,
Lacteis quoque frugibus
Spargitur genetrix humus.
15Tum rosaria floridis
Prediis arrident.
Tum novella per herbulas
Artubus tremulis micans
Cursitat soboles agris;
20Tum repulsa sonantibus
Antra fontibus invehunt
Aureos inhabitantibus
Sonnulos defessis.
Tum colonus, ubi gravis
25Seva pondera sarculi
Abiicit, sub amictibus
Frondentis iacet arboris
Coniugemque sinu fovens,
Qua fluit nitens liquor
30Saxa per cava lubricus,
Spernit actalicas opes
Quodque per rubra lictora
Legit indicus incola;
Aura cui procul instrepens
35Fervidos levat estus
<...........>
Omniumque animalium
Nostra perpetuo regis
Saecla foedere prorogas,
40Roma teque colens vetus
Et suum tibi dedicat
Antiquum genus et lares.
Huc ades, precibus favens,
Quae damus cape munera;
45Per te ego impavidus meis
Sum potitus amoribus.
Tu meo in gremio auream
Dedis ipsa puellulam
Cuius pectore roscido
50Floridisque papillulis
Candidum nihil est magis;
Cuius in roseo sinu
Gemipome ut in hortulo
Albicant nivee rosae
55Floribusque iacintinis
Mista lilia; sic nitent
Pullulantque tenerrime.
O labella rubentia
Expolita coralia!
60O gene nivee, aureus
Quas nitet medius pudor!
Dentium o ebur indicum!
Talia in roseis decent
Alba lilia sertulis,
65Talia in propriis rubent
Mala Delia ramulis.
Hic triumphus ab omnibus
Est petendus amantibus,
Hic ego e primis ovans,
70Fera prelia suscitans
<................
................>

6.

Cum Archi mihi putidi recessus
Ardentisque plagae petuntur antra,
Qua Lemni pater ictibus calentem
Alternis quatit intus officinam,
5Qua graves Cyclopum sonant camini
Fumantisve globos ad astra tollunt,
Hic ne qua in miserum caput ruina
Aut ardens cinis <h>orridusve pumex
Ex alto revolet repente fumo
10Flavos ustilet aut mihi capillos;
Tu, mi Balthassar, optime ex amicis,
Si quid praesidii tuo sodali
Putas in pileo tuo relictum,
Ni fiat grave, subveni roganti.
15Perflabit galee ne assidis ne
Perflatus pileus nivem perennem:
Sic duri tibi iudicis superbe
Ad verum faciles parentur aures,
Sic tuis procul edibus relictis,
20Converso agmine, iudices iniquos
Ipsorum magna facta vindicantes,
Luis agmina iudices in ipsos
Convertant tua damma vindicantes.

7.

Accumulant antiqua novis tibi gaudia semper
Di faciles aliosque aliis successibus addunt.
Auctior inque diem redit expectata voluptas
Continuatque vices et cognita saepe revisit
5Pectora, nec remorata diu parit usque recentes
Ipsa sibi curas. Cari victoria fratris
Nunciat optatos solito de more triumphos.
Saepius et repetita novat tibi gaudia felix
Litera: fraternis hostilem accedere gentem
10Paulatim imperiis ac iussa facessere tandem
Victoris positaque iugum cervice subire.
Hinc tuus exultat; partesque effundit in omnes
Sese verus amor; fraternaque gloria fratrem
Non te visa minus, fraterni aut tangere honores,
15Quam, si progenitus te, rex invicte, parente
Is foret, haud alio quondam vultuque animoque
Vidimus affectum. Natum cum letus ovantem
Excipis Alphonsum, secum captiva trahentem
Agmina Turcarum spoliisque et rebus [h]onustum
20Barbaricis vel cum cinctum auxiliaribus armis
Advenisse audis; vesano a cive reposcit
Dum laesae fidei poenas pollutaque victor
Foedera prosequitur patriumque ulciscitur hostem.
Talis amor, talem sese tuus ipsaque rursus
25Talis agit pietas. Nec iam segnisve tepensve
Cunctatrixve sed et laetam quae cuncta per urbem
Templa patere iubet: nulle solemnibus arae,
Nulli fronde carent postes simulacrave divum,
Hinc passim resonant cantus passimque sacerdos
30Plurimus et veste in nivea votiva frequentat
Sacra bonasque preces ducitque ex ordine pompam:
Undique solemnes ritus, dis undique grates
Turba frequens peragit. His tu cum coniuge cara
Et dulci cum prole comes, per templa secutus
35Perque vias omnis. Post vota precesque peractas
Dona quoque haud cessas sacris pendentia tignis
Addere, dulce tui monumentum et pignus amoris
Fraternumque simul decus et testantia laudes.
Quid vero? Apparet primo cum vesper Olympo,
40Et cessit lux alma polo, quae compita, qui non
Angulus, accensae quae non incendia turres
Quae non tecta vomunt? Collucent proxima flammis
Aequora nec solitum Nereides admirantur
Splendorem subitumque diem atque ardere propinqui
45Visuntur montes: flammis propioribus illinc
Pulcher apex Hermi, solitis hinc ignibus uri
Vesbius: accendi tremulis fulgoribus aurae
Sideribusque suis nunc primum credita tellus
Effulsisse polo aut illi accessisse in lecto
50Ethramque stellasque suas, sua munera solis.
Nec mora tinnitusque inter resonantiaque aera
Turribus in summis templorum atque arce suprema:
Aspicere est subitis humana tonitrua bombis
Undique dissultare, coruscis incita flammis
55Sulphureosque agitata rotanti vertice fumos
Expuere in sublime supremaque murmura longa
Sentiri et revoluta diu per inania ferri
Ac late resonare fragoribus undique celum.
Quid referam ut iacte tectorum e culmine flammae
60Discurrant, celique vagae per aperta ferantur?
Hinc atque hinc longoque imitentur fulgura tractu
Signantes iter a tergo, cursumque per auras.
Sic celi de parte aliqua, cum saepe videmus
Scintillare faces celerique excurrere lapsu,
65Mox pluvias ventosque et agentes nubila secum,
Vel metuenda ferus cum sustulit ora Cometes.
Neve sua immanis non reddat munera pontus:
Litora respondent plausu, flammisque relucent
Incurvi portus. Crebri tum luminis ordo
70Pendenles malis demittit lampadas altis
Accensique micant passim toto aequore Lycni.
Non choreae cessant, non acri tibia cantu
Advariantque modos, non ampla per atria circum
Immistus clamorque virum clangorque tubarum
75Obstrepere, una choris, una est vox plausibus, unum
Nomen Aragonium resonant vallesque locique;
Unum aurae sublime ferunt montesque remittunt.
Haud aliam coeli speciem superumve fuisse,
Crediderim summo cum circumfusa tonanti
80Victori caneret laudes manus aemula divum,
Post debellatos, actosque in nigra gigantes
Tartara suppressumque in certo monte Typhoeum.
Inclyta Aragoniae gentis salvete propago,
Salvete, unanimi fratres; a stirpe tulerunt
85Ostrogothi seu vos, genus insuperabile bello,
Progenuit, seu Marte ferox Hispania, seu iam
Cognatum Superis genus, ac missum a Iove summo.
Sepius o salvete, deum haud dubitanda propago!
Et reges, regum et soboles regesque daturi,
90Quos iam nomen idem duplici quos vincula nexu
Sanguis amorque idem, stabilis quos gratia iungit:
Mutuaque officiis ultro citroque perfectis
Causa ligat, diversa colit cognomine eodem,
Quos tellus late reges, populisque potentes,
95Ille quidem Hispanis, Italis tu gentibus horror.
Fortunae magnis iactatus uterque periclis
Perfidia atque odiis iactatus uterque suorum,
Perdomitis tandem sed victor uterque periclis;
Saepius, o salvete, deum haud dubitanda propago!
100Tempus erit, modo di faveant, modo gratia cursu
Quo solita est et semper eat, cum grandia Mauris
Ille iuga imponet, statuet cum iura subactis
Atlantis magni populis detque ipsa superbas
Africa victa manus tandem: passimque trementes
105Non Libyes deserta tegant, non intima Bocchi
Regna aut Gaetulis in spersa mapalia terris.
Hec Fratrem et maiora manent; sic inclyta fundent
Facta viri pariter bello et pietate superbi,
Digni et avis atavisque et progenitoribus illis.
110At parte ex alia non te, rex magne, tuosque
Nictis inferiora vocant, labentibus annis
Adveniet, cum regna tuis latissima regnis
Turcharum accedent, olim et iuga nota subibunt.
Massagetas Scythiaeque alias ah origine gentes.
115Non Tanais, non Xypheis abstrusa nivosis
Antra tuebuntur; Parthos Medosque feroces
Non oriens versisque fugax ad terga sagittis
Non equus eripiet, non curvus acinaces illos;
Heoi sed ARAGONIAM occiduique timebunt
120Progeniem quosve ipse suis lavit humidus alis
Auster, quos septem gelidi afflavere triones,
Conversis vestra arma animis, veramque capescent
Abiecto Mahmete fidem; ritusque perosi
Infandos, veris adolebunt cultibus aras
125Et fortunatas aetas feret aurea gentes.
Ipse etiam, qui desidia luxuque superbit,
Romanus Pastor, pacis turbator et otii,
Placatis se tandem odiis supplexque pudensque
In melius reseret; fassus se sponte nocentem
130Damnabit veteres mores vitamque priorem
Pontificemque aget ille pium utrumque parentem.
Hec ego vaticinor, verax mihi nuncia mittit
Signa animus, nam vera monet deus omnia vatem.
Pro iustis stant arma viris, stant numina divum,
135Stat ratio, stat fida suae rationis alumna:
Iustitia, assistensque suas fovet anxia proles
Et Marti veneranda et summo Astrea tonanti.

8.

Est mihi lucanas inter notissima terras
Villa; fuit quondam regibus apta domus.
Nunc iacet et primae vix iam vestigia fossae
Extant atque suis moenia iacta casis;
5Maxima quae fuerant altae fastigia turris,
Diruta nunc sentes et fruticeta tegunt,
Quae fuerant nitidis nimium delubra columnis
Factaque silvicolis apta sacella deis;
Deficiunt annis et longior arripit aetas,
10Tantum longevi prevaluere dies.
Nam dum hella calent, dum saeva licentia ferri
Invisa agricolis miscuit arma bonis,
Deseruere domos intutaque menia villae
Linquunt et belli quisque timore fugit;
15Exquirunt celsi prerupta cacumina montis,
Tutius has sedes incoluisse putant.
At longo deserta situ collapsaque multis
Imbribus et gelida sub nive tecta ruunt.
Ipsa tamen delubra deum sic obruta, quamvis
20Custode aeterna relligione manent.
At postquam belli cessit furor ipsaque aventes
Pax bona secutos fecerat agricolas,
Arva colunt omnes tristi squalentia visu
Ruraque fertilibus pinguia bobus arant.
25Iam redit autumno pomis decor: omnia florent
Flavescitque sua iam regione Ceres:
Liber adit saltus prisco de more virentes
Omnis et antiquo terra liquore madet;
Cultaque pampineo vineta teguntur amictu,
30Ponit et incultas vinea falce comas:
Incipiunt plenis manare in lintribus vites
Et nova spumantes reddere musta lacus.
Ipsa quoque et varios tellus alit alma colores
Accipiuntque suum florida prata decus,
35Iamque nitent cultis viridantia gramina terris,
Fecundus priscas accipit ortus aquas,
Omnia iam rident in apricis omnia campis,
Purgatur valido pingue bidente solum.
Grataque florentes late diffusa per agros
40Planities, vario gemmea flore nitens,
Huius et excelsi cingunt latus undique montes
Saxaque declivis non adeunda iugis,
Qua gelidum boream tepidum qua spectat in austrum
Et ponit fessos sol rubicundus equos;
45Qua vero Phoebi venientes prospicit ortus,
Hac tantum campo liberiore patet.
Nullius quoniam precluditur obice montis
Latior hic campus liberiorque polus.
Non procul hanc contra tollit se in montibus alte,
50Horrendum antiqua religione nemus.
Silvaque proceras iam densior erigit alnos
Nec tenet immites gratior ulla feras.
Hic Diana suas sepe est experta sagittas,
Fixit et horrendos hic dea fortis apros.
55Sepius his visa est errare in vallibus olim
Pinifera et Cynlhi deseruisse iuga.
Hinc fluvius vitreas, ima quasi margine lambens,
Provolvit dextra parte Malander aquas,
Scindit et immensos sinuoso gurgite campos,
60Perque imum villae labitur unda latus:
Namque hyeme et gelidi manant dum montibus imbres,
Ipse solet tumidis ire Malander aquis,
Sed postquam aestivo torret sub sidere tellus
Et canis arentes fortior urit agros,
65Summittit tumidos ipso cum gurgite fluctus,
Demissa et pisces vix tegit unda suos.
Nunc ad crudeles fluvii redeamus amores,
Qui quondam in latices verterit ora novos,
Si modo fama meas non fallax venit ad aures
70Veraque nos prisci si docuere patres;
Hic erat agrestes inter notissimus, olim
A Fauno ductos qui minitabat avos;
Hic etiam assidua venandi exercitus arte
Per nemus et silve devia semper erat.
75Dum forte insequitur celeris vestigia cervae,
In viridi posuit corpora fessus humo,
Viderat errantis phaonidos ora puelle;
Vidit et, ut visa est, incaluisse ferunt.
Huius et a dextra pendebant parte pharetrae
80Post humeros, laeva corneus arcus erat.
Hanc sequitur iuxta flammato corde Malander,
Addidit et multas, hac fugiente, preces.
Illa tamen nullis miseri devicta querelis,
Ocior alatis effugit usque nothis;
85Condidit umbrosae seseque per avia silvae
Qua iacet erectis densior arboribus:
Deserit intentos domini venientis ocellos,
Tum miser in solis concidit ille locis.
Hic vero, exardens fletu mutasse iuventam
90Ad solem versus multa prius queritur:
Phebe, novos damnes siquid modo sentio amores,
Fac mea non frustra sint modo vota, precor,
Ut dea que nostros hec ferrea cepit ocellos
Haec animum in melius vertat iniqua ferum.
95Dixit et in gelidos mutantur membra liquores
Brachiaque in rivos effluitantis aquae.
Creditur hic solem modo qui spectarat euntem
Ad Silerem cursus hac tenuisse via:
Ac deus ingentem domini miseratus amorem
100Iussit in his sanctum numen haberet aquis.
Sancte, fave ceptis et te dum turba sororum
Concinit, huic placido sis, precor, ore deus,
Dum caneris limphae crepitantia murmura <...,
...> ad laudes sis modo, sancte, tuas.

9.

Bella gerant alii quos fortia castra secutos
Exercere fero proelia Marte iuvat.
Mox, ut tam mullo spoliatis agmine Parthis
Exuvias referant captaque signa domum,
5Hic vitam letis securus degit in arvis
Rusticus et dura versat aratra manu:
Mox, ut flava Ceres maturis horrea spicis
Expleat et cultus vina ministret ager,
Ille petit leges magnorum turba clientum
10Hunc iuvat et pleno reddere iura foro;
Hic animum studiis et rebus ponit honestis,
Sectatur summi dulce Platonis iter:
Ille ad sublimes artes et grandia tendit
Naturae occultas persequiturque vias.
15At longinqua alius celeri secat equora puppi,
Gemmiferi querens litora rubra maris
Et modo se Heois, modo se committit Hiberis
Foeneret ut diras post modo dives opes.
Denique non una est cunctis innata voluptas
20Cuique ex ingenio gloria parta suo est.
Ipse puellarum - modo sit mihi vita - choreis
Incipiam teneras implicuisse manus:
Scilicet umbrosi recubans prope murmura rivi,
Diva, tuas laudes et tua castra sequar,
25Nec tum mortale genus sed munia et ipsis
Fulminibus iussis succubuisse Iovem.
Tu mihi, diva, fave: duce te, novus induar arma
Miles et ignotae prosequor artis opus;
Te duce, triste nihil: duce te, deducta per annos
30Saecula perpetua lege propagat amor.
Ipse quoque et terve deus et regnator Olimpi
Cum tenera ceptis matre, Cupido, fave.

10.

Crasse, mihi quem sors dulci firmissima vinclo
Iunxit et aeterno servat amore fides,
Accipe nunc, quales fortune perferat ictus
Anxia mens, quantis fluctuet usque malis.
5Ille ego, qui duri neglector solus amoris
Dictus eram, victus, cor animumque dedi.
Ille ego qui clipeos et fortia pectora bello
Iactabam, cecidi suppliciumque fero.
Serior et teneris hesit quo flamma medullis,
10Latius hoc ardent ima per ossa faces.
Succubui saevusque mihi iam bella Cupido
Destinat et cupidas aptat in arma manus;
Una mihi eripuit iam totos femina sensus
Et iuvat et miseri sub pede colla tenet.
15Illa mihi somnos adimit curisque sepultum
Ludit me variis excruciatque modis;
Nec metuit sanctos, nec tot celestia divum
Numina, nec magni tela corusca Iovis.
Sepe ego sic monui divorum exempla, securus
20Ut timeat versos in male facta deos:
Olim quod patriis tulerit Peneia campis,
Facta est nam duris Laurea limitibus:
Quod, dum menaliis fastidit Pana sub antris
Siringe in calamos versa repente novos.
25Quippe illi, querula modulatus arundine carmen,
Effudit blandas Pan deus ante preces.
Sepe illi pictas capreas selectaque poma
Servavitque suis condita mella favis.
Omnia dum refugit sic aspernata precantem
30Pro meritis penas, lignea facta, luit.
Negligit illa preces et negligit illa deorum
Imperia et ventis irrita verba cadunt.
Urimur, heu sevusque magis durusque Cupido
Tendit in exitium cornea tela meum.
35Parce, precor, nobis; tua non ego conscius unquam
Sacrilega lesi sacra verenda manu;
Tu quoque de magno que Phebia, lux mea, Phebo
Nomen habes, misero, Phebia, parce mihi.
Forma tibi est, fateor, nulli cessura dearum
40Que vestem Ideis deposuere iugis;
Una mihi ante alias tantum formosa videris,
Ut iam prima oculis forma sit ista meis;
Nec mea nunc alias suspirant corda puellas;
Una eris et flammae causa modusque meae.
45Tempus erat maiis cum lux vicina kalendis
Rite suis populis annua festa refert,
Cum pia solemni lustrantur compita pompa
Et celeber tota ducitur urbe deus.
Itque coronatus, populo comitante, sacerdos
50Candidus et vario tempora flore ligat
Raraque cum trepide spectant miracula gentes,
Ore favent omnes et bona verba canunt;
Tempore quo sacros urbis visura paratus
Rustica finitimos turba relinquit agros
55Atque per intortos templo demissa rudentes
Ex alta pendet lubrica porca trabe;
Desuper in summa iuvenum sedet arce caterva,
Grandia demisse dolia fundit aquae.
Totaque spectatum resonat clamoribus aedes,
60Sus misera infesto donec ab ense cadat.
Qualis erat tunc cum te Gnosia, perfide Theseu,
Cepit dedaleum qua duce fallis iter,
Qualibus atque Helene Priameum accendit ocellis
Inter Dardanias Oenoneque nurus,
65Talis erat socias inter spectanda puellas
Phebia et ornatis conspicienda comis;
Candidulum tiria corpus sub veste latebat,
Qualia purpureis lilia sub foliis
Flaventis tenui crines colligerat auro
70Ornabat digitos plurimos arte lapis;
Dumque oculos alii sacra ad spectacula vertunt,
Illa mea in vultus verterat ora suos.
Ex illo nox acta meo sine nulla dolore est,
Ex illo occultus venit in ossa calor,
75Ex illo duplici vinctum me Phebia vinclo
Dedidit aeterno ferrea servitio.

11.

Exemplo te quisque tuo sic ludat amator,
Ut per te est animi gloria victa mei;
Nam semel in toto si vix admictimur anno,
Seu decimo mecum quoque locuta die es,
5Quod mea te miseram ledit petulantia dicis
Et quod amor noster ducitur improbulus.
Contra, preteriens si te et tua lumina sperno
Istaque seu noster limina pes refugit,
Tunc videor nostros alio traducere amores
10Et mea quod fidei pondere verba carent.
Sive igitur visam ledit petulantia, seu non
Infidus quod sim semper in ore tuo est
Atque puellarum cetu mox differor a te,
Quelibet et de me fanda nefanda refert,
15Seva, meo o tandem, succurrite, fata, dolori:
Obruite invisum diique deaeque caput.
Excruciet de me, cupiat furiosa triumphum.
Gaudeat, exitio leta sit usque meo;
Quod si non animo fallax mihi scripta maneres,
20Aurea nec premeret pectus arundo meum,
Non ego tam longo fovissem tempore flammas.
Rideres nostram tu nec avara fidem.
Quod si ingrata tuo venies non mitis amanti
Dura sed usque magis pergis inepta fore,
25Te variam nostris inscribam versibus, ut sic
Nulla tuam sileant tempora nequitiam
Supplitiumque aliae pro te patientur iniquum,
Me lecto, a domina cautus amator erit.

12.

Hoc nostrae vitium tribuit natura puellae
Perpetuo ut nunquam spes sit amore levis;
Quam mulli hac tota iuvenes versantur in urbe,
Hos amet et nulli posse tenere fidem,
5Preterit ut nullos Hybleo in vertice flores,
Quos non libet apes per cima summa volans;
Sic nullum inspectat cui se non protinus optet
Miscere et lateri conseruisse latus.
Cui non tam duri moverint fastidia mores
10Instabilem nulla ponere verba fide,
Nec refovet quemquam cunctis favet; ista sequentes
Odit et hos repetit quos fugere ante solet.
Quod si idem semper spirabit Phebia ventus
Nec veniat pulsis blandior aura nobis,
15Hoc ita erit: quam si Phebi responsa referrent,
Carminibus fies fabula nota meis.

13.

Cara mihi sine me Capuae nunc menia vises
Quam suus admotis abluit amnis aquis.
Illic te accipiet leto mea Phebia vultu
Cui mandata meo nomine pauca refer.
5Sollicitent varie tristem mihi tedia mentem
Ut sit amara dies nox et amara magis.
Preterea e nostra quantum procul urbe profecta est,
Tantum animo ut flamma sit aucta meo.

14.

Surge, age Calliope, sacras ex ordine lauros
Incipe per lotos disposuisse lares;
Huncque diem festum votis precibusque moremur,
Tura vaporiferos inficiantque focos.
5Quando quidem ex istis ad nos Antonius oris,
Spes vitae rediit. Roma superba, mee.
Quem puto non aliter mirata es sepe loquentem
Viveret hoc quod si more Sulpitius.
Quare age et ramis diffunditur arbor opacis
10Hanc fige ad nostras, candida diva, fores.
Inde et Pyerias properans arcisse sorores,
Antoni, ut laudes et benefacta canant;
Siqua roget quare auxilium petis ipsa sororum,
Tu refer, hoc minus non erat oris opus.

15.

Tandem Parthenopes sublimia linquere tecta
Et patrios fines posse videre datur.
Hic, ubi saxose precingunt menia rupes
Proximaque irriguo prata liquore virent
5Et vicina Siler levi secat equora cursu,
Et sua lucanus rura colonus arat:
Hic meritos reddam Citharee turis honores:
Tu mihi sis felix nostro in amore, Venus.

16.

Nunc tibi quid confert nivei prestantia vultus
Et nitor in toto corpore? nosse potes:
Solus nympharum tam multo ex agmine custos,
Solus virginibus tu potes esse comes.
5Illa gradum simulat propiorem sanguinis, ast haec
Quod matri fuerat mater amica tue;
Atque bis tam belle simulatis oscula libas,
Nec dubitas tacito non bona verba loqui.
Istis, ergo, dolis neu nos, o pessime fallas,
10A domina iubeo te procul esse mea.
Crede mihi, vesanus amor quos iunxit amantes
Perpetuo timidos vel levis umbra facit.

17.

Si quisquam ethereos celesti ex semine vultus
Dignaque vel celo tot bona nosse velit;
Si quisquam faciem quales consuerat Apelles
Formosis olim pingere ymaginibus,
5Hipolites vultus atque ora nitentia cernit,
Cui formam Charites et Venus alma dedit.
Scilicet ipsa suos imitata est Cypria vultus
Ut quod miremur tempus in omne foret.
Hec sive auratas radio percurrere telas
10Tentat et his varias disposuisse vias.
Seu velit his tenues apte variare figuras
Palladias, illi quis neget esse manus?
Viveret hic, Lide, non hanc tentaret, ut olim
Ausa est Cecropidem sollicitare deam,
15Seu ducit castas nympharum more choreas,
Sive canit apta carmina docta lyra,
Non illam Adonis, non illam Cypria vincet,
Non illam sociis Delia mista choris.
Nec tantum has artes sed quod non prisca tulerunt
20Secula, librorum scripta latina legit.
Edocet et comites, hinc candida facta monetque,
Hinc queat incolumis qua pudor esse via.
Talis erat quondam Latiis Lucretia terris
Penelope et Grayae fama pudicitiae;
25Hec et fatales donec compleverit annos
Sors mea divarum more colenda mihi est.

18.

Moliri neque nostrum iuvat, ut solitus semper
Nec flavis colere aut articulos chrisolithis meos,
Pectere aut nitidas ante comas, sed Veneris sequi
Tedet militiam, at funere, ast lacrimis meam
5Vitam ducere, ut eiectum adamet, qui loca quae tenent
Sevi tetra leones, rapidaeque habitant fere;
Esclusum quum me patitur, Phebia: Cipriam
Contemnensque dei post pharetra et munera filii,
Iuverunt lacrime quid, totiens oculi graves
10Fletu, aut quid totiens questus apud tuos
Vultus, quin timui ne lacrimis marmoreus forem.
Ergo literulis, heu, potuit vincere Troius
Argivam, qua pereunt Dardanie Pergama;
At te nec lacrimis vincere nec gemitu datur.

19.

Rura colit postquam peregrinis Phebia terris
Absentis potuit non memor esse mei;
Lucida iam rursus sinuantur cornua Phebes
Cum nihil antiquos querit utique iocos.
5Ha! pereant si quos urbis fastigia tardant
Et regum auratae splendida tecta domus.
Hec ego dum miror nimium securus in urbe.
Oblita est nostri pene puella mea.
Urbs deserta, vale, nitidis ingrata puellis!
10Rura colam; posuit hic sua vota Venus.
Rure ferunt tauros Phebam pavisse Phareos,
Egisse et pastos ad sua saepta boves.
Huc, cum formoso resonant omnia cantu,
Dicitur immites saepe ruisse feras;
15Hic tenuem plectro Cytharam dum pulsat eburno
Ipsaque dum reddunt concava saxa sonum,
Nayades et faciles coiere ad carmina, Nymphe
Mirate ad varios membra dedere modos.
At postquam abscedens plectrum cum voce remisit
20Abscedens Nymphis cura dolorque fuit.
Saepe, ferunt, illas visisse armenta gregesque
Atque illinc fusis sepe redisse comis.
At tu, sancta, fove absentes, Citherea, calores
Amborum serva mutua vincla, precor,
25Neu quisquam adveniens nostros rivalis amores
Polluat instructis decipiatque dolis;
Nobiscum potius cupiat sua tempora canae
Aetatis nostro consenuisse sinu.
Sancta, fave quoniam si quis tibi deditus usquam est,
30Me, tibi devota sis dea mente magis.
Tu quoque formosi flevisti funus amantis
Cum miser horrendi dente iaceret apri.
Diceris ipsa, tuis cum eum arsisse favillis
Admonita et durum quam sit amare, Venus.
35Sancta, fave, positis ut rustica curis
Rura colat, nimphas ut sit et inter agros.
Hic tibi, diva, aram puro de cespite ponam,
Mirthea quam viridi vestiat herba Croco;
Inde ubi depulerit teneros ad pascua fetus
40Ante tuos agnam det venerata pedes,
Colligere ut possit teneris mecum unguibus uvam,
Servet ut annosum candida testa merum
Reddere et hinc Baccho sacra de vite coronam
Atque etiam flavae spicea serta dee.
45Haec mihi contingant, ut tecum, Phebia, possim
Scilicet angusto pervigilare toro.
Porrigit hic mites qua populus altior umbras,
Atque agit irriguas murmure rivus aquas.
Tunc ego despiciam Pactoli litora vel que
50Aurea fert rapido gurgite dona Tagus,
An mihi sint tanti, quascumque huc India gemmas
Mittit et heoi possidet unda maris;
Quicquid habetque Thiros, huc quicquid Arabia vectat,
Ut dominam memori corde fugare velim.
55Interea nostros qui, Phebia, iunxit amores
Servet et absentum mutuus assit amor.

20.

Sullimeni ingenium cui dii sublime dederunt,
Naturae occultas cernere posse vias;
Quique potes dulcem languentibus addere vitam,
Solus et amissos restituisse dies;
5Queris ut ad teneros iterum redeamus amores,
Molliaque oblitas sumere plectra manus,
Persequar et studium primis quod novimus annis,
Scilicet inceptum perficiamus iter.
Si votis non dura meis fortuna faveret,
10Nec mihi tam tenues parca dedisset opes,
Obsequerer forsan, nec enim parere negarem
Mandatis, animo non renuente tuis:
Sed bene quis teneros deploret pauper amores,
Cui vix iberno tempore crassa toga est?
15Quem ne dura fames, calidi ne sideris estus
Ledat, opes alia qualibet arte parat.
Tindaridem peteret nam cum Priameus adultus
Dives et ingenti classe superbus erat.
Ille etiam Alcides, quem candida ceperat Hebe,
20Rex tamen in toto maximus orbe fuit;
Rex erat atque Pelops, curru qui victor ovanti,
Quesitum extremo munus ab orbe tulit;
Denique non parco gaudet Venus aurea luxu,
Divicias optat luxuriamque puer,
25Me, quem paupertas laceris iubet ire coturnis,
Delectat nitidis nulla puella comis.
Me duce, nulla viri sacros violabit amores,
Audebit sanctum nec scelerare torum;
Preterea curas odit non tristis Apollo
30Effugit et tetricos musa iocosa lares.
Sepe, deos testor, calamos invita recepit
Dextera mandatis obsecutura tuis.
Sed mea tum varie subeuntes pectora cure
Ceperunt animum sollicitare meum.
35Cogor et ad sanctas studium committere leges,
Abiicimus calamos deserimusque liram.
Quod si fata velint et si formosus Apollo
Meque suo admittat Calliopea choro,
Non ego lascive cantarem furta puelle
40Et dicta ad clausas verba pudenda fores;
Qualiter incedat flavos male pexa capillos,
Seu venit ornatis conspicienda comis,
Sive velit serio madefactas murice vestes
Sumere, seu digitos anulus arte premat.
45Ipse tui tandem celeberrima principis acta
Gestaque victrici tot fera bella manu,
Seu pedes adusos properet bellator in hostes
Unus ut in numero militis instar eat,
Sive eques in latis valide concurrere campis
50Destinet, et celeres strenuus urget equos.
Quisque illum adveniens protenta cuspide miles
Vitet ut iratum pertineatque ducem.
Talis erat Theseus, talis cum Castore Pollux,
Talis in Argivos impiger Hector erat.
55Quia cum Cesar agit celebris spectacula pugne
Et simulata gerit prelia letus eques,
Cum valida alterius clipeatum pectus ab hasta
Exagitans nitidos impetit alter equos.
Ipse nitens faleris fulgensque insignibus armis
60Advenit et plausus tota theatra cient,
Utque etiam excipiat sperate premia palme,
Suscipiunt magnis plurima vota deis
Quem merito quondam donare ut posset honore
Preposuit terris Cesar et equoribus;
65Haec ego non humili contentus laude canendo,
Inciperem scriptis inseruisse meis
Deficeremque licet tantis pueriliter ausis
Cepisse, at. certe laus mihi magna foret;
Interea sanctis animum studiumque reponam
70Legibus: hinc tenus vita petend a mihi est.

21.

Sic faveant nobis celestia munera semper
Fataque sint votis non aliena meis,
Recti eques, Aonidum decus immortale sororum,
Dulcis et antiquae gloria Parthenopes.
5Aspecta est postquam tua nuper epistula nobis
Lectaque sint dextre scripta diserta tue
Obstipui primum dumque omnia rite legebam,
Littera miranti pene relicta mihi est.
In quibus ingenium miratus es undique nostrum
10Et docta ad laudes dirigis ora meas
Natureque mones, repetam vestigia priscae
Et solitum innate prosequar artis opus;
Scilicet ingenii vires cuicumque suisque
Spectandum est humeris quod toleretur honus.
15Navita ceruleis qui vitam duxit in undis,
Indomiti frenos flectere nescit equi;
Miles et assueto versatus in equore campi,
Nescius est habiles premonuisse nothos,
Obvia que fragili minitetur Scylla carine
20Et bene que ducant sidera cumque ratem.
Scribis ut inceptis eadem natura repugnet
Atque his sim studiis aptior ingenuis;
Quantaque mox veniant a musis premia, quantus
Inde honor et sanctis gloria carminibus:
25Adducis veteres quibus hec cessere poetas,
Hinc Flacci magnas inde Maronis opes
Pluraque dum mones, possent que seva movere
Corda et Traycio flectere more feras,
Prebueram monitis aures animumque, sed olim
30Tempora que memoras ista fuisse subit.
In pretio tum musa fuit, nec vatis agebat
Infelix misere pectora cura toge;
Cantabant vacui sublimia carmina in umbris
Auratamque habuit Calliopea chelym,
35Hec eadem rursus nostro cum tempore desint
Et foveat merita carmina nullus ope
Desine honoratis totos me legibus annos
Ingerere et vite consuluisse meae.
At pulchrum est, optata volet si fama per orbem
40Nomen et extremis eripuisse rogis.
Esse aliquid fateor, sed que sine fetibus arbor
Pomaque sub nitidis vix tegit ulla comis,
Agricole invisa est et nullis culta iuvencis
Neglecta haud longo tempore cesa cadet.
45Denique quid prodest si nullos gloria nummos
Secum habet atque eris musa laborat egens?
Iure igitur musas et Apollinis odimus artes,
Vatibus est quando nullus ubique locus.
Caesar enim bello populos tutatur et urbes
50Negligit imbelles strenuus ille choros.
Gallica qui armis pepulit modo finibus arma
Unde habet hoc maius quod tueatur opus;
Vive diu Cesar, letos cape rite triumphos
Iuraque devicti protinus orbis habe;
55Post hec Pyerias placide spectare Camenas
Incipe et his fausto numine dexter ades.
Sed tum hic animus, posita formidine, paulum
Ceperat admonitu fortior esse tuo:
Mens fuit et monitis prebere salubribus aurem,
60Et leges nulla deposuisse mora.
Iamque animum ad musas referebam credulus ipsas
Antiquae repetens putria fila lyre.
Talia conabar, cum me deterrita fugit
Audita arguti lite Talia fori.
65Desine nos, igitur, monitis abducere blandis
Nitimur adversis nil bene numinibus.
Pluribus uberius nos hinc hortaris et addis
Sepe sequi studium te voluisse meum;
Et faceres, nisi te iuvenili sevus ab aevo
70Semper ab inceptis distinuisses amor,
Qui tibi, si certe non celat epistola verum,
Imperat et cecum pectore vulnus habes.
Queris ad hec cunctas te posse exstinguere flammas
Et colla immiti demere servitio;
75Consulis et nostras siquiquam possumus artes
Experiar vires ingeniumque tibi:
Ha, demens! valido qui obsistere credis amori;
Linquere et invito fortia castra deo.
Ille hominum mentes et ceco corda furore
80Explet et indomitis imperiosus adest:
Edomat ille deos, quid enim Iove maius? et illum
Credimus in Danaes delituisse sinu,
Scimus et hunc torvi falsa sub imagine tauri
Europem tergo sustinuisse suo;
85Quippe illi tellus celumque et maxima ponti
Cum vastis parent equora fluminibus.
Perge, igitur, stultos animo depone timores,
Desere nec magni tradita signa ducis.
Respuit invitos deus ille uritque superbos
90Mollibus at facili numine semper adest.
Quod si multa tue statues toleranda puelle,
Mitis erit posthac que modo dura fuit.
Phebus, ut interdum cara frueretur amante,
Pavit in hemoniis vallibus ante boves
95Alter et insanis vitam positurus in undis
Brachia per duras sepe agitabat aquas
Et media saepton periturus nocte petebat,
Cui procul a tectis signa puella dabat.
Illum turbato non terruit equore nimbus
100Pleyas hibernis nec revocavit aquis.
His igitur monitis ceptos ne desere cursus
In magnis animus prospiciendus erit.
Addereque et votis iuvenilis forma repugnat
Istaque virtutis candida fama tue.
105Obsequere et sevi ne sperne Cupidinis arcus
Qui deus ex omni per te triumphat ovans.
Perge sequens cursusque tuos Citherea secundet;
Molliat et flammas duraque vincla levet.

22.

Carmina que mittis dulcem redolentia amorem,
Temporibus, Cocles, grata fuere suis.
Tristia sollicito pulsabant tedia mentem,
Que tu iocundo carmine cuncta levas;
5Non aliter quam cum mater flet credula nati
Funus et hunc aliquis vivere forte refert.
Adde quod et laudes tutatus es undique nostras
Fortiaque arma male conteris invidie;
Hec et plura mihi dum sic ascribere tentas
10Remque tuo nostram Marte pronus agis.
Vatis et culti preclarum nomen adeptus
Sic tua sint apto condita verba pede.
Inter causidicos etiam mirabere post hac,
Sic tua divina iura tueris ope.
15Sive igitur, vatem seu te pronum iuvat esse
Utrumque ingenti laude decenter agis.
Quidque mihi ascribis vates idemque pronus
Precipis et pium nomen in urbe tuum est.
Tu tamen et posthac nostros torpere dolores
20Neu sine Pieriis causidicisque modis.
Sic tibi me semper, Cocles, debere fatebor
Leticieque unus causa ferere mee.

23.

Et quid in assiduis iactatum vita procellis
Ferrea me ignotis deseris in scopulis?
Ha! miser et siquis dubio se credit amori,
Errores melius perferet herculeos.
5En ego quarta iterum complet sua cornua Phebe
Cum me nec somnus nec cibus ora iuvat;
Nec solitam pulsare chelym, sed tristia Bere
Carmina, sed lacrimis cuncta madere meis.
Credideram verbis et ficte credulus aure,
10Credentes rapidi corripuere Nothi.
Nunc me vexat amor, nunc flamma impensius urit;
Nunc magis sollicitat me sine fine Venus.
Parce, precor: portumque mee neu vita carine
Abnue: tot casus substinuisse sat est.

24.

Quantum Penelope reducem cum vidit Ulixem
Errores longe deposuisse viae;
Quantum Priamedes Helenem cum puppe Micenis
Adveheret liquidis improbus hospes aquis,
5Tantum leta tuo domus est atque omnia leta
Adventu; facta est nox quoque leta dies.

25.

Labuntur sine fine dies et mobilis etas
Currit ut a valida missa sagitta manu:
Aspicis, heoho modo quod processit ab ortu,
Quam celer immensum sol peragravit iter?
5Hec quoque dum loqimur vento fugit ocius etas,
Proxima fit leto queque futura dies.
Crudeles divi, fatorumque impius ordo,
Quid gigni certo mox peritura iuvat?
Exieram vix dum materni vincula ventris
10En iterum in seve mortis opaca trahor.
Ex quis nulla datur mihi spes exurgere, at huc
Clausus in hoc semper marmore nocte premar.

26.

Forte relucebant propiore crepuscula Phebo
Admonitorque operum Lucifer ortus erat,
Tempore quo veris ludunt insomnia visis
Portaque fallaces claudit eburna fores.
5Cum mea paulatim vario confecta labore
Victa subit tandem pectora sera quies.
Hic ego, seu quod aiunt votis quesita diurnis
Sopitis eadem mens vigil ante refert,
Sive hec ex alto divorum munera nobis
10Omina non vanis dantur imaginibus,
Visus eram leges romanaque iura revolvens
Tractare arguti civica bella fori;
Et longa septus turba exultare clientum
Et palmam e dubia lite referre domum.
15Hic virgo, incessu se sanguine fata dearum,
Accedens, oculos constitit ante meos.
Legerat in nodum flavos cui fibula crines
Ulla nec in nitido vertice victa fuit,
Candida cui nempe velabant corpora vestes
20Luteus intextus sed pede socus erat,
Huic etiam viridis cingebat tempora laurus,
Laurus ab immensa pulverulenta via.
Virgineum casto pre se tulit ore pudorem
Nec deerat nulla factus ab arte decor.
25Qualis secretis flos stat iacintinus hortis
Purpureisque solent lilia mista rosis;
Aut ubi purpureis conteximus alba corollis
Lilia et aurato magis fulget ebur.

27.

Nox erat et vario lucis confecta labore
Tandem vix subiit pectora sera quies.
Iam sublucebant propiore crepuscula Phebo
Admonitorque operum Lucifer ortus erat,
5Tempore quo veris ludunt insomnia visis
Portaque fallaces claudit eburna fores.
Hic ego seu quod aiunt votis quesita diurnis
Sopitis eadem mensque soporque refert,
Sive hec ex alto divorum munera celo
10Omina non vanis dantur imaginibus:
Visus eram leges romanaque iura revolvens
Fortia pertrepidis arma sonare reis
Susceptasque fori lites defensor obire,
Ut nostra intrepidus staret ab arte cliens.

28.

Quid prodest votis aras implere deorum
Et totiens sanctis tura dedisse focis,
Omnia mox cernas Zefiros si ferre volantis
Tangere nec surdos vota precesque deos,
5Quo magis imploramus opem miseramque salutem
Hoc infensa magis sors inimica premit.
Lidame, si viridi nimium mihi raptus ab aevo es
Fataque non avidas abstinuere manus?
Hunc nondum canis aetas asperserat annis
10Nondum florentes aspera barba genas.
Vivere nunc decuit, nec adhuc vicesimus illi
Complerat coeptum, tristior annus, iter.
Dii superi, quae tanta fuit rapuisse voluptas
Noxia cui nullo crimine vita fuit?
15Non ille in sanctos dixit mala verba, nec unquam
Sacrilego vestras polluit ense fores,
Sed teneris aetate annis pius esse sacerdos
Coeperat et vitam dedere numinibus.
Aspernatus opes et vanae tristia vite
20Gaudia, vera animi noverat ille bona.
Non huic divitiae curae, non regna, nec aurum
Discere sed cultu sacra paranda suo;
Quin animum quoque postrema testatus in hora est,
Ultima cum moriens verba locutus ait:
25Parcite non exoratos prece flectere divos,
Parcite et aeternum sollicitare Iovem.
Si me fata volunt primis decedere ab annis
Et Lachesis certa stamina lege trahit,
Nullius poterunt flecti prece munera divum,
30Ulla neque instantes vota movere deos.
Sed sic nostra truces non sentiat umbra sorores
Tantaleas nunquam sic patiamur aquas.
Non adeo presens terret me mortis imago
Quodque immaturum mors properatur iter
35Quam quod te, genitor canis asperse capillis,
Moerentem nostro funere deserui.
Vos, dulces fratres, quos hora novissima iunctos
Nunc male divellit, quis amor unus erat,
Vos decet obsequiis summittere colla perenni
40Solantes mestas funere caniciem.
Quod nunquam sic saxa meo sint mollia fato:
Fugisse obtestor te mihi teste pater,
Cum subito hec fanti moribundis verba querelis
Iniecere nigras fata superba manus,
45Purpurei flores et frigida sacra sepulcri
Quecumque et tenerum pro legis urna caput:
Reddite molle solum vos et florentia circum
Prata et odoratas marmora ferte rosas,
Ast ego quod possum lacrimas et tristia promam
50Carmina mestitiae pignora certa meae,
Semper eris nostris, semper relegere libellis
Extremum hoc a me, Lidame, munus habe.

29.

Perlegis, an stricto prohibet mucrone satelles
Additaque in teneras, hei, mihi vincla manus?
Perlege dura licet genitor vel robora vincat
Sitque illi in sevo pectore nata silex.
5Supremum tamen hoc misero concedet amori,
De nostra sat erit iam statuisse nece.
Hoc illi satis est, sic indulgemus et egro
Iam desperata quodque medentis ope.
Adde quod hec non est promisse conscia noctis
10Littera, nec tantas fertque refertque notas;
Sed lacrimas et que vero perferre dolore
Cogimur atque ipsi sint placitura patri.

30.

Ecce iterum vesana movet ferus arma Cupido
Et secum occulta cogitat arte dolos;
Ecce iterum extinctos in me Venus excitat ignes
Et nova flamma patet quod fuit ante cinis.
5Libera iam tristes repetunt precordia curae,
Obsedere animum dira venena meum.
Stultus ego! Indomiti vitasse Cupidinis artes
Credideram et tacito retia docta pede.
En laqueus mea colla premit fugiensque moratur
10Pectus et insano torquet in igne Venus.
Parcite sollicitos hominum quicumque furores,
Mentibus et curis gaudia mista datis:
Ocius aut moriar, vel, si hoc mihi fata negarunt,
Ocius immiti solvar amore, precor.
15Non ego iam possum tantos perferre dolores,
Deficiunt vires ingeniumque cadit.
En ego: nunc tenues paulatim absumor in auras,
Morte tamen gravior sed mihi longa mora est.
Fortius accendit modo quos negleximus ignes
20Et vetitus duplici foenore crevit amor.
Uror et occultis flagrant mea pectora flammis;
O desideriis finis adempta meis!
Ha! ego quid merui de te, mea regia, tantum
Ut fieres nostro letior exitio?
25Parce precor, mihi non fuscis evectus ab oris
Est pater aut getico nata sub axe parens:
Tu mea letales torsisti corda sagittas
Tuque vulneribus nunc, precor, affer opem.
Quod si nec formae nec opum mihi gloria tanta est
30Nec vetus antiquo sanguine ducta domus
Aut humilem gelidos inter Lucania montes
Edidit et patriae menia parva meae:
Hic, ubi dura rigent pellitis membra colonis
Asperaque assiduum detinet arva gelu,
35Sunt tamen ingenuae, quas iam tibi vovimus artes
Quaeque tuas dotes nec periisse sinant.
Haud quoque despueris; rerum et Lucania victrix
Olim finitimis extulit alta caput:
Cuncta sed ut desint miserum tamen aspice tandem,
40Quem tibi iam toto pectore tradit amor.
Adde quod haud canis gravior nos obtegit etas,
Nec viridis primo flore Iuventa calet.
Quod si nec talamos nunc dedignabere nostros,
Avertent certam tempore nulla fide
45Semper eris, vel si pilii superaveris aevos
Nestoris, amplexu regia sola meo
Quos aliquis cane figentes oscula fronti
Felici iunctos dicit amasse fide.
Tu modo, si sapias, votis ne obsiste precantis
50Effice spem longe neu levis aura ferat:
Incipe surgentis decerpere cautior annos.
Heu, heu, quam celeri labitur orbe dies!
Aspicis irriguis passim frigentia campis
Ut matutino lilia sole iacent;
55Sic tibi, cui primis fulget nunc flosculus annis
Languidus haud multos post cadet ipse dies.
Porrige in amplexus tua, porrige, brachia nostros,
Ipsa quibus non sint lilia pura magis;
Incipe surgentis fructus decerpere mente,
60Incipe me meritis demeruisse tuis,
Ut sic optatae venient cum fata flammae
Preteriti possit penituisse nihil.
Quodsi nec forme nec opum mihi gloria tanta est
Nec vetus antiquo sanguine ducta domus
65Quod si humiles gelidos inter Lucania montes
Edidit et patriae menia parva meae.

31.

Cara mihi ante vale, musarum turba, valete
Qui colitis summi collis utrumque iugum;
Atque olim quecunque meis celebrata libellis
Femina et ante alias, dulcis amica, vale.
5Et Veneris tu nate vale, mollesque faretrae
Et quisquis dominae rumpere vincla timet.
Cedere nunc tempus; maiora ad prelia eundum est,
Pulvere nunc alio noster anhelet equus,
Nunc decet ad talos lapsa procedere palla
10Querere et eiectis seria queque iocis:
Lusimus at satis est; satis et cantavimus: Heuge!
Ponatur rutilis scripta puella rogis.
Iam novus existam censor rigidusque minister
Virtutum atque animo iam graviore ferar.
15Tu modo nunc Astrea redi circumque sorores
Adveniant. hinc pax inde pudicitia
Et miseras vestro dignatae numine gentes,
Aurea depulsis secula ferte malis.
Quisque pium rectumque colat: sceleratus habendi,
20Ite, furor, fraudes insidiaeque procul.
Iam nulla humanas avertant comoda mentes
Sollicitus nec opum corda fatiget amor.
Solus et in trivio frondentis ad arboris umbras,
Fessa diu placido membra sopore levat.
25Mercatorque vagus longe, custode relicto,
Securus merces fertque refertque suas.
Denique, quodcumque est terris rectique bonique
Hac duce fit, rectum qua sine nilque pium est;
Hanc sequar: ite procul, Venus imbellisque Cupido,
30En dabitur vestras spernere posse faces.
Virtuti nam certus honos, illi omnia parent,
Unica nos magnis comparat illa deis;
Antoni, virtus tete tua tollit in astra,
Principibus fecit carior ut fieres.
35Illa tibi peperit partosque tuetur honores,
Illa tibi toto nomen in orbe dedit.
Te duce, quid verear ventis dare vela secundis
Presidium in nostra dulce future via?
Te propter fugienda mora est, fugienda animique
40Segnities, celeri meta terenda rota est.
Struxerat e pario nondum sua marmore tecta
Dives et auratis hostia liminibus,
Nondum suppositis fastigia nixa columnis,
Menphiticae aut steterant culmina celsa domus;
45Sed parvam erectis tegetem fulsere tigillis,
Pellebant raras frondea tecta nives.
Haec ubi iura dabat posito modo cultor aratro,
Vix fuerat lento vimine texta casa.
Non illic Policletus erat, non dextra Myronis
50Aut aliquis mira Dedalus arte faber,
Sed rudis indocta componens falce dolabat
Rusticus exigui nobile ruris opus;
Fictilibus trivio pubes tum leta quotannis
Solvebat festas diis operata dapes,
55Quas aliquis victa crines obeunte sacerdos
Lustrabat puris ter operosus aquis;
Inde deum veneratus agri faustumque precatus
Eventum, natis coniugibusque simul
Libavit tacitoque super bona verba locutus
60Movit ad incultos ebrius ora modos.
Caetera subsequitur patremque imitata iuventus
Coepit in agrestes membra movere choros.
His pluviam segeti solemque his poscere votis
Assuerant: ultro numina cuncta dabant.
65Nunc terris commissa deos caedesque fugarunt
Presentique cadit victima nulla Iovi.
Aurea nunc merito fugere palatia divi,
Iure hominum audaces extimuere manus.
It pretio nam pulsa fides et iura pudorque
70Concessere malis omnia divitiis.
Iudicibus venale forum, venale sacerdos
Templum habet; in pretio est quicquid ubique nefas.
Prestat amicitias aurum; largitur honores:
Auro victus amor, fasque piumque iacet.
75Nunc sanctum simulare et fictos sumere vultus,
Adiuvat et blando falsus in ore sonus.
Felices tamen haec quibus est contemnere corde
Veraque secura querere mente bona.
Non illi occultis agitantur conscia factis
80Pectora sed vitae gaudia leta tenent.
Iam precor, o Astrea, redi, tua castra tuumque
Imperium nulla subsequar ipse mora.
Tu, dea, concordi discordes pace revincis
Sola que perpetuo foedere cuncta ligas.
85Te duce, Roma suos sine te dolitura triumphos
Victrices toto retulit orbe manus;
Et Libiam exhausit bello regnoque potita
Nostra Numantinas sub iuga misit opes.
Hac duce, Brute, tuas nati sensere secures
90Et patriae nocuum supposuere caput.
Hac duce, Tarpeyas hosti quae prodidit arces
Sustinuit factis digna sepulcra suis.
Hinc Lacedemonias extollit Graecia laudes,
Hinc quoque Thebanum Cecropiumque decus.
95Hinc sinit abscedens ventura nocte colonus
Incustoditos lata per arva boves.
Hac duce, iter faciens nemorum per inhospita dives
Extimuit nulos, fure latente, dolos.
Hinc quoque per montes perque invia lustra vagatur
100Lanigeras ducens pastor inermis oves.
Qualia Saturno quondam regnante per orbem
Pubere vel nondum regna fuere Iove;
Tunc intacta piis errabant numna terris
Simplicibusque diu mista fuere choris:
105Presentesque deos multo nec ture colentes
Annua sed puro pectore sacra dabant.
Mos fuit et varios legisse per avia flores
Atque horum sanctis implicuisse comis.
Nulla Lycahoniae macularant pabula caedes,
110Paverat humano sanguine nullus equos;
Nondum ausi divum regna affectare gigantes,
Impositus nondum Pelion Ossa super.
Non auri nunc sacra fames, non dira Cupido
In sua regnantes viscera vertit heros.
115Pax erat inter agros, pacem veneratus agrestis
Maturae segetis spicea serta tulit;
Tum non raucisonos effundens horrida cantus
Audita est belli signa dedisse tuba.
Sponte sua tulerat tunc omnibus omnia tellus,
120Legerat externas nec vaga puppis aquas.
Hinc et divitie nobis nomenque decusque,
Hincque meae laudes, hincque petendus honor.
Ite leves post hac tenuesque abscedite curae:
Ite, elegi et vanae carmina laudis opus;
125Nunc alii cultus, nunc vita severior adsit.
Nunc gravior rigido vultus in ore decet.
Olim grata novem valeas iam turba sororum,
Tu mihi et ante alias, dulcis amica, vale.

32.

Quid totiens nova mirantem pictura moratur,
Hospes et actonito pendulus ore siles?
Artificesne manus an le magis impia tangunt
Facta cupisque novum discere forte nephas?
5Horresces audita! vides qui fervidus acri
Instat equo et stricto fulminat ense ferox:
Hic rex Ferdinandus, patriis qui iuribus heres
Et solium et regni debita sceptra tenet
Pollutosque deos armis hostemque nefandum
10Impiaque ultrici vindicat ausa manu.
Illi autem quos iam versis manus urget habenis,
Turpiter indignae terga dedisse fugae:
Iampridem obliti superum decorisque suique
Sese ausi abiecta conscelerare fide;
15Utque sacra violasse parum sit pignora dextrae
In caput insidias regis et arma parant.
Consilium sed fraude tegunt: preferre malorum
Taedia, longa nimis lentaque bella queri;
Ocia iam et requiem fessos optare paratis
20Rex modo ne veniam colloquiumque neget.
Acturi de pace adeant: hoc nomine dirum
Pretexunt facinus colloquiumque rogant.
Plura quid adnectam? Facilis rex annuit illis
Deligiturque dies adiiciuntque locum.
25Si quondam Sidicina tuos ad moenia gressus
Pertulit a Calibus nota per arva via,
Hac ubi vicino colitur vetus ara sacello
Et strepit irriguis proximus amnis aquis:
Haud procul hinc atque inde acies consistere iussas,
30Praesidium statuunt ductor uterque sibi.
Egressus medius placuit locus: aequior idem
Parque aberat spatiis campus utrinque suis;
Accumulant sed adhuc sceleri scelus: arma veneno
Tingunt, vulnificus inseriturque calibs.
35Iamque ibant: rex iussa prior loca pervenit; illos
Conscia mens tardat sollicitusque pudor.
Tres pariter furor unus agit: iam pallida cernis
Ora virum, in tacita iam lege fronte dolum:
Scilicet usque adeo vultus consorsque comesque
40Est animi, quem non occuluisse diu est.
Intrepidum similemque sui contra aspice regem
Quantum et quam placida stet gravitate decus,
Regia mens fraudumque expers excelsa, sed illi
Fallereque et falli nescia corda vigent;
45Ceu validus sonipes ceu laeta ad pascua currunt,
Insidias agitant martia turba lupi.
Ille quidem invictusque animi spernitque cavetque,
Haud pavet, insidiis haud sinit esse locum:
Sic procul aspectat venientes, non tamen ullum
50Crimen adhuc, ut in his conspiciatque dolum;
An non certe satis placidi et nil tale verentis
Dudum et pacati pectoris illa fides,
Quod non castrorum mediis e milibus illi
Primaque selecte robora pubis eant:
55Sed duo quod iuxta comites en aspice, quorum
Hic annis humero debilis ille fuit.
Iamque aderat, cui primus honos semotaque dantur
Alloquia et fictis qui movet ora sonis.
Ille opibus titulisque potens cui rex socer et cui
60Regia sit talami federe iuncta soror,
Cui pars Campani non ultima paruit agri,
Parebantque arces, prisca Suessa, tuae:
Ille fidem testesque deos bis peierat, ille est
Pro facinus tanti duxque caputque mali.
65Incertumque diu ne te morer, huc age, quaeso;
Huc oculos, hospes, denique flecte tuos.
Aspicis hunc vix deiectos, qui lumina vultus
Tollit adoranti persimilisque venit.
Deiphobus tusca iuvenis de gente profectus
70Aurea cui patrio cassis ab angue patet.
Hic annis animisque audax in vulnera primos
Ferre aditus primusque in scelus ire parat.
Quo raperis iuvenum confidentissime? poscunt
Dira sub occulto quid sibi tela sinu?
75Imbuere auspiciis primos his parce labores,
Primitie haud annos hae decuere tuos;
Sacrilegas, vesane, manus age, comprime, non est
Ius sceleri in sacros copiave ulla viros.
A Iove sunt reges, neque in hos nisi Iupiter unus
80Ius habet; excutiet Iupiter arma tibi.
Nil te, Maiestas augusta, animique benigni
Certa fides, nil te pignora tanta movent,
Cui iugulum modo, cui galeae nectenda solutae
Fibula, cui tantum creditur arbitrium.
85Nam dextrae de more petens velut oscula, dum se
Concitat et rapidas urget in arma manus,
Haud ultra regem latuit dolus, arripit ensem
Fulmineus, stimulos acrior ira ciet.
Illi occulta metu tantis de vestibus arma
90Lapsa cadunt, atro lurida felle madent.
Iam circum una omnis steterat globus, unus in omnes.
Fertur et invicta rem gerit usque manu,
Nec mora, nec requies nunc hos, nunc actus in illos
Ardet et infesta cuspide terga premit.
95Qualis ubi levibus falco se substulit alis,
Vidit ut aerias ludere ad astra grues,
Evolat et spatia alta petens victorque superne
Irruit et divinum dissipat ungue globum
Disiecte super alta metu pars tendit in aequor
100Flumina, pars notos stagnaque visa lacus,
Talis et hos metus acer agit, dum tanto propinquis
Moenibus aut nota sistit in arce fuga.
Dii, quibus imperium est terrae cureque tueri
Res hominum et terris sceptra tuenda suis.
105Quam bene consultis nobis, dant terga nocentes:
Victor io, canitur rexque paterque suis.
Nec sibi sed victor nobis, quo sospite, pax est,
Iustitia incolumis fasque piumque manet.
Huius enim servata salus simul aurea servat
110Regna, simul regnis aurea secla suis:
Nestoreos ergo illi annos laetamque senectam
Quisquis es et faciles usque precare deos
Duxerit et Sidicina tuos quotiens via gressus
Proxima ne tibi sit templa subire labor
115Terque aspersus aquis vicino e flumine sumptis
Da servatori vota precesque deo.

33.

Ille ego ceruleae dominator Fucinus undae,
Qua tibi piscosae pars famulatur aque,
Suppliciter duplices summisso poplite palmas
Ante tuos tendo, die, Columna, pedes.
5Lucenses commendo tuos divamque Parentem,
Prospicit et templis quae tua regna suis.
Haec mihi iam motas placavit saepius iras,
Cum tumidos quateret fuscina nostra lacus.
Huic tuus e mediis ereptus nauta procellis
10Vota coronata cum rate saepe tulit;
Piscatorque eadem precibus cum prospera favit,
Plena tibi multo retia pisce trahit.
Illa sui felix mater motura satorem
Afferet optatis omnia laeta suis.
15Quod si te veterum maiestas cognita rerum
Tangit et antiquis addita fama locis
Servat adhuc et prisca tibi qui nomina lucus;
Ille sacer multa relligione fuit.
Lucus erat Veneris, Veneris Charitumque choreis
20Praebebat latebras ociaque apta nemus.
Nam socios sepe ad lusus silvestriaque antra
Accitas memini Naiadas isse meas.
Saepe etiam Satiros in se Faunosque ruentes
Dum fugiunt, medios destituisse choros;
25Pallentesque simul, simul et me quamque vocantem
Semianimes imo delituisse lacu.
Hunc melius veterum neglecto numine divum,
Quos finxit vano gens sibi prisca metu,
Intacta Genitrice Dei sese ara tuetur
30Lucensesque fovent numina vera suos.
Quare age, finitimum fraudes temerariaque ausa
Compesce et diras sacrilegasque manus,
Quos neque coelestum ratio aut respectus honesti,
Non pietas, non ius, non movet alma fides.
35Quoque tegis miseros in noxia tela malorum,
Hunc clipeum sanctis, eia, age prome locis.
Fortia dum tractas violenti munera Martis
Creditaque auspiciis Itala signa tuis,
Horreret pater Heridanus confusa terna rivos
40Ora novem et pavido mergeret amne caput.
Quis te dona togae, pacis quis crederet artes
Nosse, aut insueti civica bella fori
At nunc cum leges statuas et cognitor adsis,
Litibus imponas iudiciisque modum,
45Tum faciles adsint miserorum vocibus aures
Iustitia intrepidum tollet ubique caput.
Quis te miliciae tot desudasse labores
Auxerit, aut animi tot monumenta tui?
Idruntumque Arnumque tuas testancia laudes
50Cantatum et tolo nomen in orbe tuum.
Sequi te pacemque simul bellumque gerentem
Viderit et gemina par tibi laude decus,
Quid nisi miratus regno gratetur et Urbi
Dicat et o tanto regna beata duce!

34. Altilius Accio Sincero et Marco Antonio fratri: salutem

Unanimi fratres, rapta qui matre doletis
Et desiderio fletis uterque pio,
Desinite a lacrimis lam sanctos ledere manes;
Vos vetat Helisiis illa recepta choris.
5Illic optatis longum complexibus haerens
Iucundo fruitur coniugis ore sui:
Felicesque animas inter coetusque verendos,
Narrat natorum de pietate parens.
Scilicet iis ut spem viduae solata iuventae
10Deserti tulerit frigida regna tori:
Addit et obsequia el dulces cum pondere mores,
Iam tum cum patrias ferret uterque vices:
Cum simul et Nymphas, Satirorum et cantat amores:
Estque in Sinceri carmine tota sui.
15Quod subito cantu turba excipiente deorum,
Hinc illinc variis plausibus arva sonant.
Massiliam chorus omnis et aetheriae convalles,
Massiliam totis reddit et aura locis:
Illa autem aeternos caro cum coniuge gressus
20Iungit et Helisium sic terit alta nemus.
Quo iam pro lacrimis Panchaeos urite odores,
Orpheaeque move tu fidis alter opus:
Non quibus infernas ille exoraverat umbras,
Flebilibus supplex ausud adire modis;
25Sed quibus et dium laudes, ipsosque canendo
Heroas caelo, sidirebusque locat.
Has micti iubet inferias, haec funera mater,
Ipsa sibi has lacrimas, haec sibi busta rogat.

36.

Quam, Federice, suis te spectat letus in armis
Mars pater in studiis quamve Minerva suis,
Tam domus haec et fons et quae sunt consita circum
Hic nemora adventu laeta fuere tuo.
5Vive! vale Latiae decus et pax unica terrae,
Cui Mars certatim et docta Minerva favent.

37.

Hanc faciem et nivee tam rarum frontis honorem
Hisve rosis haec quis lilia miscet? Amor.
Quis gemina aut illic accendit sidera? Quisve
Arcum illic, illic spicula condit? Amor.
5Rubra quis in teneris polit haec corallia labris?
Aut hoc intus ebur finxit ah arte? Venus.
Quis decus effingit morum? quis verba loquenti?
Clamve decor qui te subsequitur? Charites.
Quis formam sine labe dedit? digitosque manusque?
10Quis format, nullo crimine, membra? Venus.
Quis mihi perpetuos hos nutrit in ossibus ignes?
Frons, olim, facies, verba, labella, decor,

38.

Iunius ut primum materna est editus alvo,
Miratae puerum circuiere deae:
Dum certant optatque suum dum quaelibet, inter
Certantes rapuit Cypria basiolum
5Atque ait: Haec nostrum defendant pignora; at illi
Pressa rubet tenui nunc quoque mala nota.

39.

Sive furor, seu sit ratio contemnere vitam
Alterius vitam perdere dum properas:
Inde mones, iuvenum confidentissime, quam sit
Et fragile et fallax et breve vita bonum.

40.

Tu qui romanos annosa palatia colles
Flavaque vicini Tibridis arva petis,
Hic ubi discordes posuerunt menia fratres,
Menia tot sanctis facta superba viris,
5Non sine flebilibus referes haec verba querelis:
Aurea Roma olim, ferrea facta, vale.

41.

Ducebat mihi ver anni sed suave nitens flos
Forma erat, heu carpsit hunc sibi Persephone.
Rorarunt domini lacrimae sine fine iacentem
His quoque nec moriens ille revixit honos.
5Nunc antris malesana tuis fles Abdua alumnum,
Naiadum sparsis nunc chorus ipse comis.
Heu breve ver, alii revehant quod fors nunquam anni!
Heu flos quem nec ver, nec feret ulla dies.

42.

Tota Ariadna mea est, alios nec querit amantes,
Loysium parvi bella Ariadna facit:
Denegat et cuiquam post hac se velle marito
Nubere quam Peto: Vive! Ariadna mea es.
5Petum laudat, amat; Petum noctesque diesque
Corde gerit: Peto nil Ariadna negat.
Quare age, care puer, fidos mihi desine amores
Ledere; Petillum quicquid amas animo.

carmina (G. Lamattina, 1978).

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.

An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.

Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar:

Altilio, Gabriele Caggiano 1436 - Policastro 1501, carmina, carmina carm. carmina (G. Lamattina, 1978)

This text is part of:

View text chunked by:

Table of Contents:

1. epithalamium

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34. Altilius Accio Sincero et Marco Antonio fratri: salutem

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.