Raphael Kühner, Bernhard Gerth, Ausführliche Grammatik der griechischen Sprache
Ildar Ibraguimov, Ed.

Der Gebrauch des Akkusativs als Objekts transitiver Verben im Griechischen stimmt mit dem in anderen Sprachen überein und unterscheidet sich nur dadurch, dass die griechische Sprache viele Verbalbegriffe transitiv auffasst, die in anderen Sprachen intransitive sind und mit dem Dative oder mit einer Präposition verbunden werden. Viele Verben werden bald als intransitive bald als transitive gebraucht. Aber auch solche Verben, welche im Griechischen in der Regel als intransitive auftreten, werden von den Dichtern zuweilen als transitive mit dem Akkusative verbunden.(Smyth 1551)

1) Die Verben: ὠφελεῖν, ὀνινάναι, ἀρέσκειν (gwhnl. c. dat., s. Anm. 1), προσίεταί μέ τι, etwas gefällt mir, eigtl. capit me aliquid, ἀραρίσκειν poet., eigtl. verbinden, dann anziehen, ergötzen, (ἐπαρκεῖν, helfen, sehr selten, Eur. Or. 803, sonst c. dat.), — βλάπτειν, ἀδικεῖν, ὑβρίζειν, λυμαίνεσθαι, λωβᾶσθαι, βιάζεσθαι, σίνεσθαι, λοιδορεῖν (ἐνοχλεῖν belästigen, häufiger intr. lästig sein c. dat.) — ἀσεβεῖν selten (ἀλιταίνεσθαι episch) — ἐνεδρεύειν, λοχᾶν, insidiari (ἐπιβουλεύειν, insidiari Ctes. Pers. c. 53 u. Sp., s. Poppo ad Thuc. P. 3, Vol. 1 p. 180, sonst c. dat.) — τιμωρεῖσθαι (τιμωρεῖν selten, S. OR. 107. 140. Lys. 13.41 u. 42), — θεραπεύειν (so auch λατρεύειν selt. poet., s. § 423, A. 12, sonst c. dat.), ἐπιτροπεύειν, bevormunden, lenken, leiten, beaufsichtigen, — κολακεύειν, θωπεύειν, θώπτειν, προσκυνεῖν — πείθειν — ἀμείβεσθαι (poet. respondere), remunerari, ἀμύνεσθαι — φυλάττεσθαι, εὐλαβεῖσθαι — μιμεῖσθαι, ζηλοῦν (nacheifern). — *a, 395 ὤνησας κραδίην Διός. Hdt. 1.48 τῶν μὲν οὐδὲν προσιετό μιν. Ar. eq. 359 ἓν δ̓ οὐ προσίεταί με. id. V. 742 τοῦτ᾽ οὐ δύναταί με προσέσθαι. e, 95 ἤρα^ρε θυμὸν ἐδωδῇ. S. El. 147 ἐμέ γ̓ ἁ στονόεσσ᾽ ἄρα^ρεν φρένας . . ὄρνις. (Aber intr. c. dat. gefallen δ, 777.) Ἀλιτέσθαι θεούς, ἐφετμὰς Διός Hom. X. M. 2.1.28 θεραπευτέον τοὺς θεούς, vgl. 2. 1, 12. Isocr. 4.53. Aesch. Pr. 937 θῶπτε τὸν κρατοῦντ᾽ ἀεί. Aeschin. 3, 226 τὸν δῆμον θωπεῦσαι. Pl. civ. 451, a προσκυνῶ Ἀδράστειαν. Leg. 941, a Διὸς ἀγγελίας καὶ ἐπιτάξεις παρὰ νόμον ἀσεβησάντων, ubi v. Stallb. Vgl. Plut. Mor. 519. 1829. Passiv Ps. Lys. 2.7 τοὺς ἄνω θεοὺς ἀσεβεῖσθαι. Vgl. Anm. 1. ε). Eur. Or. 908 ὅταν γὰρ ἡδὺς τοῖς λόγοις φρονῶν κακῶς | πείθῃ τὸ πλῆθος, τῇ πόλει κακὸν μέγα. Hdt. 3.36 χρηστῶς τὴν σεωυτοῦ πατρίδα ἐπετρόπευσας, vgl. Th. 1.132. Beisp. aus Pl. s. Stallb. ad Civ. 516, b. Hdt. 6.138 ἐλόχησαν τὰς τῶν Ἀθηναίων γυναῖκας. X. H. 5.1.17 τί γὰρ ἥδιον ἢ μηδένα ἀνθρώπων κολακεύειν, μήτε Ἕλληνα μήτε βάρβαρον, ἕνεκα μισθοῦ; Cy. 8. 4, 32 τὸ πολλὰ δοκοῦντα ἔχειν, μὴ κατ᾽ ἀξίαν τῆς οὐσίας φαίνεσθαι ὠφελοῦντα τοὺς φίλους, ἀνελευθερίαν ἔμοιγε δοκεῖ περιάπτειν. P. Civ. 334b ὠφελεῖν μὲν τοὺς φίλους (δοκεῖ) ἡ δικαιοσύνη, βλάπτειν δὲ τοὺς ἐχθρούς. X. M. 3.8.2 ἐάν τι ἐνοχλῇ ἡμᾶς, δεόμεθα τοῦ παύσοντος. R. L. 12, 5 (οἱ Λακεδαιμόνιοι） μεταστρατοπεδεύονται πυκνὰ καὶ τοῦ σίνεσθαι τοὺς πολεμίους ἕνεκα καὶ τοῦ ὠφελεῖν τοὺς φίλους. Cy. 1. 4, 8 οἱ φύλακες ἐλοιδόρουν αὐτόν (aber d. Depon. λοιδορεῖσθαί τινι, Vorwürfe machen). Pl. leg. 768, a τὴν πόλιν ἀδικεῖν. Isocr. 8.99 ὕβριζον δὲ τὰς νήσους, . . ἐλυμαίνοντο δὲ τὴν Πελοπόννησον. P. Civ. 372c εὐλαβούμενοι πενίαν ἢ πόλεμον. Leg. 846, b τιμωρείσθω τὸν ἀδικοῦντα. — Ἀμείβεσθαί τινα μύθοις, λόγοις, respondere, poet. u. Hdt. (so auch δώροις w, 285, φιλότητι Eur. Or. 1047), auch bloss ἀμείβεσθαί τινα Hom. oft. X. M. 4.3.15 δοκεῖ τὰς τῶν θεῶν εὐεργεσίας οὐδ᾽ ἂν εἷς ποτε ἀνθρώπων ἀξίαις χάρισιν ἀμείβεσθαι. Dem. 20, 6 οἱ τοὺς ἀγαθόν τι ποιοῦντας ἑαυτοὺς μὴ τοῖς ὁμοίοις ἀμειβόμενοι κακίας (δόξαν ἔχοιεν ἄν). Selten so ἀμύνεσθαι (vergelten). Th. 1.42 τοῖς ὁμοίοις ἡμᾶς ἀμύνεσθαι (= ἀμείβεσθαι). Vgl. 2, 67. 4, 63. Ἀνταμείβεσθαί τινα κακοῖς (poet.) Aesch. Ch. 123, auch respondere S. OC. 1273.

Anmerk. 1. Einige der angeführten Verben nehmen auch den Genetiv oder Dativ oder eine Präposition mit dem Kasus an. — α) ὠφελεῖν wird selten (bei den attischen Dichtern und in späterer Prosa) mit dem Dative verbunden. Eur. Or. 665 τοὺς φίλους | ἐν τοῖς κακοῖς χρὴ τοῖς φίλοισιν ὠφελεῖν, der Deutlichkeit wegen. 681 τοῖς δεομένοισιν ὠφελεῖν. Aesch. P. 842 τοῖς θανοῦσι πλοῦτος οὐδὲν ὠφελεῖ. Pr. 342 οὐδὲν ὠφελῶν ἐμοί. S. Ant. 560. Ar. Av. 420. Antiph. 6.38. So auch προσωφελεῖν Eur. Suppl. 326. Alc. 41. Heracl. 330. Hdt. 9.103. — β) ἀρέσκειν τινί heisst gefallen; aber ἀρέσκει μέ τι, etwas befriedigt mich, S. Ai. 584. Eur. Hipp. 106. 184. Ar. V. 776 τουτί μ̓ ἀρέσκει. Ran. 103. Th. nur 1, 128 εἰ σὗν τί σε τούτων ἀρέσκει. Pl. ziemlich oft, wie Theaet. 172, d. 202, c. Crat. 433, e. Civ. 557, b u. d. Leg. 702, c; auch ἀρέσκειν τινά τινι Eur. Or. 210 οὐ γάρ μ̓ ἀρέσκει τῷ λίαν παρειμένῳ; daher Pass. ἀρέσκεσθαί τινι, durch etwas befriedigt werden, vgl. Hdt. 3.34. 4, 78. 9, 66. Th. 1.129. 2, 68. 8, 84; so auch ἀπαρέσκει με P. Theaet. 202d. Über ἁνδάνειν c. acc. s. § 423, A. 21. — γ) βλάπτειν τινί b. Aesch. Eum. 661 (wo man jedoch mit Dind. als Objekt τὸ τικτόμενον ergänzen kann). — δ) ἀδικεῖν εἴς, πρός u. περί τινα. — ε) ἀσεβεῖν wie εὐσεβεῖν εἴς, περί, πρός τινα. Antiph. 4.2. 5, 93, s. Maetzn. ad Lycurg. p. 212; nach Valck. ad Eur. Ph. 1331 sagt der Tragiker nicht εὐσεβεῖν τινα, sondern εὖ σέβειν τινά, wohl aber εὐσεβεῖν εἴς τινα, wie S. Ant. 731 εὐσεβεῖν εἰς τοὺς κακούς; in der Prosa kommt nie εὐσεβεῖν τινα vor (über εὐσεβεῖν τὰ πρὸς od. περὶ τοὺς θεούς s. § 410, A. 5), doch das Passiv Antiph. 3.11 εὐσεβοῖντ᾽ ἂν ὑπὸ τῶν ἀπολυσάντων τοὺς ἀνοσίους. — ζ) λυμαίνεσθαι häufig m. d. Dat., wie Hdt. 1, 214. 3, 16. 8, 15. 9, 79. X. H. 2.3.26. 7. 5, 18. eq. 4, 3. Ar. N. 928. — η) λωβᾶσθαι selten mit d. Dat. Ar. eq. 1408. P. Crit. 47e, ubi v. Stallb., u. Spät. — θ) ἀλιτέσθαι τινί scheinbar d, 807 οὐ μὲν γάρ τι θεοῖς ἀλιτήμενός ἐστιν, doch ist hier ἀλ. als Subst. aufzufassen: denn er ist den Göttern (nach dem Urteile der Götter) kein Sünder. — ι) ὑβρίζειν εἴς τινα (πρός τινα Plut.). Pl. Symp. 174, b ὑβρίσαι εἰς ταύτην τὴν παροιμίαν. Vgl. Lys. 1.16. Isocr. 4.111. Dem. 27.65 τοιαῦτ᾽ εἰς ἡμᾶς ὑβρίκασι. — κ) ἐπιτροπεύειν τινός, ziemlich häufig (§ 420, 2). — λ) προσκυνεῖν τινι b. Späteren, s. Lob. ad Herodian. p. 463.

Anmerk. 2. Δωρεῖσθαι hat, wie das lat. donare, eine doppelte Konstruktion: entweder τινί τι, wie Hdt. 2.126. 5, 37. X. C. 8.4.24 u. s. w., oder τινά τινι Hdt. 3.130 δωρέεται δή μιν ὁ Δαρεῖος πεδέων χρυσέων δύο ζεύγεσι. Vgl. 7, 31 u. sonst. Aesch. Pr. 778 δυοῖν λόγοιν σε θατέρῳ δωρήσομαι. Vgl. Eur. Or. 117. In der echt att. Prosa findet sich letztere Konstruktion nicht, doch Ps. Pl. Alc. 2. 149. c ἀναθήμασι δωρούμενοι τοὺς θεούς. So bei Hom. καλύπτειν, ἀμφικαλύπτειν τινί τι *f, 321 τόσσην οἱ ἄσιν καθύπερθε καλύψω. *e, 315. Θ, 331, ubi v. Spitzn. θ; 569; hingegen περικαλύπτειν τί τινι P. Tim. 34b. 36, e.

2) Die Verben, welche bedeuten: Gutes oder Böses einem entweder durch Wort oder That zufügen, als: εὐεργετεῖν, κακουργεῖν, κακοποιεῖν; εὐλογεῖν, κακολογεῖν, κακηγορεῖν; εὖ, καλῶς, κακῶς ποιεῖν, δρᾶν (aber nicht πράττειν, ἐργάζεσθαι), λέγειν, εἰπεῖν, ἀπαγορεύειν. S. Ai. 1154 ἄνθρωπε, μὴ δρᾶ τοὺς τεθνηκότας κακῶς. Aesch. Ag. 580 εὐλογεῖν πόλιν. X. Cy. 1. 6, 29 κακουργεῖν τοὺς φίλους. Εὐεργετεῖν τὴν πατρίδα. Εὖ ποιεῖν τοὺς φίλους. X. M. 2.3.8 πῶς δ̓ ἂν ἐγὼ ἀνεπιστήμων εἴην ἀδελφῷ χρῆσθαι, ἐπιστάμενός γε καὶ εὖ λέγειν τὸν εὖ λέγοντα καὶ εὖ ποιεῖν τὸν εὖ ποιοῦντα; τὸν μέντοι καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ πειρώμενον ἐμὲ ἀνιᾶν οὐκ ἂν δυναίμην οὔτ᾽ εὖ λέγειν οὔτ᾽ εὖ ποιεῖν. Εὖ εἰπεῖν τινα = gut von einem reden α, 302. So auch *z, 480 καί ποτέ τις εἴπῃσι “πατρός γ̓ ὅδε πολλὸν ἀμείνων” | ἐκ πολέμου ἀνιόντα, wo der Begriff von εὖ in den Worten πατρός . . ἀμείνων liegt. In Prosa dürfte schwerlich etwas Ähnliches vorkommen. (P. Phaed. 94d οὗ λέγει τὸν Ὀδυσσέα: Στῆθος δὲ πλήξας κραδίην ἠνίπαπε μύθῳ liegt ein Anakoluth vor: Sokr. beginnt, als sollte indirekte Rede folgen, giebt aber dann das Citat wörtlich.) Ebenso sagt man: καλά, κακὰ ποιεῖν, λέγειν τινά. S. § 411, 6.

Anmerk. 3. Auch die Verben des Anredens werden in der Dichtersprache zuweilen mit dem Akkus. st. des Dat. verbunden. *m, 60 δὴ τότε Πουλυδάμας θρασὺν Ἕκτορα εἶπε παραστάς. *r, 237 καὶ τότ᾽ ἄρ᾽ Αἴας εἶπε βοὴν ἀγαθὸν Μενέλαον. *r, 334. Υ, 375. So ἀντίον αὐδᾶν τινα Γ, 203 u. s. S. Ai. 764 ὁ μὲν γὰρ αὐτὸν ἐννέπει. So auch φωνεῖν, anrufen, S. Ai. 73 Αἴαντα φωνῶ. Auch kann noch der Akk. des Neutr. eines Pron. dabeistehen. Eur. H. f. 964 πατὴρ δέ νιν | θιγὼν κραταιᾶς χειρὸς ἐννέπει τάδε. Noch kühner S. El. 556 εἰ δέ μ̓ ὧδ᾽ ἀεὶ λόγους | ἐξῆρχες = ἤρχου λέγειν. OC. 1120 τέκν᾽ εἰ φανέντ᾽ ἄελπτα μηκύνω λόγον = μακρότερον προσφωνῶ.(Smyth 1591)

3) Die Verben des Ausharrens, Wartens und des Gegenteils davon, als: μένειν (wie manere), μίμνειν ep. poet., περιμένειν, καρτερεῖν, ἐγκ-, ὑφίστασθαι u. ὑποστῆναι (bestehen, sustinere, aber auch suscipere), — φεύγειν, ἀποφεύγειν, ἀποδιδράσκειν, ἀλύσκειν ep., δραπετεύειν, selten ἐξίστασθαι, ἐκστῆναι (reformidare), ὑπεξ-, ἀφίστασθαι, ἐκτρέπεσθαι, ὑπεξέρχεσθαι, ἀποστρέφεσθαι, ὑποχωρεῖν, ἐξαναχ-, ἀποχ-, ὑπείκειν, ὑπέρχεσθαι, ἐκβαίνειν, ἐγκλίνειν st. des gewöhnlichen Genetivs. i, 455 Οὖτις, ὃν οὔπω φημὶ πεφυγμένον εἶναι ὄλεθρον. α, 11 sq. ὅσοι φύγον αἰπὺν ὄλεθρον, | οἴκοι ἔσαν, πόλεμόν τε πεφευγότες ἠδὲ θάλασσαν. Eur. M. 561 πένητα φεύγει πᾶς τις ἐκποδὼν φίλος. Th. 4.28 Κλέων ὑπέφευγε τὸν πλοῦν. X. Cy. 1. 4, 13 ἤν τις ἀποδρᾷ τῶν οἰκετῶν σε. P. Symp. 216b δραπετεύω οὖν αὐτὸν καὶ φεύγω. Dem. 4.37 οἱ δὲ τῶν πραγμάτων καιροὶ οὐ μένουσι τὴν ἡμετέραν βραδυτῆτα, warten nicht ab. 8, 14 περιμείνας τοὺς ἐτησίας. X. M. 1.6.7 ἐμὲ δὲ ἄρα οὐκ οἴει τῷ σώματι ἀεὶ τὰ συντυγχάνοντα μελετῶντα καρτερεῖν πάντα ῥᾷον φέρειν σοῦ μὴ μελετῶντος, standhaft aushalten. Th. 2.61 ἐγκαρτερεῖν ἃ ἔγνωτε, vgl. X. Hipp. 8.23. Th. 4, 59 οἱ δὲ κινδύνους ἐθέλουσιν ὑφίστασθαι. 1, 144 οἱ πατέρες ἡμῶν ὑποστάντες Μήδους. Vgl. 4, 28. 127. S. Ai. 82 φρονοῦντα γάρ νιν οὐκ ἂν ἐξέστην ὄκνῳ, ubi v. Lobeck. Dem. 20.10. 22, 76 οὐδένα πώποτε κίνδυνον ὑπὲρ δόξης ἐξέστη. P. Phileb. 43a ὑπεκστῆναι τὸν λόγον. X. ven. 3, 3 αἱ ἄψυχοι ἀφίστανται τὸν ἥλιον ὑπὸ τὰς σκιάς, solem vitantes sub umbras se conferunt. Dem. 19.225 οὗτος ἐκτρέπεταί με. Th. 3.34 ὑπεξελθόντες τούτους. Ar. P. 683 ἀποστρέφεται τὸν δῆμον. Th. 2.88 μηδένα ὄχλον ὑποχωρεῖν. 4, 28 ἐξανεχώρει τὰ εἰρημένα. X. ven. 5, 18 ὅταν τοὺς λίθους . . ἀποχωρῶσι. *o, 227 νεμεσσηθεὶς ὑπόειξεν χεῖρας ἐμάς (vgl. 180 ὑπεξαλέασθαι χεῖρας). Pl. conv. 183, b ἐκβάντι τὸν ὅρκον nach d. meist. u. best. cdd. st. τῶν ὅρκων, s. Stallb. Politic. 295, d ἐκβαίνειν τὰ ἀρχαῖά ποτε νομοθετηθέντα. So auch Eur. Hec. 812 ποῖ μ̓ ὑπεξάγεις πόδα; = φεύγεις, s. Pflugk. S. § 411. 3.

Anmerk. 4. Die Konstruktion der Verben geht bisweilen auf die Verbaladjektive über. S. Ant. 787 καί ς᾿ οὔτ᾽ ἀθανάτων φύξιμος οὐδεὶς (sc. ἐστίν) | οὔθ᾽ ἁμερίων σέ γ̓ ἀνθρώπων. (Aber Eur. Hipp. 1029 φυγὰς ἀλητεύων χθόνα hängt χθόνα v. ἀλ. ab.) Eur. J. A. 1255 τά τ᾽ οἰκτρὰ συνετός εἰμι καὶ τὰ μή. Med. 686 σοφὸς γὰρ ἁνὴρ καὶ τρίβων τὰ τοιάδε. Vgl. Rhes. 625. Aesch. Ch. 23 ἐκ δόμων ἔβην χοὰς προπομπός = προπέμπουσα. S. 363 δμωίδες . . τλήμονες εὐνὰν αἰχμάλωτον. Ag. 1091 πολλὰ συνίστορα αὐτοφόνα κακά. Ps. Pl. Alc. 2. 141, d οἶμαι δέ σε οὐκ ἀνήκοον εἶνιάι ἔνιά γε χθιζά τε καὶ πρωιζὰ γεγενημένα. X. Cy. 3. 3, 9 ἐπιστήμονες ἦσαν τὰ προσήκοντα, vgl. Oec. 2, 16. Comm. 1. 2, 19. Pl. Apol. 18b σοφὸς ἀνήρ, τά τε μετέωρα φροντιστὴς καὶ τὰ ὑπὸ γῆς ἅπαντα ἀνεζητηκώς. Ganz gewöhnlich ἔξαρνος in Verbindung m. εἰμί, z. B. P. Charm. 158c ἔξαρνός εἰμι τὰ ἐρωτώμενα. Selbst e. Subst. m. ἐστίν Eur. Heracl. 65 μάντις ἦσθ̓ ἄρ᾽ οὐ καλὸς τάδε¹).

4) Die Verben λανθάνειν; φθάνειν (antevertere); λείπειν, ἐπιλείπειν (deficere); die Verben des Schwörens (= beschwören und: schwören bei). Pind. O. 1, 64 εἰ δὲ θεὸν ἀνήρ τις ἔλπεταί τι λαθέμεν ἔρδων, ἁμαρτάνει. P. Civ. 365d θεοὺς οὔτε λανθάνειν οὔτε βιάσασθαι δυνατόν. Th. 3, 82 ὁ φθάσας τὸν μέλλοντα κακόν τι δρᾶν ἐπῃνεῖτο. X. A. 1.5.6 τὸ στράτευμα ὁ σῖτος ἐπέλιπε. Dem. 18.296 ἐπιλείψει με λέγονθ᾽ ἡ ἡμέρα τὰ τῶν προδοτῶν ὀνόματα. Hdt. 4.172 ὀμνύουσι τοὺς παρὰ σφίσι ἄνδρας δικαιοτάτους. 6, 74 ἐξορκοῦν τὸ Στυγὸς ὕδωρ. X. A. 6.1.31 ὀμνύω ὑμῖν θεοὺς πάντας καὶ πάσας. (Daher auch pass. Ζεὺς ὀμώμοσται, Eur. Rhes. 816, vgl. Ar. N. 1241.) Iure iurando sancire aliquid: Τ, 187 ταῦτα δ̓ ἐγὼν ἐθέλω ὀμόσαι. X. H. 7.4.10 συμμαχίαν ὀμνύναι. Dem. 18.32 ὤμοσε τὴν εἰρήνην, vgl. 9, 15. Eur. Or. 1517 τὴν ἐμὴν ψυχὴν κατώμος᾿, ἣν ἂν εὐορκοῖμ᾽ ἐγώ. X. A. 3.1.22 οὗτοι μὲν γὰρ αὐτοὺς (τοὺς θεοὺς) ἐπιωρκήκασιν. 4. 8, 7 θεοὺς δ̓ ἐπεμαρτύραντο. Daher: μά, οὐ μά, ναὶ μά, νή c. acc., als: Δία, X. C. 1.3.6. 6, 6. Comm. 1. 2, 9; auch οὐ st. οὐ μά. S. OR. 660 οὐ τὸν πάντων θεῶν θεὸν πρόμον, | Ἅλιον. Vgl. 1088. El. 1062. 1239. Ant. 758.

Anmerk. 5. X. Hier. 2, 5 τὸ πλῆθος περὶ τούτου λεληθέναι st. τοῦτο wegen des vorangehenden Akk., s. Breitenb. Ἐπιλείπειν zuweilen auch c. dat. Antiph. 5.17 οὗτος (ὁ νόμος) κοινὸς τοῖς ἄλλοις πᾶσιν ὢν ἐμοὶ μόνῳ ἐπέλιπε ubi v. Maetzn., öfter b. Späteren, z. B. Plut. Cat. M. 13 u. s. — Das impersonelle δεῖ in der Bedeutung es bedarf, opus est, wird bei den attischen Dichtern zuweilen, b. Eurip. oft, mit dem Akkusative der Person und dem Genetive des Gegenstandes, dessen man bedarf, verbunden.²). Aesch. Pr. 86 αὐτὸν γάρ σε δεῖ Προμηθέως. Eur. H. f. 1170 f. ἦλθον, εἴ τι δεῖ, γέρον, | ἢ χειρὸς ὑμᾶς τῆς ἐμῆς ἢ συμμάχων. Suppl. 789 τί γάρ μ̓ ἔδει παίδων. Hec. 1021 πάντα πράξας, ὧν σε δεῖ. Hippol. 23 οὐ πόνου πολλοῦ με δεῖ. J. A. 1130 οὐδὲν κελευσμοῦ δεῖ με. Rh. 837 μακροῦ γε δεῖ σε καὶ σοφοῦ λόγου. Ph. 470 κοὐ ποικίλων δεῖ τἄνδιχ᾽ ἑρμηνευμάτων, wo τἄνδιχα gleichfalls Akk. ist, s. Klotz ad h. l. Ein Dicht. b. Ael. Herod. p. 450 Piers. εὐρυχωρείας σε δεῖ. Gewöhnlich aber δεῖ μοί τινος. P. Soph. 253a τέχνης δεῖ τῷ μέλλοντι δρᾶν ἱκανῶς αὐτά. Isocr. 4.78 τοῖς καλοῖς κἀγαθοῖς τῶν ἀνθρώπων οὐδὲν δεήσει πολλῶν γραμμάτων (i. e. νόμων). Bei einem Pronomen oder Adjektive kann auch statt des Genetivs der Akk. stehen.³) S. § 410, Anm. 5. Ar. Ec. 297 ὁπόσ᾽ ἂν δέῃ | τὰς ἡμετέρας φίλας. R. 1368 εἴπερ γε δεῖ καὶ τοῦτό με. Eur. Suppl. 594 ἓν δεῖ μόνον μοι. (Aber J. T. 1052 ἑνὸς μόνου δεῖ) Antiph. 6.12 εἴ τι δέοι τῷ χορῷ, ubi v. Maetzn. Aber X. M. 4.2.10 γνωμονικοῦ ἀνδρὸς καὶ τοῦτο δεῖ, zu dem Zwecke, s. Kühners Anm., vgl. § 410, A. 6. In der Bdtg. necesse est, oportet, opus est in Verbindung m. d. Infinitive ist der Akk. der Person gewöhnlich, als: δεῖ σε ταῦτα πράττειν, weit seltener der Dativ. S. OC. 721 νῦν σοὶ τὰ λαμπρὰ ταῦτα δεῖ φαίνειν ἔπη (Schneidew. νῦν σὸν . . δὴ φ.). X. M. 3.3.10 εἴ σοι (Stobaeus σε) δέοι διδάσκειν, s. das. Kühners Bmrk. Oec. 8, 9. Pl. Phil. 33, b. Civ. 608, c. Erst der Dat., dann der Akk. X. A. 3.4.35 δεῖ ἐπισάξαι τὸν ἵππον Πέρσῃ ἀνδρὶ καὶ χαλινῶσαι δεῖ καὶ θωρακισθέντα ἀναβῆναι ἐπὶ τὸν ἵππον. Über die persönl. Konstr. von δέω s. § 421, 3. Nur selten findet sich δεῖταί με oder μοι c. inf. (Bekk. An. I. 88 δεῖται ἀντὶ τοῦ δεῖ: ἀπελθεῖν με δεῖται). X. C. 1.6.36 πάντας ἀποχωρεῖν δεῖσθαι, ubi v. Born. (doch schreibt man jetzt mit Recht πάντας δεῖ ἵεσθαι). S. OC. 570 ὥστε βραχέα μοι δεῖσθαι φράσαι. — Anders ist der Akk. bei χρή ep. aufzufassen, da χρή kein Verb, sondern ein Substantiv wie das ep. χρεώ u. d. att. χρεία, Bedürfnis, ist, s. § 298, 5. Η, 109 f. οὐδέ τί σε χρὴ | ταύτης ἀφροσύνης (= χρὴ ἵκει, wie e, 189 ἐμὲ χρειὼ τόσον ἵκει oder S. Ph. 646 ὅτου σε χρεία . . ἔχει). g, 14 οὐ μέν σε χρὴ ἔτ᾽ αἰδοῦς. f, 110 τί με χρὴ μητέρος αἴνου; Vgl. *i, 75 μάλα δὲ χρεὼ πάντας Ἀχαιοὺς | ἐσθλῆς (βουλῆς) sc. ἵκει. *l, 606 τί δέ σε χρεὼ ἐμεῖο; d, 634, ἐμὲ δὲ χρεὼ γίγνεται αὐτῆς ist nach dem Sinne konstruiert: χρεὼ γίγνεται = χρεὼ ἵκει. Ebenso *f, 322 οὐδέ τί μιν χρεὼ | ἔσται τυμβοχοῆς᾿. Folgt der Infin. darauf, so muss man ἐστίν ergänzen, als: χρή σε γράφειν, d. i. χρή ἐστί σε γρ. Sehr selten und zweifelhaft χρή c. dat. Aesch. Eum. 710 ὀρθοῦσθαι δὲ χρὴ | καὶ ψῆφον αἴρειν καὶ διαγνῶναι δίκην | αἰδουμένοις τὸν ὅρκον (die neueren e. conj. Canteri αἰδουμένους). S. Ant. 736 ἄλλῳ γὰρ ἢ ᾿μοὶ χρή γε τῆσδ᾽ ἄρχειν χθονός; ist der Dativ mit ἄρχειν zu verbinden: für einen andern. Eur. Io 1316 τοῖσι δ̓ ἐνδίκοις | ἱερὰ καθίζειν . . ἐχρῆν. Lys. 28.10 τοῖς ἄρχουσι ἐπιδείξετε πότερον χρὴ δικαίοις εἶναι ἤ κτλ. erklärt Krüger II. § 48. 7, A. 6 mit Recht den Dativ δικαίοις als von dem vorherg. τοῖς ἄρχουσι attrahiert.(Smyth 1597)

5) Viele Verben der Empfindungen und Affekte, als: φοβεῖσθαι, δεῖσαι, αἰσχύνεσθαι, αἰδεῖσθαι; θαρρεῖν = nicht fürchten; ἀλγεῖν, ἄχθεσθαι, ἄχνυσθαι poet.; δυσχεραίνειν; χαίρειν, ἥδεσθαι u. γηθεῖν poet. (doch die Verba des sich Freuens nur bei Dichtern mit persönlichem Objekt und nur in Verbindung mit Partizipien); πτήσσειν, τρεῖν; θαμβεῖν, ταρβεῖν poet., ἐκπλήττεσθαι, καταπλήττεσθαι; οἰκτείρειν, ἐλεεῖν, ὀλοφύρεσθαι, ὀδύρεσθαι, οἰμώζειν, πενθεῖν, δακρύειν, beweinen, κλαίειν, beklagen, θρηνεῖν, στένειν poet., beseufzen u. a. k, 130 δείσαντες ὄλεθρον. i, 269 αἰδεῖο . . θεούς. *n, 353 ἤχθετο . . δαμναμένους. *e, 361 λίην ἄχθομαι ἕλκος, empfinde schwer die Wunde. k, 113 τὴν δὲ γυναῖκα | εὗρον ὅσην τ᾽ ὄρεος κορυφήν, κατὰ δ̓ ἔστυγον αὐτήν sie entsetzten sich. *r, 175 οὔτοι ἐγὼν ἔρριγα μάχην οὐδὲ κτύπον ἵππων. 203 ἀνδρὸς ἀριστῆος, τόν τε τρομέουσι καὶ ἄλλοι. *d, 431 δειδιότες σημάντορας. So: ταρβῆσαι, ὑποταρβῆσαι, ὑποτρέσαι τινά. *z, 469. *l, 405. *r, 533. 587, πτώσσειν τινά *u, 427, φρίσσειν τινά *l, 383. Ω, 775. X. A. 1.9.6 ἄρκτον ἐπιφερομένην οὐκ ἔτρεσεν. Cy. 3. 3, 18 πολὺ δὲ κἀκεῖνοι μᾶλλον ἡμᾶς φοβήσονται, ὅταν ἀκούσωσιν, ὅτι οὐχ ὡς φοβούμενοι πτήσσομεν αὐτούς. 1. 6, 8 τοιούτους αὐτοὺς ὄντας ὑποπτῆξαι, vgl. Aeschin. 2.105. Aesch. Pr. 29. 960. S. 332 βαρείας τοι τύχας προταρβῶ. *q, 378 νῶι γηθήσει προφανέντε. S. Ph. 1314 ἥσθην πατέρα τὸν ἀμὸν εὐλογοῦντά σε. Ai. 136 σὲ μὲν εὖ πράσσοντ᾽ ἐπιχαίρω. Eur. Hipp. 1339 τοὺς γὰρ εὐσεβεῖς θεοὶ | θνῄσκοντας οὐ χαίρουσι. Rhes. 390 χαίρω ς᾿ εὐτυχοῦντα. S. Ai. 791 πρᾶξιν ἣν ἤλγησ᾽ ἐγώ. f, 323 αἰσχυνόμενοι φάτιν ἀνδρῶν. Eur. Io 1074 αἰσχύνομαι τὸν πολύυμνον θεόν. Or. 550 νῦν δὲ σὴν ταρβῶ τρίχα. 890 πατέρα μὲν σὸν ἐκπαγλούμενος. Hdt. 5.4 τὸν μὲν γενόμενον περιιζόμενοι οἱ προσήκοντες ὀλοφύρονται, ὅσα μιν δεῖ, ἐπείτε ἐγένετο, ἀναπλῆσαι κακά. Th. 2.51 ἐκκάμνειν τὰς ὀλοφύρσεις (ubi v. Poppo), wie wir auch sagen können: eine Sache müde oder überdrüssig werden, wie X. H. 7.5.19 πόνον μηδένα ἀποκάμνειν. Th. 3.30 ἀποκνεῖν κίνδυνον. X. C. 8.1.28 μᾶλλον τοὺς αἰδουμένους αἰδοῦνται τῶν ἀναιδῶν οἱ ἄνθρωποι. R. L. 2, 10 αἰδεῖσθαι τοὺς ἄρχοντας. Dem. 18.185 καταπλαγῆναι τὸν Φίλιππον. (Aber Th. 4.10 τῷ πλήθει καταπλαγέντες pass. perterrefacti, s. Poppo, vgl. 1, 81. 3, 113 u. s.) q, 197 θάρσει τόνδε γ̓ ἄεθλον fürchte nicht. X. C. 5.5.42 εἴ τινές σε τιμῶσιν, ἀντασπάζου καὶ εὐώχει αὐτούς, ἵνα σε καὶ θαρρήσωσιν. An. 3. 2, 20 τὰς μάχας θαρρεῖτε. P. Phaed. 88b οὐδενὶ προσήκει θάνατον θαρροῦντι μὴ οὐκ ἀνοήτως θαρρεῖν, ubi v. Stallb. Dem. 3.7 οὔτε Φίλιππος ἐθάρρει τούτους, οὔθ᾽ οὗτοι Φίλιππον. Selbst τεθνάναι τῷ φόβῳ (δέει) τι od. τινά, etwas, einen vor Furcht tot sein, d. i. aliquid (aliquem) mortifere extimescere, hyperbol. = vehementissime extim. Dem. 4.45 οἱ μὲν ἐχθροὶ καταγελῶσιν, οἱ δὲ σύμμαχοι τεθνᾶσι τῷ δέει τοὺς τοιούτους ἀποστόλους. 19, 81 δουλεύειν καὶ τεθνάναι τῷ φόβῳ Θηβαίους. Nachgeahmt bei Arr. An. 7. 9, 4 u. Aristid. 2. p. 210 Dind. Vgl. auch Aesch. S. 289 μέριμναι ζωπυροῦσι τάρβος τὸν ἀμφιτειχῆ λεών entfachen Furcht vor. X. C. 1.3.5 καὶ σὲ μυσαττόμενον ταῦτα τὰ βρώματα ὁρῶ. *x, 123 ὁ δέ μ̓ οὐκ ἐλεήσει οὐδέ τί μ̓ αἰδέσεται. P. Symp. 173c τοὺς ἑταίρους ἐλεῶ. (Daher auch pass. Dem. 27.57 ἵν᾽ ἧττον ἐλεηθῶ παρ᾽ ὑμῖν. P. Civ. 337a.) Pl. leg. 908, b δυσχεραίνειν τὴν ἀδικίαν. *w, 740 καί μιν λαοὶ ὀδύρονται. Th. 2.44 τοὺς τῶνδε τοκέας οὐκ ὀλοφύρομαι. S. Ai. 963 θανόντ᾽ ἂν οἰμώξειαν. X. H. 2.2.3 τοὺς ἀπολωλότας πενθοῦντες. S. Ph. 360 ἐπεὶ ᾿δάκρυσα κεῖνον. Pl. leg. 959, e δακρύειν τὸν τετελευτηκότα. X. Cy. 5. 2, 32 πολλοὺς μὲν αὐτῶν εὑρήσομεν ἔτι κλαίοντας τοὺς ἀποθανόντας ὑφ᾽ ἡμῶν. P. Phaed. 85a θρηνοῦντας τὸν θάνατον. (Daher auch pass. S. Ai. 852 ταῦτα θρηνεῖσθαι μάτην.) So auch die Verben, welche die Gebärden der Trauer ausdrücken, als: κόπτεσθαι, τίλλεσθαι, τύπτεσθαί τινα. *w, 711 πρῶται τόνγ᾽ ἄλοχός τε φίλη καὶ πότνια μήτηρ | τιλλέσθην. Eur. Tr. 627 κύπτεσθαι νεκρόν. Hdt. 2.132 τύπτεσθαι τὸν θεόν.

Anmerk. 6. Über den Akk. der Pron., als: χαίρω, ἀγανακτῶ u. s. w. τι, τοῦτο, οὐδέν u. s. w. s. § 410, A. 5. Viele der unter 5) angeführten Verben werden in der Prosa in der Regel als Intransitive mit dem Dative oder einer Präposition verbunden, als: χαίρω, γηθέω, ἥδομαι; ἀλγέω, δυσχεραίνω (auch δυσχεραίνειν περί τι in Beziehung auf, Pl. civ. 475, c), ἄχθομαί τινι, ἐπί τινι; oft αἰσχύνεσθαί τινι, ἐπί τινι, über etw. — Während θαρρεῖν τινα bedeutet: unbesorgt sein vor jemd., heisst θαρρεῖν τινι (instrumentaler Dativ): unbesorgt sein durch jemd., d. i. sich auf jemd. verlassen. Hdt. 3.76 τεθαρσηκότες (freti) τοῖσι ὄρνισι.(Smyth 1595)

6) In der Dichtersprache werden Intransitive zuweilen mit grosser Kühnheit transitiv gebraucht. So manche Verben der Bewegung kausativ: in Bewegung setzen. S. Ai. 40 πρὸς τί . . ᾖξεν χέρα; ubi v. Schneidew. Eur. Hec. 1071 πόδ᾽ ἐπᾴξας. Or. 1427 αὔραν ᾁσσειν “zufächeln”. Hec. 53 περᾷ . . πόδα. J. T. 409 f. ἔπλευσαν ἐπὶ πόντια κύματα νάιον ὄχημα. Die Verben des Tönens kausativ: ertönen machen. *l, 160 ἵπποι | κείν᾽ ὄχεα κροτάλιζον ἀνὰ πτολέμοιο γεφύρας “machten die Wagen rasseln”, d. i. rasselten mit den Wagen dahin, vgl. *o, 453 κείν᾽ ὄχεα κροτέοντες, Hdt. 6.58 λέβητα κροτέουσι. Theocr. 2, 36 τὸ χαλκέον ὡς τάχος ἄχει, ictu impelle aes.. Ebenso λάμπειν kausativ: erstrahlen lassen Eur. Hel. 1131 ἀνὴρ δόλιον ἀστέρα λάμψας. — Ferner χορεύειν, ἑλίσσειν θεόν, deum choreis, saltando celebrare (wie ᾁδειν singen und besingen). Pind. J. 1, 8 Φοῖβον χορεύων, ubi v. Dissen. Vgl. S. Ant. 1151 f. (Pass. σὲ χορεύεσθαι πρὸς ἡμῶν S. OR. 1093). Eur. H. f. 687. 690 Δηλιάδες ὑμνοῦσι . . τὸν Λατοῦς εὔπαιδα γόνον εἱλίσσουσαι καλλίχορον. J. A. 1480 ἑλίσσετ᾽ ὰμφὶ ναόν, ἀμφὶ βωμὸν τὰν ἄνασσαν Ἄρτεμιν. — Δακρύειν “bethränen”, mit Thränen benetzen Eur. Hel. 948 ἐγὼ σὸν οὔτ᾽ ἂν προσπεσεῖν τλαίην γόνυ | οὔτ᾽ ἂν δακρῦσαι βλέφαρα (vgl. υ, 204 δεδάκρυνται δέ μοι ὄσσε). — Σπεύδειν “beeilen, beschleunigen”. t, 137 οἱ δὲ γάμον σπεύδουσιν (Hdt. 1.206 παῦσαι σπεύδων, τὰ σπεύδεις).

Die intransitiven Witterungsausdrücke νίφει, ὕει kommen auch in Prosa transitiv vor. Hdt. 4.151 οὐκ ὗε τὴν Θρᾴκην. Ar. Ach. 138 εἰ μὴ κατένιψε χιόνι τὴν Θήρην (Pass. Hdt. 2.13 ὕεται πᾶσα ἡ χώρη, vgl. 14. 22. 3, 10. 4, 50. 198. 4, 31 τὰ κατύπερθε ἀεὶ νίφεται). Vgl. § 378, 10. (Smyth 1558)

7) Sehr viele Intransitive und Reflexive werden wie im Lateinischen und Deutschen durch die Zusammensetzung mit Präpositionen Transitive und nehmen als solche ihr Objekt im Akk. zu sich. Mehrere sind schon im Vorhergehenden erwähnt worden, als: ὑφίστασθαι, ἐξίστασθαι, ἐκτρέπεσθαι, ἀποστρέφεσθαι, ὑπεξέρχεσθαι, ὑποχωρεῖν, ἀποχωρεῖν u. s. w., s. Nr. 3 S. 295 f.; ferner ὑποδύεσθαι, z. B. κίνδυνον, subire periculum, μετέρχεσθαι, ὑπερβαίνειν, παραβαίνειν, περιίστασθαι, ἐπιστρατεύειν u. s. w. *o, 691 ἔθνος ἐφορμᾶται, greift an. Vgl. *u, 461. *h, 240 ἐπαΐξαι μόθον, angreifen. Vgl. Μ, 308. Hdt. 5.104 ἐξελθόντα τὸ ἄστυ. 7, 29 ἐξῆλθον τὴν χώρην, überschritt (vgl. Aristot. Pol. 3, 14 ὅταν ἐξέλθῃ τὴν χώραν). 5, 103 ἐκπλώσαντες ἔξω τὸν Ἑλλήσποντον, ubi v. Baehr. (Noch freier 7, 58 ἔξω τὸν Ἑλλήσποντον πλέων “fuhr den Hellespont hinaus”, vgl. § 410, 5.) 7. 16, 3 σὲ δὲ ἐπιφοιτήσει, heimsuchen (aber § 2 c. dat.). Pl. civ. 537, d ἐπειδὰν τὰ τριάκοντα ἔτη ἐκβαίνωσιν, überschreiten. X. H. 6.5.34 τὸν βάρβαρον κοινῇ ἀπεμαχέσαντο, propulsarunt. Pl. Hipp. mai. 286, d ἀναμαχούμενος τὸν λόγον, aufs neue durchkämpfen. X. C. 3.1.5 ὁ Κῦρος περιίσταται τὸν λόφον τῷ παρύντι στρατεύματι, umstellt. Th. 4.92 τὸν ἡσυχάζοντα ἐπιστρατεύειν. Vgl. 4, 60, ubi v. Poppo, häufiger b. d. Trag., als: S. Tr. 75 ἐπ. πόλιν, 362 πατρίδα. S. OC. 942 οὐδείς ποτ̓ αὐτοὺς . . ἂν ἐμπέσοι, invadat. Vgl. Eur. J. A. 808. H. f. 34 νοσοῦσαν τήνδ᾽ ἐπεισπεσὼν πόλιν, befallend. P. Phaed. 58e οὔτε με ἀνδρὸς ἔλεος εἰσῄει. Th. 1.24 ἐσπλέοντι τὸν Ἰόνιον κόλπον (sonst regelm. mit ἐς) . . προσοικοῦσι δ̓ αὐτὴν Ταυλάντιοι, wie accolere locum. 26 προσκαθεζόμενοι τὴν πόλιν, assidentes urbem. Ἐπιέναι b. Hom. fast immer c. acc. u. nur Ν, 482 c. dat., was später die gewöhnlichere Konstruktion wurde. Εἰσέρχεταί με μένος, φόβος, πόθος u. dgl. poet. u. pros., s. Passow. So ὑπέρχεταί με τρόμος, φόβος, θαῦμα, οἶκτος poet., seltener pros., wie Hdt. 6.134 φρίκης αὐτὸν ὑπελθούσης. Pl. Phaedr. 251, a καί τι τῶν τότε ὑπῆλθεν αὐτὸν δειμάτων. Ἐπέρχεται με c. inf., kommt mir in den Sinn. P. Phaedr. 88c st. des gwhnl. ἐπέρχεταί μοι. Προσπιτνεῖν τινα, fussfällig bitten, b. d. Trag., seltener c. dat., wie S. OC. 1754, s. Passow. Ph. 244 τίνι | στόλῳ προσέσχες τήνδε γῆν; st. des gwhnl. ἐς τήνδε γ. Προσγελᾶν τινα od. τι stets in d. klassischen Sprache, τινί selt. u. nur b. Sp., s. Passow. *h, 421 Ἠέλιος . . προσέβαλλεν ἀρούρας, bewarf mit seinen Strahlen. Ar. P. 180 πόθεν βροτοῦ με προσέβαλε; Schol.: αἴσθησις ἀνθρώπου εἰσελήλυθεν ἢ ὀσμὴ ἢ φωνή. *e, 879 ταύτην δ̓ οὔτ᾽ ἔπεϊ προτιβάλλεαι οὔτε τι ἔργῳ, greifst an. (Aber X. A. 1.6.6 αὐτὸν προσπολεμῶν ἐποίησα, ὥστε κτλ. hängt αὐτόν v. ἐποίησα ab, s. Kühners Bmrk.) Viele Komposita von κατά = nieder, wie Andoc. 3.5 καταναυμαχεῖν βασιλέα. 15 καταπολεμεῖν Λακεδαιμονίους. Vgl. X. H. 3.5.13. Isocr. 4.83. Dem. 8.52 καταπολιτεύεσθαί τινα, einen niederpolitisieren, s. Schaefer et Bremi ad h. l. Ar. eq. 286 καταβοήσομαι βοῶν σε. 287 κατακεκράξομαί σε κράζων. Die deutsche Sprache hat ausserdem ein bequemes Mittel ein Intransitiv zu einem Transitive zu machen, indem sie demselben die Silbe be vorsetzt, als: weinen, beweinen. Im Altdeutschen werden übrigens viele Intransitive, wie weinen, klagen, erbarmen, leiden, zürnen, wundern, als Transitive mit dem Akk. verbunden⁴), als: weinôta then bruoder.

Anmerk. 7. In der Dichtersprache nehmen bisweilen Intransitive in der Verbindung mit einem Substantive transitive Bedeutung an. Eur. Ph. 1549 ἄλοχος παραβάκτροις ἃ πόδα σὸν τυφλόπουν θεραπεύμασιν αἰὲν ἐμόχθει, die deinen irrenden Fuss durch ihren mit dem Stabe geleisteten Dienst mühselig leitete (konstr. wie θεραπεύειν). Andr. 1199 θανόντα δεσπόταν γόοις . . κατάρξω, werde beklagen (wie γοᾶσθαί τινα). Mehr dergl. Beispiele werden wir in d. Lehre v. d. dopp. Akk. (§ 411) sehen.(Smyth 1559)

8) Eine Eigentümlichkeit der griechischen Sprache ist es, dass sie, wenn ein transitives Verb mit seinem Objekte nicht bloss eine Handlung, sondern eine zur Gewohnheit gewordene Handlung ausdrücken soll, ein mit einem Substantive zusammengesetztes Verb bildet (§ 342, 1. b), als: δόρυ φέρω, trage einen Speer, aber δορυφορῶ, bin ein Speertragender, Leibwächter, und dieses mit dem Akkusative verbinden kann, als: δορυφορῶ τινα, beschütze einen als Leibwächter. Diese Erscheinung erklärt sich daraus, dass der Verbalbegriff mit seinem unmittelbaren Objekte zu der Einheit Eines Begriffs verschmolzen ist. In einer solchen Wortverbindung liegt oft eine reiche, dichterisch malende Fülle des Ausdrucks. Die deutsche Sprache hat nur wenige solche Komposita, die, mit dem Akk. verbunden, den griechischen entsprechen, wie einen hofmeistern, schulmeistern; ähnlich sind einen lobpreisen, brandschatzen⁵). Hdt. 3.127 τὸν χίλιοι Περσέων ἐδορυφόρεον, vgl. 128. X. Hier. 4, 3 οἱ πολῖται δορυφοροῦσι ἀλλήλους ἄνευ μισθοῦ. Daher auch pass. Isocr. 10.37 τῇ τῶν πολιτῶν εὐνοίᾳ δορυφορούμενος. (Doch auch als Intrans. c. dat. X. C. 7.5.84.) S. Ai. 845 διφρηλατεῖν τὸν οὐρανόν, mit dem Wagen den Himmel befahren. Aesch. Ag. 669 ἐβουκολοῦμεν φροντίσιν νέον πάθος, weideten = linderten. S. Ai. 549 ὠμοῖς αὐτὸν ἐν νόμοις πατρὸς | δεῖ πωλοδαμνεῖν, Schol. ὡς πῶλον γυμνάζειν. Eur. Ba. 557 θυρσοφορεῖς θιάσους, ὦ Διόνυσε, den Thyrsos tragend führst du Reigentänze auf. Ar. P. 747 κἀδενδροτόμησε τὸ νῶτον, den Rücken wie einen Klotz zerhauen. Eq. 289 κυνοκοπήσω σου τὸ νῶτον, schlagen wie einen Hund. R. 1369 ἀνδρῶν ποιητῶν τυροπωλῆσαι τέχνην “verkäsehökern”. Av. 995 γεωμετρῆσαι βούλομαι τὸν ἀέρα “die Luft feldmessen”, auch pros., wie X. conv. 6, 8. Dem. 18.115 μισθοδοτῆσαι τοὺς ὁπλίτας, ubi v. Schaefer. (Doch auch als Intrans. c. dat. X. A. 7.1.13.) Isocr. 4.132 τοὺς νησιώτας δασμολογεῖν, besteuern. Th. 8.3 τὰ τῶν ξυμμάχων ἠργυρολόγησεν ἐς τὸ ναυτικόν. Dem. 24.142 νομοθετεῖν τὰ αὑτοῖς συμφέροντα, durch Gesetze bestimmen. Th. 5.111 μὴ τὰ χείρω φιλονεικῆσαι, vgl. P. Prot. 360e. Pl. leg. 755, e χειροτονεῖν στρατηγούς, durch Handaufheben wählen, noch häufiger m. dopp. Akk. X. H. 6.2.11 Τιμόθεον δ̓ αὐτῶν στρατηγὸν ἐχειροτόνησαν. Pl. civ. 395, e κωμῳδεῖν ἀλλήλους, verspotten. Ar. Ach. 655 κωμῳδήσει τὰ δίκαια, das Recht in der Komödie behandeln. Pl. Crat. 414, c τραγῳδεῖν τὰ ὀνόματα. Id. civ. 598, b ὁ ζωγράφος ζωγραφήσει ἡμῖν σκυτοτόμον, τέκτονα, τοὺς ἄλλους δημιουργούς. (Pass. Pl. Phil. 40, a τὰ φαντάσματα ἐζωγραφημένα, vgl. ib. b. Statt ζωγραφεῖν τι sagt Hdt. 4.88 ζῷα γραψάμενος πᾶσαν τὴν ζεῦξιν τοῦ Βοσπόρου, ubi v. Baehr.) X. A. 7.6.4 ἦ δημαγωγεῖ ὁ ἀνὴρ τοὺς ἄνδρας; sucht er sie durch demagogische Künste zu gewinnen? P. Euthyd. 284e νουθετῶ ς᾿ ὡς ἑταῖρον. Dem. 23.60 συκοφαντοῦμεν τὸ πρᾶγμα. P. Menex. 248d τοὺς δὲ (πατέρας) γηροτροφοῦντες ἀξίως. (Pass. Lys. 13, 45 ὑπὸ τῶν σφετέρων αὐτῶν παίδων γηροτροφηθέντες, vgl. Ar. Ach. 678 γηροβοσκούμεσθ᾽ ὑφ᾽ ὑμῶν). P. Lys. 209d τὴν αὑτοῦ οἰκίαν οἰκονομεῖν. X. C. 2.2.13 ἔνιοι καὶ ἐν ᾠδαῖς καὶ ἐν λόγοις οἰκτρὰ λογοποιοῦντες. Alciphr. 3, 70 ὁ λιμὸς θυροκοπεῖ τὴν γαστέρα, klopft an den Magen wie an eine Thür an. Zuweilen tritt in dem Kompositum der Substantivbegriff ganz in den Hintergrund. g, 472 οἰνον οἰνοχοεῦντες. *d, 3 Ἥβη | ϝέκταρ ἐῳνοχόει. *u, 221 ἵπποι ἕλος κάτα βουκολέοντο. Hdt. 1.27 ναυπηγέεσθαι νέας. Vgl. 6, 46. Sehr oft οἰκοδομεῖν οἰκοδόμημα, τεῖχος, πυραμίδα u. s. w., s. d. Lex., wie aedificare navem, urbem u. s. w.