1. ad Marinum Tomacellum
Et fontis calidos amant Camoenae,Et Musae calidis aquis lavantur,
Et Musae placidos colunt recessus,
Et dulcis numeros amant Camoenae,
5Et Musae choreis, choris Camoenae
Traducunt rapidos per antra soles;
Et soles rapidi tepent per antra,
Dum Musae placidas agunt choreas,
Dum mollis agitant choros Camoenae.
10Nobis tristitiae gravesque curae
Mulcendae numeris, Marine, et inter
Ludendum cyathos. Bene ominemur,
Pax est Italiae futura; pacem
Et vina et choreae et Venus sequuntur,
15Hac et balnea lege sunt colenda:
Assitis, Charites, seni iocanti,
Assis, Sirmio, o insularum ocelle,
Assitis, cineres catulliani,
Cantu dum senium levo molestum.
20Ne tu, ne calidas, Marine, thermas
Intres cum tenera senex puella:
Nil habet socium senex puellae,
A sene omnimodis puella differt.
Pro thermis paterae et merum, lagena
25Astet pro tenera tibi puella,
Astet melphiaci cadus lyaei.
Thermae nam iuvenes decent, tabernae
Lenaeae invalidos senes. Is ipse es
Arens, frigidulus, minutulusque,
30Cui pendet cucumis rigentque venae,
Quae bacchum sitiant madentiorem.
Amabo, puer, hos minutiores
Irrora calices; Marine, sume;
Nam quotquot calices tibi propinas,
35Tot divos facies tibi propinquos:
Haec sunt deliciae, haec senum voluptas.
2. ad Elisium Gallutium
Blandis versibus, Elisi, iocamur,Blandis concinimus sonis amores,
Et blandis animum modis levamus.
Mirum? Blandus Amor, Cupido blandus,
5Et blandus iocus est leposque blandus,
Sunt blandae et Charites Venusque blanda,
Blandis templa deum sonis adimus,
Et blandis precibus Iovem precamur,
Lux blandissima temporum magistra.
10Vale, saeve rigor, severitasque,
Vale, durities catoniana:
Nil, blandum nisi, quaeritat voluptas.
Tete si mihi, cara Fanniella,
In molli sociam dabis cubili,
15In nostro venias sinu fovenda,
Sic istaec tibi suxerim labella,
Sic istas tibi suxerim papillas,
Sic omnem tibi sanguinem resugam,
Ut matri redeas dolor querenti,
20Ut quae te peperit nec ipsa norit
Sucto gutture, pressulis labellis,
Sucto pectore, sicculis ocellis.
Ac, ne pallia sint molesta nobis,
Nudis corporibus cienda pugna,
25Nudo pectore, nudulis papillis,
Nudo pectine, nudulisque coxis,
Et nudis pedibus, genuque nudo;
Ac si fert patulis furor fenestris,
Nulla ut vulnera in irritum petantur,
30Ut nulli in vacuum ferantur ictus.
3. de Andrea Contrario
Dilexit iuvenem Thalia, quem nuncSenem candida diligit Sophia;
Monstravit iuveni Thalia cantum,
Nunc seni sapientiam Sophia;
5Cantavit iuvenis modos Thaliae,
Nunc senex sapientiam reponit.
O felix iuvenis, senexque felix,
Contrari, o iuvenem, o senem beatum,
Quem doctus puerum erudivit Aon,
10Nunc senem erudiunt graves Athenae,
Casto pectore, moribusque castis.
4. de Focillae puellae ocellis
In tuis Amor insidens ocellisMira coepit ab arte vulnerare,
Nec suetas pharetra iacit sagittas,
Nec tendit veterem recurvus arcum,
5Sed, cum lumina paetulosque ocellos
Huc illuc agis et subinde rides,
Istis utitur ille tunc sagittis,
Istis corda quatit feritque amantum.
Isti spicula sunt facesque ocelli;
10Quoscunque aspicis ipsa, vulnerantur.
Omnes vulnerat, aspicis quot ipsa,
Omnes ustulat, ipsa quos tueris;
Isti sunt oculi faces Amoris.
At tu, ne pereas tuis ocellis,
15In te neu propriis Amor sagittis
Utatur, speculum, Focilla, vita,
Ne, te cum in speculo vides probasque,
Ex ipso speculo nigrisque ocellis
Excussas Amor ingerat sagittas,
20Atque urare tuis misella flammis,
Sit tibi et speculum, fuit quod olim
Narcisso vitrei figura fontis.
5. ad Focillam, de capillis ad frontem sparsis
Quid sparsam digito comam reponis,Effusumque vage legis capillum?
Anne ut excrucies, Focilla, amantem?
Ut perdas miserum senem, puella?
5Ne tu ne, mea, collige, evagari
Ad frontem sine, diffluat capillus
Circum tempora ventiletque crinis,
Auram qui pariat, faces ut ipsas,
Blandis quas iacularis ex ocellis,
10Succendas agitans et huc et illuc,
Extinctum ut revoces senis calorem.
Iam tu iam, mea, collige et repone,
Crinem contege, subliga et capillum,
Auram ne citet, exciatque flammas,
15Quae nostrum prope pectus ustularunt.
Vos, o vos, tenerae, precor, puellae,
Quae myrtos et amaracum rigatis,
Hoc vos, hoc miserum rigate pectus,
Imis quod procul ardet ab medullis:
20En flammas simul, en simul sagittas
Ipsae cernitis; hoc rigate pectus;
Et flammas simul, et simul sagittas
Ipsae extinguite et usque subrigate.
6. ad Antonium Galateum
Inter socraticos licet libellosAtque inter studium decet sophiae
Miscere et teneros, amice, lusus,
O novem Galatee lux sororum,
5Atque idem oebalii decus Galesi.
Quare nec medicos lacus, nec hortos
Baianos fuge, myrteumve litus.
Myrtos nam Maro, balneas et inter
Aeneam cecinit, petit profundi
10Ditis dum hostia, dum parentis umbras,
Et prolis seriem accipit futurae;
Myrtos et Cicero tuus frequentans
Fontisque et celebris agros Sibyllae
Ornavit Latium potente lingua,
15Detraxit spolia atticae et Camoenae;
Has Marcus coluit pater senatus,
Terrarum et dominus, parensque Romae,
Atque omnis sapientiae magister.
Has cole et, Galatee; nam severam
20Quandoque et iocus addecet sophiam,
Et ludit sapiens, dies et ipsi
Et soles variant, itemque lunae,
Est et tristitiae lepor levamen,
Baianis lepor et levamen undis.
7. ad Focillam, de cohibendis oculis
Lascivos cohibe, Focilla, ocellos,Ne perdas miseros videndo amantes;
Summissos nec habe, Focilla, ocellos,
Ne perdas miseros pudendo amantes;
5Iratos quoque comprimas ocellos,
Ne perdas miseros minando amantes;
Ne sponde faciles benigne ocellos,
De spe ne perimas benigna amantes;
Ne tingas lacrimis misella ocellos,
10Luctu ne perimas misella amantes.
Noli, crede, Focilla, crede, noli
Istos exerere, o Focilla, ocellos:
Isti quicquid agunt, Focilla, ocelli
Sunt incendia, sunt, Focilla, amantum,
15Funus, crede, Focilla, sunt amantum.
8. ad Focillam
Si rides, veneres, Focilla, rides,Si cantas, veneres, Focilla, cantas,
Et saltans veneres, Focilla, saltas;
Demum sunt veneres, Focilla, quicquid
5Ludisque et loqueris, facisque, agisque.
At cum nudula lectulo recumbis
Inter delitias libidinesque,
Tunc non es veneres, Venus sed ipsa,
Venus, ne dubita, Focilla, tunc es.
9. ad Franciscum Puccium
Quid fontes calidos nemusque Avernum,Pucci, quid medicos petis recessus?
Baianos habitant sinus amores,
Baianum veneres colunt recessum,
5Baianis Charites aquis foventur.
Adversis cupis an deis valere,
Iratas tibi et excitare Baias?
Quin, Pucci mihi care, care Musis,
Cum primis Veneri Cupidinique
10Hoc sis, hoc age pro tua salute:
Unam Sulpitiam precare, et uni
Rem sacram facias, roges et unam,
Stillet de roseis tibi labellis
Tres ut ambrosiae benigna guttas,
15Spiret de teneris tibi papillis
Afflatus totidem fragrantis aurae,
His risum adiiciat benigniorem.
Sic a Sulpitia salus petenda est,
Uno quam liceat tamen parare
20Furtim basiolo repente rapto,
Demorsis labiis, et ore hiulco,
Spirantisque animae reflante flore.
Sic fient tibi balneae salubres:
Una in Sulpitia salutis est spes.
10. ad Constantiam
Insedere tuis apes labellis;In labris residens tuis Melissa
Hyblaeum liquat atticumque rorem,
Quem stillent Venus ipsa Gratiaeque.
5O qui castalios lacus, poetae,
Quique et Thespiadum sititis amnes,
Hinc et castalii lacus liquores,
Hinc et Thespiadum petatis undas,
Has Constantia mollibus labellis
10Instillat, quibus atticae Camoenae
Rorarunt venerem suam charimque,
Quae Musis comes et comes poetis.
11. ad Focillam
In somnis tenerum mihi labellumOffers dum male, suaviorque utrunque,
Decursim lacrimae tibi exciderunt,
Et largo faciem madore tinguis;
5Atque has dum lacrimas madenti ab ore
Detergo simul et simul relingo,
Surreptim mihi mordicusque linguam
Exceptam rapis obterisque dente.
Mox risum lacrimis iocosque miscens:
10"Haec nos ludicra imaginesque noctis,
Has, inquis, simul in die vicissim
Et veras faciamus et probemus."
His te in iudicium voco fidemque:
En linguam tibi, porge mi labella.
12. ad Focillam
Ni reddis mihi vitreos ocellos,Caecae praesidium meae senectae,
An est, cur ego non tuis papillis
Manus iniiciam, trahamque prensas
5Usque ad basiolum, supina quod des,
Quod des ipsa supina, quod supina
Cervice excipias, quod ore hiulco,
Quodque ipse eripiam tibi supinus?
Atque illud moneo, supina vites,
10Ne lapsis pedibus ruas repente,
Aut in scriniolo renisa restes.
Nam nec sat fuerit vocare matrem,
Furtum aut reddere, supplicemve flere;
Sed nudo (mihi crede) crure, coxa,
15Nudo pectine et usque ad umbilicum
Senem perpetiere verpulentum;
Et clames volo: "Reddo, reddo, reddo;"
Pro quo sic ego: "Subdo, subdo, subdo."
13. ad Focillam
Promissum mihi suavium dedisti,Quod mox, dum repetis revendicatum,
Clauso in scriniolo obserans locasti.
Nunc furto quereris subinde plorans
5Subreptum tibi. Ne, puella, ne fle;
Vel triplex tibi suavium rependam,
Unam si mihi lacrimam repones.
14. ad Focillam
Lascivos male temperas ocellos,Nec nostrae miseret tamen senectae.
Quantum vis iuvenes ama foveque,
Dum ne me fugias senem, puella;
5Atque hos atque alios ames licebit,
Dum ne me abiicias, puella, amantem.
Nolo delitias libidinesque,
Amisi venerem libidinemque,
Lascivos oculos volo, precorque.
10Lascivos quotiens reflectis in me,
Et rides simul et doles, ocellos,
Inspiras iuvenis mihi vigorem;
Quin omnem simul exuo senectam,
Si ter blanda, Focilla, suaviaris,
15Si linguam tenero bis ore sugis,
Si collo quoque complicata pendes.
15. ad Franciscum Pudericum
Quid Baias, Puderice, quidve fontisSuspiras tepidos, amoris expers?
Baias nam veneres, Cypro relicta,
Relictis Charites procul Cytheris,
5Desertis simul Uriis vetustis,
Migrarunt, Amor et migravit una,
Et blandus Iocus, et tener Cupido,
Altrixque et iuvenum et senum Voluptas.
Quod si tu, Puderice, vina, coenas
10Suspiras, cupis et sales procaces,
Nimirum Capimontii recessus
Praestent haec tibi, praestet et rosarum
Cultrix Antiniana. Nanque Baias
Qui dulcis celebrant, ament necesse est.
16. ad Focillam
Accedis quotiens sacras ad aedesInvisisque deos adisque templa,
Tecum ne comitem, Focilla, Amorem
Adducas moneo, domique clausum
5Servari in thalamo iube, caveque
Ne divos hominesque Amore captos
Ad rixam cieas vocesque ad arma,
Et sis causa tuae volens rapinae.
Quid demens moneo? Nec ipsa Amorem,
10Istis vulnerat usque qui ex ocellis,
Invitum fugies, Amor nec ipse
Tete deseret, aut comes relinquet,
Regnum qui tenet in tuis ocellis.
Hos tu sed tenui, Focilla, velo
15Compressos tege molliterque vesti,
Nubemque obiice tenuiore vitta,
Flammas ne iaculentur et sagittas.
Sic et calfacies, Focilla, amantes,
Non ures tamen impotente flamma.
20Quid tum, quid misero seni, calor quem
Iam iam destituit, Focilla, fiet?
Fiet quid misero seni, Focilla,
Quem frigus prope congelavit omnem,
Cui longe est opus ustulante flamma?
25Iam furtim misero reclude velum,
Obliquis refice et, Focilla, ocellis,
Furtivo et refove senem calore,
Quo primam referet vigor iuventam.
17. ad Focillam
E risu in lacrimas, Focilla, vertis,Avertis quotiens gravata ocellos;
In risum e lacrimis, Focilla, mutas,
Convertis quotiens benigna ocellos,
5Quis pacem geris et geris duellum,
Quis et tristitiamque gaudiumque.
Cur, o cur tenebrae repente obortae?
Cur lux destituit, dies nigrescit?
Obiecitne oculis Focilla velum,
10Et lucem obvolvit tegente vitta?
O iam detege, iam, Focilla, velum,
Et vittam remove, et reclude ocellos,
Quis lucem simul et diem ministras,
Et lucem pariter diemque redde.
18. ad Petrum Summontium
Ducit dum choreas Neaera, linquuntEt prata et virides agros Napaeae;
Pulsat dum citharam Neaera, currunt
Ad plectrum Dryadesque Oreadesque;
5Cantat dum ad numeros Neaera, cultae ad
Cantum Naiades ruunt frequentes;
Miscent hinc thiasos. Neaera ducit,
Et ducit simul et canit; canenti
Assurgit nemus assonantque ripae,
10Et litus resono fragore plaudit;
Plaudit coeruleis Avernus undis,
Gaurus de specula superbus alta
Diffundit violas, rosas, cyperos
Et myrti teneros thymique flores,
15Una et balnea consonant Neaeram.
Dic, o dic, age, Petre, quae voluptas,
Quae mens tum tibi? Non beatus esse,
Non diis persimilis tibi videris?
Quid, cum de Charitum manu capillum
20Ornata ambrosiae et comam liquore,
In te dulciculis tuens ocellis,
In te lacteolo sinu refusa,
Instillat placidum tibi venenum
Et vultu, et labiis, et ore hiulco,
25An non invideant dii tibi ipsi?
Non quod dii dederint, dedit Neaera,
Indicas etiam ut diis duellum.
19. Petrus Summontius ad Neaeram
Stillant de roseis tibi labellisHyblaei simul atticique rores,
Spirant de niveis tibi papillis
Una corytii syrique odores,
5Vernos et Zephyros recentem et auram
Afflas ambrosio, Neaera, ab ore;
Tecum ergo Syriam, Neaera, Hymetumque
Ac defers Zephyri recentis auram;
Quin ipsas Charites, Neaera, et ipsam,
10Dum rides, Veneris refers figuram.
Istam sed remove, Neaera, dextram,
Ne me, ne digitis, Neaera, mulce.
Istis articulis, sinistra et ista
Quicquid contigeris, repente prurit,
15Et quicquid digito (ah miser, liquesco),
Et quodcunque manu, Neaera, tractas,
Imis intima pruriunt medullis.
Pruritum digitis, Neaera, praefers,
Pruritum manibus, Neaera, misces,
20Prurigo tua dextera est, Neaera.
20. ad Antonium Galateum medicum
Gauranae, Galatee, te puellaeExspectant, calidis laves ut undis,
Exspectat medicum salubre litus;
Laetentur medico iocante Baiae,
5Exsultent medico lavante thermae.
Qui risus tamen inde, qui cachinni,
Senex herniolose, dum lavabis?
Qui lusus tamen inde, qui lepores,
Senex ventriculose, cum natabis?
10His nec te medicum dolere par est,
Risus qui soleas ineptiores
Ulcisci calido fluore ventri
Iniecto et liquidae madore malvae,
Tum betae, atque oleo, et sale, atque melle.
21. ad Petrum Gravinam
Mecum, si sapies, Gravina, mecumBaias et placidos coles recessus,
Quos ipsae et veneres colunt, et illa,
Quae mentes hominum regit, voluptas.
5Hic vina et choreae iocique regnant,
Regnant et Charites facetiaeque,
Has sedes Amor, has colit Cupido.
His passim iuvenes puellulaeque
Ludunt, et tepidis aquis lavantur,
10Coenantque, et dapibus leporibusque
Miscent delitias venustiores,
Miscent gaudia et osculationes,
Atque una sociis toris foventur.
Has te ad delitias vocant Camoenae,
15Invitat mare myrteumque litus,
Invitant volucres canorae, et ipse
Gaurus pampineas parat corollas,
Quis cum dulciculae accubans Philenae
Ad mensam calices madentiores
20Exsicces bibulus, citesque somnum.
Haec te, dum tenero in sinu quiescis,
Dum lento caperis sopore, molli
Amplexu foveat vocetque somnos
Et cantu et numeris, strepente et aura,
25Componatque genis genas, et ori
Os blanda admoveat, quiete et una
Coniungat placidos et ipsa somnos.
Haec Baiae dederint tibi, Gravina,
Haec capta illecebris tuis Philena,
30His in delitiis ages beatus,
Mecum dum placidos colis recessus.
22. invitantur pueri et puellae | ad audiendas Charites
Ad myrtum, iuvenes, venite, myrtiLaetae dum Charites canunt sub umbra;
Ad myrtum, tenerae, simul, puellae,
Ludunt dum Charites, venite, cultae;
5Cantant dum Charites chorosque ducunt,
Et sponsae et iuvenes, favete linguis.
Indicit choreas Venus: puellae
Immistae pueris agant choreas.
Indicit choreas Amor: iuventus
10Misti virginibus choros frequentent.
Libertas sua balneis tributa est;
Custodes abeant, senes valento;
Assint blanditiae; valete, curae,
Et rugae valeant severiores,
15Toto et litore perstrepant cachinni,
Ipsa et balnea molliter susurrent
Et lusus teneri et leves lepores.
Libertas iubet hoc, Venusque, Amorque.
Dum lux est, pueri puellulaeque,
20Exercete oculos simul procaces,
Exercete iocos benigniores,
Et suspiria grata blandiantur.
At dum nox silet et tegunt tenebrae,
In molli thalamo movete rixas,
25Amplexu in cupido ciete pugnas,
Nullus sit lateri modus, pudorve,
Certent oscula morsiunculaeque.
Libertas iubet hoc, Venusque, Amorque.
Nunc vos, nunc, tenerae, simul, puellae,
30Nobiscum, iuvenes, simul, venusti,
Dulcis ad numeros pedes movete,
Nobiscum lepidos choros inite.
Libertas iubet hoc, Venusque, Amorque.
Mane roscidulis nitescit hortis
35Frondenti rosa ramulo recentem
Afflans e foliis benigna odorem,
Atque hanc horridulo colonus ungui
Decerptam variae implicat coronae,
Vertitque in proprios odoris usus.
40Manat roridulis fluens puellae
Labris ambrosius liquor, fragratque
Stillans idalium per ora nectar,
Ardor quo iuvenum sitisque amantum
Lenitur, socio simul cubili
45Iungunt dum cupidos sinus et una
Miscent humidulas per ora linguas,
Stillatque e roseis fluor labellis.
Hunc, hunc, o iuvenes licentiores,
Hunc florem legite, hoc liquate nectar;
50Vobis ambrosii fluant liquores,
Vobis assyrii fragrent odores,
Et suctis liquor effluat labellis.
Libertas iubet hoc, Venusque, Amorque.
Vos, o vos alios item liquores
55Haurite, atque alios, puellae, odores,
Novas ambrosias, novumque nectar,
Afflatusque animae fragrantiores;
Hos flores legite, has rosas liquate.
Vobis lectulus has rosas parabit,
60Spirans Assyriam simul Cyprumque,
Hos flores simul et simul liquores
Afflabit thalamus torusque cultus.
Hos ergo thalamos torosque, nuptae
Et sponsae, colite frequentiores
65Compressu, illecebris, sale et cachinnis,
Lusu et mollitie procaciore;
His rixas simul et iocos seratis.
Libertas iubet hoc, Venusque, Amorque.
Dens rixas moveat, procaxque dextra
70Et lites ciat et levis querelas;
Ast os et lepidos sales, et ipsae
Linguae suaviloquos strepant susurros.
Admotae tepido sinu papillae
Pacem concilient, iocosque paci
75Et lusus similes, iocisque verba,
Amplexus similes et his et illis.
Libertas iubet hoc, Venusque, Amorque.
Sed iam sol rapidos movens calores
Nos ocii admonuit meridiani.
80Quocirca, iuvenes nurusque comptae,
Post dulcis numeros, choris peractis,
Ite hinc in thalamos meridiatum,
Ite in gaudia mutuosque lusus;
Nullus delitiis modus sit; ignem
85Succensum idalia fovete lympha,
Quo fessas sopor irriget medullas.
Hoc ipsa ocia nam meridiana
Et mulcens simul imperat voluptas,
Hoc nati Veneris, Venusque mater.
90Ite, atque unanimes fovete somnos.
23. de Ioanne Pardo
Dulces balneolae tepensque litusAc Baiae eliciunt repente Pardum.
Pardumne eliciunt repente Baiae?
Pardum num Venus, aut trahit Cupido?
5Infirmam o sapientiam, cui ipsi
Praescribit Venus, imperat Cupido,
Et natus puer et puella mater.
Ergo maeoniae caput palaestrae
Ducetur Veneris superba pompa?
10Ducetur pueri novus triumphus?
Spectatam o sapientiam omnis aevi.
Baias iam properat meus sodalis,
Baias mesopiae Cato sophiae
Et thermas petit. Euge, dulce litus,
15Dulces balneolae lacusque havete,
Orbis delitiae, theatrum amantum.
24. ad Manilium Rhallum
Manli, delitiae attici leporisAtque idem latiae lepos Camoenae,
Cantas dum teneros Lycinnae amores,
Et coi numeris refers Philetae,
5Dum molles Veneris reponis ignes,
Quos dulcis tibi suggerit Tibullus,
Nos, Manli, senio gravante pressi
Miseni aut placidis vagamur oris,
Baiarum aut calidis aquis lavamur,
10Et cultis Genio fovemur undis,
Hortorum aut resides tenemur umbra,
Quos nostra Antiniana, quos Patulcis,
Ruris delitiae maroniani,
Oblectant teneri lepore cantus,
15Quos septem assiduis simul choreis
Illustrant cypriae deae ministrae;
Septem nam Venerem colunt puellae
Molles, dulciculae, leves, tenellae,
Formosae comites, decora pompa.
20Haec curas abigens molestiasque,
Iucundi memor et memor leporum,
Miscet delitias facetiasque,
Ludorum admonet, admonet iocorum
Atque ore ac teneris procax labellis,
25Et circum omnia lusibus serenat.
Illa et munditiem levesque cultus
Et curat nitidos beata comptus,
Unius studium nitellae, et unus
Ornatus amor elegantiaeque:
30Ah labes valeat, valete, sordes.
Huic sola et species decorque solus
Est curae, ratioque et una formae;
Spectari cupit undique, et probari
Quis cultus deceat, colorque qualis,
35Qui comptus niveos honestet artus;
Omnisque in tenero decore cura est.
Hae gratae idaliae deae ministrae
Assistunt thalamo, coluntque divam,
Hae gratae comites vagantur una,
40Atque una varias agunt choreas:
Hinc nomen Charitesque Gratiaeque.
At paetis oculis, decente nutu,
Gaudens Opsiglycaea, quaeque blandis
Laetatur Chariotaris susurris
45Sollers illecebris, faceta dictis,
Quae gratis animos iocis lacessit.
Diversas Veneri faces ministrant,
Atque ignes variis fovent venenis,
Et vel melle linunt, linuntve felle,
50Aut acri modo temperant dolore,
Aut spe, laetitia; modo ex utrisque
Inspersos relinunt, simulque miscent
Immite et placidum, nihilque linquunt,
Quod sensus moveat vicesque amantum.
55Hinc cantu tenero fide et iocosa
Insignis Gelopea nobilisque,
Risu et molliculis decens cachinnis,
Atque exculta sinum, comam repexa,
Passu composito, decora gestu,
60Omnesque ad numeros modosque prompta
Formosis Pasirhythmie lacertis,
Hamatas acuunt manu sagittas
Immiti puero, novantque tela,
Quae mox idaliis premunt lacunis,
65Tingunt et medico recocta succo.
Crudeles calami, truces sagittae,
Cuspis quis adamantina; ast inertes,
Quis est plumbea vena. Ter beati,
Felices quater hic et ille, quemque
70Fixit cuspidis aureae sagitta;
Infelix nimium malique fati,
Haesit cui lateri aereum verutum.
Hic tot perpetietur ipse totque
Artes, quot rapidae et levis puellae,
75Quotquot longo in amore sunt labores,
Ut possit miser omnibus videri.
At, Manli, paphiae tibi ministrae
Strinxere aureolam liquore pennam
Intinctam cyprio. Hinc tibi Lycinna
80Et risu facilis benigna et ore
Atque uni tibi se beata comit.
O felix amor, o poeta felix.
25. de Fabio Lopitano
Quaeris qui Fabium Lopitianum,Illum quaerere desine in theatris,
Aut urbis plateis, foro, aut palaestris;
Musarum hic tacitos colit recessus,
5Et Pucci aediculas eis sacratas.
Illic aonios legit libellos,
Ediscens elegos propertianos,
Admirans numeros tuos, Tibulle,
Et quos ad citharam refert Corinna,
10Aut magni ad lituos canit Maronis,
Divini aut Ciceronis haurit artes,
Curans socraticae instituta vitae.
Hic quaeras Fabium Lopitianum.
Nam Pucci hospitium colunt Camoenae;
15Musarum Fabius colit recessus.
26. ad Petrum Paulum Sarranum
Effingis veteres, Petre, et recentisFormas grammaticos, nec est iuventus
Cui plus debeat ipsa, sive morum
Mira simplicitate, seu bonarum
5Summa cognitione literarum.
Idem, Paule, novos colis poetas,
Observas veteres, facisque et ipse
Versus ac numero venustiore,
Nescis nec veteris larem sophiae.
10Hunc ergo tibi, Petre Paule, nostrum
Commendo Iovianulum quatrimum:
Et matre ingenua indole et pudenti
Hunc dignum institue et patre et Camoenis.
27. de L. Corvino episcopo Triventino
Nymphae gaurides accolaeque Averni,Quae fontes colitis salubriores,
Nymphae coeruleae decus lacunae,
Quas Bacchus fovet et fovet Dione,
5Vos, nymphae, veteri et bono sodali
Corvino et tenera comam cypero
Et molli viola et virente myrto
Casta et tempora subligate lauru,
Qua Phoebo sacer et sacer Camoenis
10Intret balnea cognitus sacerdos;
Corvino et nemus assonent et aurae,
Tota et litora sentiant poetam.
28. ad Marinum Tomacellum et Petrum compatrem
Annos sex novies, Marine, amiciUna viximus integello amore;
Annos tot pariter quiete et una
Terni, Compater, egimus, nec ullas
5Sensit noster amor per haec querelas,
Exemplum fidei atque amoris unum.
Hanc mentem, hos animos sibi requirunt
Lucrinae quoque balneationes,
Hanc legem et cyathi frequentiores.
10Quare hoc nunc agite, o mei sodales:
Aequatis numeris, tenore eodem,
Scyphos tergeminemus et trientes.
Sit triplex acies, triplexque Mavors,
Ac Marte in medio, calente rixa,
15Ternas, i, puer, evoca et puellas,
Nostram ut calfaciant simul senectam,
Quaeque inter pateras, furore in ipso,
Pacis commoneant serantque lusus,
Interque oscula mollibus labellis
20Includant animae senilis auras,
Contingantque animae virentis aura.
Haec est illa, Marine, lenis aura,
Flat quae de tenerae sinu puellae,
Qua mulcet iuvenum Venus calores,
25Senum et frigida corda confocillat.
29. ad uxorem
Oblita es thalami torique nostri,O fallax senii mei levamen,
Connubii immemor immemorque amorum,
O fallax amor, o nihil fidele.
5Ergo sub tremula miser senecta
A te destituor, mihi nec ipsa
In somnis veniens levas senectae
Ipsius gravidas dolore curas,
Natum nec memorem senis parentis,
10Ah dura, esse sinis. Valete uterque.
Has vobis sine perferam procellas
Languens, frigidus, atque destitutus.
Vana o nomina, spesque liberorum,
Heu res coniugii parum fideles.
30. de Annibale Famatio in balneis
Dic, o dic, puer, Annibalne lavit?Lavit, sed latitat puellae in ulnis.
Hic Famatiolus latet litatque,
Persolvens Veneri sacrum, quod olim
5Vovit pro tenerae salute Hyellae.
Tu ne pollue sacra, neve turba.
Verum ipsas Charites videre fas est,
Una dum violas regunt rosasque,
Et gratas Veneri parant corollas.
10Mollis en digitos, manus tenellas;
Ecquis de niveis nitor papillis?
Quaenam ore e roseo refragrat aura?
Iam Famatiolum litasse verum est.
31. de Federico rege ad balneas accedente
Quid, quod plus solito serenus aer,Et gramen viret, et nitescit arbos?
Quid, quod plus solito canunt volucres,
Cantant gutture leniore cygni,
5Progne et lugubrioribus querelis?
En spirant Zephyri salubriores,
Et rident pelago silente arenae,
Nullo et murmure litus obstrepescit;
En ducunt choreas per arva nymphae,
10Et Musae numeris suis sequuntur,
Ipsa et balnea perstrepunt cachinnis.
An non, adveniente Federico,
Ipsa et balnea molliter cachinnent,
Ipsa et litora suaviter susurrent?
15Agnoscunt dominum suum lacunae,
Regem balneolae suum salutant,
Assurgunt et hero suo liquores.
Adventat decus elegantiarum,
Et flos advenit omnium leporum;
20Illum delitiae sequuntur omnes,
Illum munditiaeque gratiaeque
Et sceptro species potente digna.
Ne ne, balneolae, timete, ne ne
Mavortem socium trucesque vultus,
25Mavortem socium nihil timete;
Iussa nam timet ipse Federici
Paretque imperio, et veretur illum.
Felices, domino lavante, thermae,
Felices et, hero iocante, Baiae,
30O felix, spatiante rege, litus.
Myrti, dicite: "Io, euge Federice,
Euge, io, canite, euge Federice."
32. de Marte in balneis lavante
Marsne in balneolis? Valete castra.Marsne et ipse lavat? Valete bella.
Cumque illo est Cytherea? Pax adesto.
Hoc sors imperat ipsa Federici.
5Tu vero, Venerilla, dulce coeli
Et terrae decus, unicum et levamen,
Mollis illecebras decoro amanti,
Blandos Marticulo tuo susurros
Fac, et delitias, libidinesque,
10Misce et suavia, iunge dulce murmur.
His lusus adhibe beatiores;
Mox tinge ambrosio liquore fessum,
Somnus quo placidus per ossa serpat,
Et belli rapidus furor quiescat.
15Hoc, hoc te rogat ipse Federicus.
33. de Batilla
Lavit delitium meum, Batilla;Laverunt Charites simul; Venusque
Intrans balneolum lavatque, et haeret,
Quae sit de numero choroque quarta,
5Quaenam sit Charis extera aut puella,
Unus cum decor esset, una forma.
Dumque haeret dubitans, et hanc, et illam
Per risumque iocumque suaviatur,
Spiravit roseo Batillae ab ore
10Fragrans ambrosii liquoris aura,
Quae iam de Charitum coma suesset
Spirare, artifici manu reposta,
Stillatim et medico liquore tincta.
Tunc ridens Cypris: "Extera o puella,
15Vicisti Charites meas, ab arte
Quis spirat coma, cum tibi e labellis
Stillent ambrosiae perennis aurae."
34. de Carbone lavante in balneis
Cur ille in fluidis calescit undisCarbo? Cur fluidus liquor coruscat?
Carbo cur tepet? Incalescit unda?
An non et Venus e liquore nata
5Ignescit face? Vis amoris haec est.
Ergo balneolis meus sub ipsis
Carbo aut aestuat impotente flamma,
Aut rursum nimio e gelu tepescit,
Ut frigus modo, nunc calor recurset.
10Tabet nobilitas amore victa.
Tu vero, Theonilla, dum lavaris
Ferventem simul et simul tepentem
Carbonem cole, sic tibi e capillo
Stillent semper amoma, sic ab ore
15Spirent ambrosiae liquentis aurae.
35. ad Marinum Tomacellum
Et vino Venus, et viro puella,Et ludo iuvenis, senex quiete,
Et gratis animus iocis fovetur.
Quocirca cole balneas, Marine.
5Hic vina, hic requies senem iocusque
Effetum foveant: manus procaces
Ludent in venerem, Venus sed ipsa
Assit rancidulo seni. Puella,
Postquam obdormieris, parem requirat
10Quicum lusitet excitetque pugnam,
Et rixas agitet ferociores.
Nam tactu et querulo venus susurro
Exercenda seni: senex papillas
Contrectet digitis, iocetur ore,
15Voce et pruriat et gemat senile.
Hoc tantum liceat. Iuventa nervis
Et tento valet et valet duello;
Haec ergo iuvenis movebit arma.
Ast lingua et digitis valet senectus,
20Et lingua et digitis senex tuendus,
Et lingua et digitis venus fovenda.
Has te delitias movere oportet;
Et vina et venerem et suam quietem
Instillent tibi balneae salubres,
25Infundant tibi thermulae beatae:
His ludis animus senis levandus.
36. ad Terinnam
Tecum, si liceat, velim, Terinna,(Me tussis licet et premat gravedo)
Tecum has frigidulas fovere noctes.
O noctes mihi ter quater beatas,
5O somnos sine fine prurientes,
Me cum sub tepido, Terinna, lecto,
Me cum sub teneris fovebis ulnis,
Me cum roscidulis procax labellis
Et suges simul osculaberisque.
10O noctes mihi ter quater beatas.
Ne tu, ne digitis, Terinna, saevi,
Ne saevi aridulo, Terinna, dente.
Ah quid pallia lectulo excidere?
Ah quid lectulus ipse subtremiscit?
15Ne saevi, rogo, ne, Terinna, saevi.
Sic, sic, o mea, saevias licebit,
Hac mecum ratione litigato:
Nunc vinci patiare, nunc repugna,
Et nunc oscula porge, nunc negato,
20Nunc risum lacrimis iocisque fletum
Misce, et dulcia verba tinge amaris.
Haec cum feceris, o Terinna, mox te
Ad lusus placidos resolve mecum,
Complexa et teneris senem lacertis
25Ludas delitias venustiores,
Dicas blanditias procaciores,
Fingas nequitiam proterviorem,
Et ludos, age, fac licentiores,
Et noctem quoque duc amantiorem,
30Dum lassis sopor instet ex ocellis.
37. ad Suardinum Suardum
Et noster quoque balneas frequentatCumanum colit et sinum Suardus.
Adeste, hendecasyllabi, lavanti,
Romano et sale et attico lepore
5Mulcete et placidos sinus legentem,
Et cantu et numeris catullianis.
Ne tu, ne, mea Sirmioni, desis
Intactos calamis modos referre,
O blandis comes atque amica cygnis;
10Dic, o dic aliquid meo Suardo
Quod dulce et lepidum, quod et venustum.
Sic nostra Antiniana, sic Patulcis
Nunquam non roseas tibi corollas,
Nunquam non tibi myrteos liquores
15Gratae sufficiant, et usque laetas
Sebethus salicum ministret umbras.
"Regnabat Veneris puer, iugoque
Heroas, superos, Iovemque et ipsum
Victor subdiderat, coegeratque
20Victos servitium pati superbum:
Supplex Acrisii ad fores iaceret
Regnator superum, futurus himber,
Ductaret niveos greges Apollo,
Amphryso teneras levante curas,
25Neptunnus liquidos subiret amnes,
Eleae foveat sinum puellae,
Esset Persephone rapina Ditis,
Ludus Mars Veneris, senex equinos
Ah divum pater induisset armos,
30Ire ad latmidas osculationes
Ornato properaret ore Luna.
Ergo hinc, vulnifico superbus arcu,
Prostratorque hominum deumque victor
Et terrae domitor puer polique
35Ausus Pallada Palladisque pectus
Intorto penitus ferire telo,
Innixusque humeris, manu, genuque,
Lunato iaculum tetendit arcu
Irato minitante vulnus ictu.
40Avertit dea tortiles sagittas,
Ac vanas iaculi refregit iras
Praetenta aegide, Gorgonisque crine.
Quo viso, pueri repente ocelli
Afflati tacito veneno ibidem
45Obducunt tenebras, vocatque matrem
Infelix puer, obtegitque vultum,
Et flens lumina capta pergravatur
Infelix Amor, abdit et pharetram.
Ah moerens Amor, ah puer miselle,
50Et caecus simul atque inermis erras;
Ah terrae domitor, simulque coeli,
Rideris pariter diis virisque,
Imbellis pariter puerque Amorque,
Infelix iterum puer deusque.
55Delapsae interea polo sagittae
Iussu Palladis aegidisque tractu,
Quae fixae steterant, rotante penna,
Saxosi procul Anxuris recessu
Subsidunt parili simul ruina.
60Hic illas dea vertit in virentis
Silvam suberis, ac referre iussit
Atro cortice fungidisque venis
Conatus fragiles minasque inanis
Et vanos sine viribus tumultus.
65In fungos igitur repente versae
Egerunt faciles solo meatus,
Egerunt teneras repente fibras,
Mox sese tenues agunt in auras,
Surguntque in solidum subinde robur,
70Scabro cortice, fungidisque libris,
Quo post in soleas pedumque in usus
Vertant obbrobrium perenne Amoris.
Quid saevis, dea? Quid fremens minaris?
Aut cur aegida concutisque parmam?
75Nam mater pueri dolore victa
Phoebum consuluit. Recludit ille
Fatorum seriem, docens salutem
Baianis fore fontibus petendam.
Quod mox contigit, annuente fato.
80Cumanos puer ut sinu pererrans
Intravit placidos lacus, et ipsis
Lavit fontibus ac calente lympha;
Ter fovens oculos puer lavabat,
Ter natans puer ora surrigebat:
85Illi candida lux repente fulxit,
Fulxerunt nitidae ad latus pharetrae,
Effulxit nitor aureus metalli,
Fulxerunt nitidi lacus sinusque,
Fulxit plus solito serenus aer,
90Et toto micuere litore undae.
Tum felix Amor et puer deusque
Tinxit spicula fervidis in undis,
Mox laeto pariter salutat ore:
Salvete, o liquidi lacus et undae,
95Salvete, o latices mihi salubres,
O salve, mihi tulliana lympha,
De cuius merito resumo tela,
Cuius munere et hic resurgit arcus.
Quo sitis memores meae salutis,
100Hocque ut secula posterique norint,
Quae vis est mihi, quae meis sagittis,
Haec ipsa et tibi sit salubris unda;
Quae vis est mihi, quae meae pharetrae,
Sit vobis, latices bonaeque thermae.
105Mecum vos pariter fovete amantes,
Et curas iuvenum et puellularum;
Mecum hos et capite et tenete captos
Gratis illecebris leporibusque;
Nunquam blanditiae iocique desint,
110Et nunquam choreae levesque cantus,
Semper desidiae libidinesque
Et coenae et lepidi sales et ipsae
Assint nequitiae, procaxque lusus,
O dulces mihi balneae et salubres,
115Dulces balneolae venustulaeque.
Ipsa et litora et ipsi ament recessus,
Et tellus amet, atque ament lacunae.
Dixit; mox residem tetendit arcum,
Et strinxit volucres manu sagittas,
120Quis et flumina fixit et paludes,
Et colles simul, atque opaca lustra.
Confestim volucres simul feraeque
Et pisces simul in furorem adacti
Senserunt pueri trucem pharetram,
125Senserunt silvaeque flosculique,
Baianis Amor ipse ut insit undis."
Haec ludens mihi Sirmionis. At tu
Sic nostras cole balneas, Suarde,
Sic nostri lege litoris recessum,
130Ut leges teneas Amoris, ut te
Et litus sciat et sciant lacunae,
Et colles quoque sentiant te amare;
Qui Baias colis, et colas amores.
38. ad hendecasyllabos
Havete, hendecasyllabi, meorum,Havete, illecebrae ducesque amorum,
Havete, o comites meae senectae,
Ruris delitiae atque balnearum.
5Sit lusum satis et satis iocatum,
Et finem lepidi sales requirunt,
Est certus quoque terminus cachinnis.
Ergo qui, iuvenes, meas legetis
Nugas, qui tenerae iocos Thaliae,
10Optetis cineri meo quietem:
"Sit tellus levis, et perenni in urna
Non unquam violae rosaeque desint,
Tecumque elisiis beata campis
Uxor perpetuas agat choreas,
15Et sparsim ambrosii irrigent liquores."
Sic vobis in amore nil amarum,
Nil insit nisi dulce, sic amando
Et noctes pariter diesque agatis,
Assistat lateri et comes voluptas.
