1. de Baccho ode prima
Cratere pleno ad carmina me vocat,Qui est vatum amator, vinipotens Deus:
Cui fons coronatur corymbis,
Per digitos fluit uva pressa.
5Limphae, solutum connubis, senex,
Infansve vinum, vel iuvenilibus
Pollens in horis, vim suavem
Fert subito, violatque curas.
Flavo est eidem continue aureus
10Nitor: rubenti perpetuo rubor:
Omne et per aevum candicanti.
Candor inest sua cuique forma
Mansura semper, ut Semeleis
Viget colorem scis quem habet in genis,
15Ac fronte liber? Quo videntur,
Mista simul tria dicta vina.
Equi et volucres. Pegaseum bibant
Fontem. Lyaeus, non alius liquor,
Expellat usto siccitatem.
20Iamque hilaret mea corda Bacchus.
2. ad quendam qui scortum habuerat ode secunda
Febriculosae non simile hoc oviScortum videbas? Non scabie putre?
Non et propinque quae indicabat
Calviciem tibi mox futuram?
5Qualis nivali, cum Borea furit,
Ilex videtur vertice in Ismari
Decussa frondenteis honores,
Aut foliis viduata quercus
Annosa: talis lena colo trahens
10Filium, sedebat vertice cui coma
Non ulla; quin nullus capillus;
Nulla genis ineratque pinna
Signetur albis ille nigerrimus
Dies lapillis. Quis tibi sic potens
15Divum redonavit salutem,
Incolumi remanente pluma?
3. de praegnantibus mulieribus ode tertia
Indicta prisca carmina vatibusScituque digna, nunc age, nunc lyra
Exprome mecum: quae patenti
Aure, bibat sidi quaeque nupta.
5Vulgusque praesens non procul arceo.
Audite cuncis Virgoque nubilis
Praediscant, ut cum gestet alvo
Mox tumida iuvenis mariti
Semen redactum in membra memor sciet,
10Et continenteis tunc habeat manus.
Vitabit haec sic permanentem
Usque notam paritura, gnatis.
Rerum est Onustae dira cupiditas
Desiderat seu fluminis, aut maris
15Magnae parentisve, arborisve ab-
Sumere quid placitum ex alumnis.
Quod dico, verum credite: nam fuit.
Spectatus est in (mi patria) foro
Iuli, cui iniusta in fronte signa
20Noctuae erant et arundo visci.
Faetae voravit, non dubium, omnia haec
Matris voluntas; quae tetigit sibi
Partem illam, et in frontem puellus
Ventre latens memorata traxit.
25Sunt somniantes, qui medici putant
Ex arte causam tangere: somnia
Dicuntque certa, nescientes
Crimina Adae esse vetusta, et Evae.
Sublatus, error morte ab Iosua
30Lethumque quamvis, vult tamen hoc Deus
Miro indicari teste pomum,
Eum, animae maculamque nostrae.
4. ode quarta
Cur me sic refugis Lydia, ut obviosDenteis si aspiceres et rabiem canis?
Tandem pone timorem
Vano non opus est metu.
Hostis non ego sum: tu quoque dilige.
Non est, cur timeas blandicias, iocos,
Complexusque suaveis,
Divae munera Cypriae
5Tempestiva viro te mihi subice
Aequans munia, me non fuge, dum licet.
Exemplum cape: mater
Dic, et succubuit tua?
5. ad Ioannem Dominicum Salomonium ode quinta
Non nostrum laeta vice nubem mentis est fugare,At pressa in imbrem solvitur perennem.
Usque magis crescunt lacrymae, nam tristior
Aeque me maeret? Testor astra, nullus.
5Tempus credebam foret, ut medicina iam dolor:
Doloris ardens est cor officina.
Iam nisi tu Salomoni, ni Paulinus ac amicus,
Ambo potentes suscitare sensus
Defunctis hilares, vestra recreabilis Camoena,
10Abibo vita. Discet hinc iuventus
Fervida qualis fuerim, sed frigide ipsa amabit
Nupsit Lyce, qua mortuus tepebo.
6. unde prima Origo Burgi ode sexta
Implebo flatu non ego tibiamTestudinem nec nunc digitis,
Pulsabo plectro, nec silenti
Pecten adest citharae paratus.
5Verum, quae in agris crescit, arundine
Cantabo secta. Haec sit mihi barbitos
Plectrumque nam primordia eius,
Et segetem celebrabo rubram.
Huic ergo vestrae sint patulae sono
10Aures, remotis obicibus vagae
Mentis iam adeste hic aure, mente.
Ecce nova, en memoranda canto.
Quid, o, quid o nam concipitur nefas
Hoc maius? Aegrotos iugulaverat
15Sphaptus parentes, in cubili
Cum traherent animam exituram
Sphaptus tacendus, si scelus impium
Patrasset, omneis post obitum, ut foret
Vivus per annos, qualis ille
20Igne ferox Ephesi in Dianam.
Includi in antro iam culeo maerens
Inter furentum bella animalium
Dividicatur parricida.
Fama volat properans ad imos.
25Poenas luenteis qua Phlegeton fluens
Flammis coercet, corrigit aspere
Et vis sororum, quae flagellis
Insonat, exagitans colubros.
Sursum ipsa tendit Thisiphone horrida,
30Venitque, ut illum noscat, ad inferos
Mox puniendum. Volvit unda
Impositum, cruciatur ipse
Invisa Divis, ut caput extulit
Auris supernis: Lumina, sol videns
35Compressit arcte, quo omnis orbis
Insolitis stupuit tenebris.
Nulla herba saevis inde fuit vivens
Calcata plantis dirae Acherontiae
Frustra relicti taedet Orci,
40Tarda ubi non valet hunc videre.
More et pigentis dum fricat unguibus
Caput recurvis, hinc paleae cadunt,
Quiddam et movens se crure parvo,
Spurcitie genitum cruenta.
45Hoc canna sursit semine, quam vocant
Surgum Coloni, peniculum ardue
Gestans, acuta peior pasta,
Et mage quam scabies, molestans.
7. ad Fabium Paulinum ode septima
Fabi cur doleam, meque memor LycesAngam perpetua sollicitudine,
Nil est: nec querulos ad Citharam modos
Aptabo miser amplius.
Iam tu non elegis, nec Salomonius
5Hetrusca veniet mi auxilio fide.
Vestro consilio carminibus dato,
Cura liber eo gravi:
Et vita geminis debeo vatibus.
Me non Threicia dulcisonans Lyra
Orpheus, vix etiam cantus Apollonis
Iuvisset lacrimabilem.
10Cyrto iuncta suo nunc valeat Lyce
Subsidens scopulis, queis premitur gemens
Telluris, iuvenem ceu gravat ignea
Moles Trinacriae insulae.
8. amantes in Papilliones ode octava
At nos quid uris persequens ultra modum,Contraque ius, maris genus
Tumultuosi spuma quin salis? Preces
Valent nec adversus feram?
5Arcum sonantem nam Cupidinis manu
Tu aptas, sagittas dirigis,
Non ille coecus aliger, Deus puer,
Privatus a te lumine,
Telis tui ne plumbeis adulteri
10Sentire possint taedia
Et vis, puellae, quas amamus maxime,
Sint tam protervo pectore?
Perstet voluntas: has amemus dummodo
Flagremus in te iniqua odiis.
15Vix haec prodit turma conquerentium
Papiae amantum, cum sua
Statim volarunt urbe, dempta immagine,
Et voce, sed non patrio
Quo nomine et vocantur hoc in tempore:
20Necem petunt ab ignibus.
9. se ab Amore Fraxillae expediri | non posse: haec sub nomine Fraxini, | velut Laura sub Lauri intelligatur ode nona
Mecum sub umbra et tegmine Fraxini,Dilecta qua non Laurus erat magis,
Eius revolvo saepe nomen,
Et lacrymis, fidibusque canto.
5Frangit protervo me monitu prior
Accentus: et sic discrutior. Latet
Mortale vulnus pectore imo:
Nec morior, nec ut ante vivo.
Frangor propinquus nescio quis sonat,
10Ire hinc volenti haud sufficiunt pedes.
Eheu, quid ergo? Ceu Caystri
Langueo olor, moribundus ales.
10. ad Deum Optimum Maximum pro salute veneta | ode decima
Corrupta fletu lumina, quem piusDolor cadentum et dira movet lues,
Prostratus atollo potenti
Cum precibus tibi, summe Rector.
5Hoc destituti stant Veneti Patres
Tui tenentes filii imaginem
Gestu: et precantur te salutem,
Te veniam, assidueque pacem.
At turbo morbi crescit et insolens
10Senesque iustos et miserabilem
Tollit iuventam: iam Columnae
Imperii timeo ruinam.
Quid illa prodest relligio et fides,
Rectique cultus? Ah Deus, ah vide:
15Effusa, per Natum, evagantis
Tam rabide lege lora pestis.
11. ad Hadrianum Politianum Iurisc. avunculum | ode decima prima
Coelebs quid ergo? Quid mihi consiliHabere possim? Num Venerem sequar
Sylvis relictis? Num Dianae
Vivere continuabo vitam?
5Res cum periclo est utraque; nam Dea
Est quaeque, quisquis se applicet alteri
Infensa semper: me hinc Adonis
Casus et Hyppoliti, hinc me adurget
Heu dira mens, heu funera tristia
10Immissa pulchros in iuvenes, aper
Ut scidit illum dente iniquo,
Hoc lacero ut maduere currus,
Sed facta scis haec praesidium reis,
O grande moestis, o Utini decus,
15Forique Iuli, lux serena
Iustitiae nebulis latenti.
Quaeras (pater te dicere sentio
Secunde), quaeras, quod medium sciet
Utrique adhaere. Carus aeque
20Sic fueris Veneri et Dianae.
Quid si inter ambas connubialia
Sint iura parteis? Nil timeo amplius
Hoc ipse tuto matri Amoris,
Hoc etiam poteroque Phoebe
25Servire castus consilio, et salax.
Rides, et alte me in faciem inspicis
Vis vera dicam? Me puellae
Urit amor nimium decentis.
12. de amoenitate patrii loci | ode decima secunda
Elata pulchri solis ab exitu,Quando exit ad nos luce fugans sua
Stellas et Auroram relicto
Ante diem revocat cubili
5Frustra. Fugit nam praevia per polum
Alte rotundum, Sol ruit insequens,
Hanc donec annosum ad maritum
Circuito pepulit profundo.
Ast illa rursus (non bene convenit
10Iungi puellam cum vetulo viro)
Fugit: sonoro garrientes
Murmure aves male facta vident.
Urbs clara terno stat Spilimbergia
Elata colle. Vos charites eam
15Vos condidistis cui ipsa cedunt,
Thessala sic celebrata Tempe.
Subsidit almo gramine pascuum,
Et lata longe planities soli
Inclusa ripis usque quaque
20Nos iuvat aeriis videntes.
Delectat hic nos Piniferum nemus,
Udum salictum, glarea fluminis,
Vitrumque labens cum sussurro,
Aura frequens aviumque cantus.
25Non tauriformis, sed volucris gerens
Ramosa Cervi cornuo, labitur
Torrens pererrans, lympidisque,
Fertur aquis sine lege currens.
Plerumque vidi, vidi ego Naiadas
30Iactare lymphis bracchia candida,
Artusque nudos sic movere
Ut fluvio invideam beato.
Amnis beatus possidet omnia.
Lasciviens quae pectora turgida
35Contrectat undis? Nec recedit
A femore, a nitidoque tergo.
Tunc obstupescunt fluminis incolae
Pisces carentes vocibus ac prope
Volare gaudet mergus, illis
40Quid resonans modulante lingua.
Fauni at salaces per sylvam suas
Nymphas sequuntur. Dum strepitant pede,
Hinc Phasianus, Turdus illinc
Tollitur et lepores fugantur.
45Contra Occidentem quid referam situs?
Versus Triones atque meridiem?
Aequata Colli plana tellus
Fundit opes, hominumque victum
Eleusim atrae flava Proserpinae
50Mater relinquens attulit huc gradum
Spicasque tendens cum racemis
Deseruit Bromiusque Thebas,
Latmium vagantem quin etiam his locis
Stertisse amoenis sub Iove amabili
55Dicunt, soporatumque in herba
Plusque alibi placuisse Lunae.
Saltem fuisses, o Endimion vigil
Partim, illa furtim cum tibi basia
Dabantur, ipsam vel tulisset
60Hanc speciem tibi imago somni;
Utruque pacto tu quoque dulciter
Nam bassiasses, o mihi si mea
Iam me reclinanti sopore
Suaviolum fera Lyda iungat.
13. ad Horatium Rositum | ode decima tertia
Iam tempus illud, sydera quo micantInfixa Coelo lumine languido
Cum albescit aer, surgit aura,
Graminibus cecidere rores.
5Rosite, credas: tunc mihi vitio
Fuit. Stupesco, totus et horreo
Hanc dudum revolvo, qualis hirtus
Horret aper canibus propinquis
Sive in remotis Chaoniae iugis
10Seu Menali sub Quercubus horridi
Circumvenitur: linque curas,
Linque forum, precor, ipsum et audi
Patrone dulcis. Principio audio
Vocem gementis: mox strepitus venit.
15Pedum putabam: sed lacerti in-
Versum hominem rigidum ferebant.
Concussa magno mens tremuit metu
Ut nota vidi, pallida, mortua
Praepostere ora astare terrae
20Aethera ad astriferumque cura.
At at quid istud? Quid video? Miser?
Quod prodidi te, sic vagor ut vides.
Nec plura dixit: meque fugit
In tenues resolutus auras.
25Dedit me adhuc (dis te per eam rogo
Diserte causam tutor et intime
Amice amorem), degit ille
Improbus, et mihi sic dolosus,
Tricosus, iniustus, sine pectore
30Peiorque quo vis nequitiis dato?
Ille, ille erat vel si ipse vivit
Post obitum est species futuri.
14. de Vulcano et Marte | ode decima quarta
Si forte claudus, nec sine cornibusHic est maritus, nescius, aut sciens,
Condiscat exemplum: videbit
Cum nimia utilitate damnum.
5Exemplar istud non hominum, at Deum,
Deumque, quorum non humile est genus.
Si adulterantur Coelites, cur
Vos homines male sana punit?
Viros securus mulciber haud fuit:
10Non ille Martem coniuge cum sua
Sub rete captum longe ab armis
Depositis furibundus urens,
Ambos vel acer pondere mallei
Gravis refrigens: sed superis eos
15Monstrare gaudens; vel pepercit
Temporibus, pavidisque tergi .
Risus qui Olympi sedibus aureis?
Gradivus autem bile tumens fremit
Se esse visum totum inermem,
20Implicitam, et Venerem foventem.
Talis colubram masculus implicans,
Exceptus ictu non leviter, sonat
Linguis trisulcis, lumine ardet,
Fit tumidus rabie, veneno.
25Iniuriam non bellipotens tulit
Mavors inultam, cum fuit his dolis
Tandem expeditus, liberante
Concilio vario Deorum.
Nam claudicando dum fugitat faber,
30Mucrone velox Mars sequitur caput
Truncasset illi, tempore apto
Crus nisi (sors volvit) reclinans
Vitasset altum, qui capitis gravi
Ruebat, ictum; cornua verticis
35Sunt secta tantum, decidere
Quae ante pedes operosa claudi.
Vulcanus ex his, ceu nitido e vitro
Pavor peractum donat adultero
Sic mulsit hostem, gratus ille
40Cornua nobiliore fixit.
15. de canibus ode decima quinta
Quae fabuloso carmine concinuntVates priores, quae resonans lyra
Mendacia aegri: furta Martis
Mulciber explicuisse solem.
5Audite verum: non ego inania
Dicam sonoro, credite, barbito.
Res clara, sertis: quae et videtur
Et canibus quam odiosa durat
Sed scite primum, hoc nomine dicier
10Vulcanum, ob illud, quod sibi vult Canem
Sic antecedit claudicantem
Pervigil assidue Molossus.
Ex officina dum it cubitum Faber
Lassus strepenti: praevius en comes
15Armis patentem cernit, arcis
Suppositam et Venerem in cubili
Martem putavit (credere sic volo)
Inferre mortem tunc Dominae et
Quo illum subantem dente, stringit
20Ac separat, dominoque pandit.
Distracto ab ipsa excadet adultero
Maritatur candida Lemny:
Nodo tenaci iussit omnes
Inde canes misere coire.
25Ut fuste duro turba procax eos
Laxisque multis non sine risibus
Divellat adversos, et ipsos
Deserat implicitos voluptas.
Non ergo Apollo dulcia, sed canis
30Furta indicavit. Discite, discite
Canes fideles, hosque habere,
Coniugibus vitreis dicati.
16. in nuptiis Ilbii et Glicerae | ode decima sexta
Formosam Gliceram duxerat IlbiusVersutus iuvenis, tunc Citharae donant
Parsim lumina clarant.
Plauduntur choreae pede.
Post haec se adpositas laute, hilares ferunt
Mensas; plus hilarat coena, merum, ioci,
Quaedam facta novis sunt
Munera edenda iugalibus.
5Hoc tantum referam, quod memorabile est.
Donum sponsum agit. Dat Glicerae suae
Tostum vite Columbum,
Quando avis est Veneris salax
Coxas nupta, caput, collaque dat viro,
Et mandit relinquum, quod tenet alitis.
Ad lectum hora iacendi
Mox vocat: in talamos eunt,
Simplex sponsa thoro. Cur ita? Clamitat,
10Non sic credideram. Munera reddimus,
Inquit, vestra, maritus:
Colla, caput, femora, at sile.
17. in malignum ode decima septima
O invide, o qui crure falcato ambulasIntrorsus, o gradu movens,
Te te appello, o garrule, o levis senex
Semper novi quid afferens:
5O et qui Aromatum officinis incubas
Dies per omnes, o macer,
Pascens edulia inter illa e saccharo
Visu appetitum patrium:
Cur me silentem provocas de te loqui, et
10Me armas Iambis acribus?
Archilochi ut arcum tendo nunc: ut spicula
In te apto tinta toxico
Iam te domo eicio cadaver obrutum
Omnis cloacae sordibus,
15In cuncta flumina Orbi et stagna et maria
Quae infamiam non abluent.
Sol lucet, et non lucet, et lucet tua
Quid blacterat malignitas!
Leno puellarum, quid hic, illic strepis
20O inaniter me vellicans?
Quid illud est, si dixerim quondam iocans
Inter sodales, aeva
Sarcenium, cum nubibus simillimis
Obductus esset Iuppiter,
25Frugi colori huiusce, sarcenum vocans?
At parce, parce, te precor;
Nam corrigam, cum purus aer, inquiens:
Est tempus haud sarcenium.
Phoebus Iocosae, ne scelus, ne mordica
30Odex probata Vatibus.
Quin hanc iocundus et gravis laudat tuus,
Quem non mereris, compater,
Legum peritus doctor et historicus,
Virtute, amicis, vi potens.
35I nunc, tuos et villicos, quae scis
Luna imminente proximos
Arctare, et agros, et movere limites.
I nunc male in malam crucem
Vel, te reforma, et integer tandem redi
40O nobilis tam ignobilis.
18. ad amicum ode decima octava
Noscere si te vis, cui es notus iurgia dicas:Sic te, sic tua crimina nosces.
Hoc ego praeceptum teneo, exhibeoque probatum:
Nam virtus, se noscere, prima.
5Unicuique duplex gestatur mantica collo,
Anterior quae est, posteriorque.
Hac sunt errores proprii, illa sunt alieni.
Cernimus hos, non cernimus illos.
Me parvum dicant, iracundum, taciturnum,
10Multum propositique tenacem:
Dum magna enitar, iuste irascar, mihi
Non sileat, me indignaque vitem.
19. mortuos non esse deflendos ode decima nona
At cur tot lacrymae, tot gemitus, tot quaerimoniae,Si non est aliquis, Persephone quem fugiat nigra?
Cunctos illa rapit restituens impia neminem:
Hoc laudanda tamen, quod nimium procida dispares
5Aequat, sorte prior. Non humilem quisquis homo siet,
Ullum iure vocem, dum geritur mortuus arduo:
Non celsum, tumulo dum positus clauditur infime.
20. ad aeris et lucis Praesidem Iunonem Lucinam | In Cornum furacem eiusque fures ode vicesima
Diva, quae curas oculos proborum,En facit pravus tibi vota Cornus,
Orbus est dextro, sit et hic sinistro
Lumina casus.
5Ne eruat fixos lapides ab agris,
Destruat sepes nimium dolosus,
Nostra nec furtim Cerere et Lyeo
Exuat arva.
Si preces unquam tibi magna Iuno
10Attuli, fac ut quoque nati et uxor
Lumina amitant cito ne parentur
Pabula Corvis.
21. ad Augustissimam Imperatricem | Mariam Austriacam ode vicesima prima
O magna Quinti filia CaroliO Imperatrix maxima maximi:
Liani uxor, o ac Imperantis
Rodulphi genetrix saevi,
5O Ferdinandi non humilis nurus,
O celsa Mundum qui et regit alterum
Soror Philippi, o Principumque
Tot clarum decus inclitum:
Dum iam relicta nobili ab Austria
10Ad regna magnae tendis Iberiae,
Non Lusitanis digna tantum,
Sed mundis dominarier:
Audire non me sed libeat Deam
In me loquentem, quae diademate
15Caput coronata est nitenti,
Summi Calliope Iovis.
Regina salve, nam maris et soli
Coelique rector, cura tui, Deus
Te vult perennem, te et beare,
20Fortunae super Insulas.
Quicunque longe est occiduo aequore,
Propius honorem Caesarea tua
Afflante maiestate divum,
Et corde et genibus colat.
25Vireta pandant se Hesperidum: Draco,
Alter renatus excubitor Draco,
Caput reclinet, non sopitus,
Sed te sic venerans, vigil.
Sol lustrat omnes undique lumine
30Terras, et Orbem circuitu inspicit.
Nil ille cernit sanctius te
Et te nil sapientius.
Te semper anteit, cum ingrederis, boni
Spes certa magni, spes manibus gerens
35Ramos virentes, te et sequuntur
Nudae pectora Gratiae.
Tu cum resistis, firma tenet gradus
Astreas iustos: non Pietas movet
Adiuncta gressus: prisca tecum
40Constat aurea saecula.
Euge, quid aurum, quid Tagus aurifer
Fulvis arenis Hesperiam ultimam
Ditans, nisi illi viva Gemma
Gemmis tu pretiosior?
45Ergo inseraris praeradians decus
Claris coronis, quae capiti micant
Fratris, renidet Coelum ut astris,
Atlanti decus imminet.
Tu pace iungis corda potentium
50Disiuncta Regum, tu populos feros
Nutu coerces: tu es Maria,
Tu sexum superans tuum.
Quae plectra nostro pectore? Quae lyrae?
Quae mens? Furor quis? Non capio furens
55Tantum Camoene Numen intus
Miris me exagitans modis.
22. ad Hectorem nobilem Spilimbergensem | de origine lictorum ode vicesima secunda
Invisa cunctis progenies bonis,Invisa cunctis progenies malis
Pestis, pernicies, dedecus ultimum
Captrix Carnificis manus,
5Olim unde primam coegit originem
Inusitata vis recinam lyra,
Atque instans precibus numne ego polluam
Hac foeda illuvie fidem?
At sorde nulla polluitur nitor
10Intaminati purus Apollinis.
O Hector iuvenum nobilium decus,
Ergo audi: expediam brevi.
Tam liberatis denique Phinei
Mensis volucres Tartareae incolae
15Obscenae Strophadum se ad propriam
Per coecum aera deferunt.
Lasciviens tunc limine in horrido
Orci Celemon Cerberus occupat
Intrantem, et veretro tergemino Canis.
20O Cum Harpya rabide coit
In ripa Averni, haec ova parit tria,
Fovetque ad amnem tegmine lurido
Alarum, dum ab eis post aliquot dies
Proles exiit impia.
25Prolem protervam tempora provehunt
In peius, Ombros, Smogerus, Ybrias
Sunt illi gemiti: prima satellitum
Gens uncis manibus ferox.
Quam fraudolentam, sanguineam, efferam
30Perferre Pluto non potuit suo
Regno. Ob nequitias a Barathro exulat,
Et nos hoc patimur genus?
23. ad Andream Chiochium medicum physicum | et poetam Veronensem ode vicesima tertia
Iurarem Chiochi per sacra DeliaeArcana et Cereris et per Apollinis
Lauros et tripodas numen et Euhii,
Iurarem medicam perque scientiam,
5Qua claudis rigidi limina Taenari,
Et gressus revocas deproperantium
Ad ditis tenebras regnaque tristia
Nil gratum sine te, nil mihi amabile,
Nil gratum sine me, nil tibi amabile.
10Nam sic perspicuus noster amor micat,
Ut non sic radiet splendidus aethere
Noctis stelliferae nuncius Hesperus,
Cum purus glaciet flumina Iuppiter.
Fundata est stabili Pyramis in base,
15Haec mentis solidae vis bene mutua,
Quam non invidiae dira protervitas,
Non aurum violens, non fuga temporum,
Non mors, Eumenides, nec quatiat metus,
Non et cuncta potens ipsa necessitas.
20Hac est Pirithoi, famaque Thesei
Vivens: vivit adhuc nomine Pilades,
Orestemque premit non taciturnitas.
Hac omni celeber tempore pythias,
Et Damon fugiunt publica funera,
25Spirantque unanimes. Sic quoque nos Dea
Non unquam moriamur Polynymnia.
24. de Valentino Foelier frate Capucino | ode vicesima quarta
Delapso coelo verba, corde et intimoEducta qualis eicit,
Alto ille Foelier fulminans templi toro,
Dum veritatem praedicat,
5Laenire saevas possit ut tigres docens,
Nec non leones efferos,
Mites in agnos et lupos convertere,
Et viperis accerrima
Venena demere: at Spelimbergum feris
10Intaminatum istis caret.
Parcant maligni, qui obstrepunt, mendaciis
Hic veritas et charitas.
O moribus coelestibus nimis Valens,
Et nobili facundia,
15Foelixque certe concionator, nimis.
Discessus ut tuus dolet:
Te en prosequens lacrymis vale, clamat, vale
Commota tota Civitas.
Et quo stupescat, laude te ad Polum vehunt
20Iambica ipsa carmina.
25. in miserabile funus nobilissimae | et pudicissimae Margaritae ode vicesima quinta
Imago, qualem Praxiteles nequeFormavit unquam (credite) Phidias,
Uterque clarus, seu Deorum
Ponere, seu hominum figuras.
5Imago diris mortua sensibus,
Sed viva divis, quae placuit Deo
Sic mente pura, ceu decenti
More viris, nitidaque forma.
Coelesti imago e rore (quid altius
10Diviniusve? Pigmalion tuae
Cedat) furenti est a marito,
Et furiis male fracta ferro.
Scelus nefandum, moreque Thracio
Heu, perpetratum: dicat ut impius,
15(Si mente sanus) sponsus ipse
Se omnigenas meruisse poenas.
26. ad fontes Utini ab illustrissimo Domino | Nicolao Contareno praeside salubri ac perenni | aqua mirifice imbutus ode vicesima sexta
O Fontes gemini praecipue UrbiumFori tam celebris nomine Iulii,
Nunc vos lumine laeto
Nunc vos aspicio libens.
Extinctae duplici vos similes faci,
Ex trunco exanimi, quin tumulo et pares
Ut maestae ante videbam,
Quam vobis animam hic Deus.
5En vobis resonat grata loquacitas,
En alte expuitis flumina limpida,
En vobis sentio flare
Auram prorsus amabilem.
Vos Lympha salitis: nos animo arduo
Pulsamus nebulas, Nicolei inclytum
Dum aeternis meditamur
Numen tollere luaudibus.
27. ad amicum ode vicesima septima
Prognatus ille rustico BenacioDoctor, sed utriusque legis nescius,
Vivitne? Rapidum in Athesin an furor tulit?
Pellem reliquit antequam se immergeret
5Sodalitati, capitulis inanibus?
Secumve in alta fluminis iecit vada?
Pellem sine ossibus, sine et carne, illius
Gestamen haud idoneum, nisi innuat
Ferum, voracem et asperum magis Lupo.
10Recalcusat, Valerinus et Bonfidius,
Comitesque, coetu ex altero, viri optimi
Frugalitate quam sua gaudent? Sua et
Se pelle continent et agnoscunt Deum?
Hic literati, digni honore et barbito,
15Non quippe heremum, ut alteri, et palum merent.
28. in recuperationem munitissimae Urbis Pannoniae | quae vulgo nuncupatur Claverinum ode vicesima septima
Fatale claustrum, nec superabile,Quin clava fortis, clavis et Austriae,
(Grates agendae sunt Olympo),
Ecce sub austriacos redactum
5Quis credidisset tam spatio brevi?
Spem claudicantem quae rota fervida ad
Metam reflexit? Quis Deorum
Tam subito peperit triumphos?
Hunc densa nubes previa militi,
10Et tantus ardor pectoribus Ducum,
Silensque Phoebe quae soporans
Excubias vigil favebat:
Fuisse Regem Sydereum indicavit.
Bis fulminavit: robur et acriter
15Mox Christiano proelianti
Ingeminat, validum secundans.
Utrinque clamor, clangor et impetus.
Passim resultans arma micantia.
Certantur utrinque igne, ferro.
20Multi etiam volitant per auras.
Svorzem quis illum dicat idonee
Burgum? Lopemque, Virlinio addito?
Strasoldium quis? Palphiumque
Gestam grandia Fabricurti?
25Nam, ceu in hostem magnanimus leo
Fertur, pecusve, cum stimulat
Sese cruentat, barbarorum
Sanguine, et horribiles madescunt.
Te Musa sistas, non etenim decet
30Mitem Camoenam carmine non truci
Cantare pugnas, nec cadentum
Funera, purpureosque rivos.
29. de Heucrebrio, viroso et saevissimo viro | ode vicesima nona
Heu crebrius clamare matrem, heu crebriusAudivit omnis ista maerens civitas,
Ea ipsa, mater parturiit dum Heucrebrium,
Ob idque nato tale nomen indutum,
5Enixa quantis protulit doloribus
Immane monstrum, Tygride et crudelius,
Et Vulpe multo falsius veterrima.
Quid oh, quid oh factus vir hic, de quo loquor,
Egit? Quid et meruit mali hic Heucrebrius?
10Et coniugem atque liberos, nurus quoque
Impurus omnes sustulit puros mero,
Protentiore. Quod pararat toxius,
Quod nec Thiesteae, nec Atreae manus,
Admiserit nec impia Absyrti soror.
15Coniectus autem in carcerem invenit modum,
Quo ulcisceretur coniugem, natos, nurus:
Iugulansque se, cum corpore animam perdidit,
Hoc tantum honesti fecit inhonestus prius.
30. ad clarissimum virum Laurentium Massam | ode tricesima
Me nulla laurus, nulla alia hac magisIuvat Corona, quem mihi Delius
Donavit ipsa nocte Apollo
Coniugii, thalamisque primis.
5En Massa, sponsus, te et recinens lyra
Exulto Musis. Carmina percipe
Te sic colentis iam libente
Aure fave studiisque magnis.
Te fama dudum, Musaque nobilis
10Nostras ad auras pertulit, et polum
Qua attingis ingens, clara virtus;
Nec tamen elicuere cantus.
At nunc movet quis tam subito? Tuus
Paulinus ille Fabius, et meus,
15Mihi sororem qui dicavit
Connubio stabilem marito.
Circumfluentis te Domina aequoris
Miratur unum: pectoris intima
Arcana promens, illa credit
20Cuncta tibi, sibi consulenti.
Arion alter pectine eburneo
Delphinas inter, carmina dividens
Vires supremas tu Leonis
Aligeri, resonasque facta.
25Terram ut iacentem et marmora naufraga,
Coelique tractus possidet, aureus
Regnator: Astroeam atque Pacem
Ut colit, ut fovet, ut tuetur.
Tuae senectae saecula Nestoris
30Addat benigno numine Iuppiter;
Quin rectus incedas, valensque,
Dum Veneta Urbs sine fine regnat
Vide calenti quam mihi, maxima
Fervet voluntas, haec tibi pangere:
35Non me aere frigus, non cubile
Nec tenuit nova dulcis uxor.
31. in pontem Realtum ode tricesima prima
Da Diva gratum Melpomene melos,Nec pauca nostrae carmina barbito.
Realtis sine te nequit
Laudes dicere Pontis.
5Regale, et altum marmoribus Polo
Ductum superbis ac adamantinis
Coementis, superi hoc quis
Admirantur et imi.
Mortalis istum quae potuit manus,
10Suprema quae vis efficere ingeni
Pontem? Perpetuus labor
Est hic, sudor et artis.
Sic arcuata suspicitur via
Cum nox serena est per medium aethera
15Summa ad tecta Iovis Deos
Ducens atque reducens,
Nec splendet aeque versicoloribus
Pennis et arcu nuncia maximae
Iunonis, velut is nitet
20Clara merce decorus.
Pulchrae columnae continuant latus
Utrunque Pontis marmoreae, supra.
Intra est ordo duplex domum
Terno in tramite lato.
25Quondam fuerunt hae iuga montium,
Graves iniquis, morsque gigantibus.
Nunc altae atque humiles tegunt
Pro quid culmine aheno:
Hic usque quaque divitiae patent
30Late micantes praetereuntibus.
Hic sublime gerit locus
Rari quicquid in orbe.
Pontis ne dicam vertice in arduo
Quadratum et immensum spatium, situm
35Inter pyramides, quibus
Cedat barbara Memphis?
Num tot silebo Coelitum imagines,
Divumque vultus? tot decora inclyta?
Non te Virgo Deipara,
40Nec te Lilifer ales.
Dicamque Marcum, sicque Teodorum
Sanctos Penates Virginis Adriae.
Reginae Pelagi ut suo
Dant se in Ponte videri,
45Est quantus Atlas sed facili gradu
Concameratus pendet ab aere
Subter suspicientibus
Ipse apparet Olympus,
Quamvis nec Ursas nec gelidum ferat
50Plaustrum Bootis, astraque coetera,
Praeter iusta Bilancium,
Magni et signa Leonis.
Ferrata Xerses agmina militum
Conduxit olim trans mare Ponticum,
55Europae atque Asiae simul
Iungens littoris oras.
Superque vastum fluminis impetum
Rheni profundi Iulius acriter
Armatus acies movens,
60Se transmisit in hostem.
Traiani in Istro machina, fornices,
Pilaeque magnae vix numerabiles,
Bellaceis Aquilas tulit,
Romanosque manipulos.
65Verum, tonantis qui fuit emulus,
Aptabo nostrae non fidibus lyrae,
Plectrum me maculem et pius
Diris versibus Aures.
Cum Ponte surgat quisque iterum suo.
70Hac mole visa, quam Domini aequoris,
Et terrae auspiicis bonis
Costruxere Potentes:
Se quisque dedet, scilicet omnium
Vox una clamat: non hominum, est Deum
75Hic Pons Tergeminus, Deo
Trino, gratus et Uni.
At tu hunc per Arcum nobilis o Leo
Cum incedis, altis sub pedibus videns
Propugnacula navium
80Celsas atque Carinas:
Divis minorem tegere, quos colis,
Quibus dextris, Imperio Regis.
Sic concordia te tibi, ut
Pons Urbem, aurea nectat.
32. de malo Punico ode tricesima secunda
Audite malum et credite PosteriSit nominatum; discite atque
Sperionae saeva furta, damnum:
Damnum vel ipsi poenaque; sed boni
5Et causa tandem. Me movet Euhius,
Thyrso et minatur, ni canorae
Haec citharae nova verba pangam.
Templum Bimatri religio vetus
Erexit oris Hesperiae arduum.
10Non tale Thebae dedicarunt
Bis puero Semeles creato.
Delubro in illo vis Hederae sacro
Quam multa serpens, undique pampinis
Uvae videbantur rubentes
15Et paries revirebat usque.
Altare magnum stans sine imagine
Cratera plenum munere Liberi
Auro e rigenti sustinebat
Magnifice, e variaque gemma.
20Illic potentem Bassareum incolae
Bacchae colebant, quas Bromii furor
Sera per altos nocte lucos
Praecipiti exagitare cursu.
Evoe Liaee Bacche pater veni.
25Evoe haud morare: nil sine te iuvat,
Tu solus Evoe Dythirambe
Tristiam subito repellis.
Sic dum vocabant Ignigenam vagae,
Sola ad relicta (nemine conscia
30Evantinum) contendit aram
Speriona et patera recludit.
Ah siste Thyas, nec pigeat, manum.
Nefas moveri, pyxide surripit
Illinc rotunda, in qua Unionum
35Copia erat pretiosa clausa,
Vinum sacratum, sacrilega atque abit
Fert se ad sodales, vociferans. Adest
Evoe evoe adest ille evoe Agileus,
Nyctileus, Morychus, Thyoneus.
40Pila illa pugno se atterat cava,
Dura ante Buxus fit modo mollior:
Pallore dempto, fulva, rubra.
Vis Elelei haec aperatur intus.
Lucente Luna, pectore turbido
45Stupet puella, talia dum videt.
Tentasque frustra more sueto,
Vas aperit violenter ungue.
Excesa multum, stat series suis,
Distincta, sed non candida, cartulis.
50Parvoque grano cuique adhaeret,
Ceu glacies, rutilans Iacchus.
Primum Pyropos: mox iuvenis, quod est,
Heu certa, credit, dat lacrymas silens!
Iacitque nuper sic amatos
55Moesta solo, et trepidans, Lapillos.
Omnes in aedem iam Ogygii simul
Laete revertunt, praeter eam: foris
Extat, moranti vox ad aures
Ista venit timidas ad aras.
60Laesisti acerbe, supplicium lues,
At mite, sparsti quae pavida,
Dispersa fient, inde spera
Auxilium siti in cubili.
33. super mortuum eius unicum filiolum | lacrymae ode tricesima tertia
O vita, ocelle, corculumAnimula, spes et unica
Parentis aflictissimi:
O sanguis, o venustule
5Fabiole mi ademple tam cito:
Rides patri etsi mortuus?
Sine sensibus sic vividus,
Sine animula sic blandulus:
Non hoc patrem solaberis.
34. ad lyram ode tricesima quarta
Lyra tam fessa sile et desine tandemModulando meditari, quae Heliconis antris
Neque in oris, neque Pindi sonuere antea in
Tremulum ac dulce melos non decet illus
5Lyra nos amplius, etsi iuvenes, ob
Varios heu animi, sic laceri, sic miseri astus.
Igitur tu mea pende hac lyra lauro
Miserans me mageque: ipsum Orphea ratem
Sua quondam lyra tunc, cum cecidit verbere crebro.
35. ad maledicum ode tricesima quinta
Omnia quae ad plectrum cecini, dictavit Apollo.Si qua est, Dei est licentia.
Omnia sunt igitur Phoebi, mordere caveto,
Fias novusne Marsyas.
