1. quo pacto mora alba reparata sint ode prima
Phoebus iocosae me Citharae modisAptare iussit dulcia, non prius
Vulgata terris, facta Martis
Percupidi, et Veneris benignae
5Ninci ad sepulchrum, quo Babilonii
Venere amantes alite lugubri,
Morum sub atram Mars, Venusque
Conveniunt, fore se hic putantes.
Tutos ab altis iudiciis Poli
10Visuque; nam quae suspicio, locus
Si luctuosus? Quis videret
Desuper hos foliis opacis?
Vix nuda Cypris se possuit solo
Herbaque moli, cum femora illius
15Lascivus inter pulchra mavors
Se insinuans, subito est solutus
Fluxere statim semina candida
Radicem ad imam cernitur arboris
Hinc foetus albus, dulciores
20Nunc avidis epulae puellis.
2. de Ripa Iudaeorum ode secunda
Vides ruinam, quam Capides sibi,Tellusque ducit? Cernis ut indies
Sese peredit nil rosarium
Ripa ferens neque gramenullum?
5Haec coeteris, haec sola virentibus
Adiuncta ripis excidio riget.
Hoc execrata est nempe ripa,
Quos tegit, ob cineres iniquos
Iudaea proles, perdita victima
10Plutonis atri; dicitur abolita
In constitutis hic sepulchris
Temporibus veterum meorum.
Res Christianis esse fidem monet
Vero perennem discimus alteram
15Falso ruentem Rex supremus
Talia, non ego sum loquutus.
3. stultissimos esse Rusticos | Qui se Rurticos appellari nolunt ode tertia
Hoc saepe mecum rura perambulansExcogitabam, cum mihi et obvius,
Duros capillus pileatus,
Ruricola adveniebat Urbem:
5Quae causa nam sit, numne superbia,
An captio mentis mage Rustico
Ut cum se amet sic, et mala Urbi
Sic cupiat, patrium malignus
Audire nomen semper abhorreat.
10Suum: quid istud? Non ego rusticus:
Clamans suprema voce, vultu
Terribili, et digito minaci.
Donec revinctus Piniferum caput
Mi fronde acuta praediolum meum
15Pertranseunti Faunus inquit:
Quod meditare, scio Colonus
Est Colei quam magnum onus, et grave
Qui rura; ruris quique putat boni
Nomen protervum. Rusticum me
20Quisque Deum vocet atque adoret.
4. ad Valerium Carbonem, tantum | nomine Compatrem ode quarta
Candide ancillae mihi non pudendusEst amor dulcis: mea Gallichina
Me tenet vinctum, teneatque semper
Compede multa:
5Crinibus flavis, oculoque amico,
Lubrico vultu, niveis papillis,
Et iocis blandis, nitido ac lepore,
Speque secunda.
Lilio prorsus similis venusto,
10Membra dum celat viridi colore:
Caerulo circum posito est amictu
Aurea Phoebe.
Talis Atridae Priameia Virgo,
Talis Aiaci placuit Tecmessa,
15Capta Briseis rapuitque forma
Talis Achillem.
Ut tuam Carbo superat Melincam,
Compatrem sic te faciam per illam
Gallichina, urens, mihi Gallichina
20Pectore tota est.
5. ad Gasparem Cargam ode quinta
Mens scandit alte, nec tamen arduumTangis per ullos ingenii gradus,
Quid, Carga, sit, quo tamen repente
Totus amor tua corda fugit.
5Et semper istud tu nimium stupes
In somnis, Haemo Thyas ut algido,
Matrisque Divorum Sacerdos,
Pinifera cum agitantur Ida.
Si me obsecrabis plus gemina vice,
10Arcana dicam: solus ego scio
Sic esse iurabis per arcum,
Perque Dei aligeri pharetram.
Ille, ille (opinor, quem referam tenes)
Gygas minutus, corpore languido,
15Qui affectat alti regna Coeli,
Seque putat nitidi amari
Passim puellis, ille Paphi Deam,
Cum matre et omnes ille Cupidines
Pellexit ad se, sic putavit,
20Ludibrium Veneri, atque ludus.
Liquisset almam, prona Venus Cypron,
Gnidon, Cytherea et Cycladas et mare,
Quo nata, complexusque Martis,
Ne foret hoc procul a Theatro.
6. pastorem Cucullum in avem ode sexta
Lucis amoeneis qua liquido strepensIt Tiliaventum, et propero gradu,
Iuxta Spilimbergi salictum
Pastor erat speciosus olim,
5Dictus Cucullus, cum sociis suis
Ludens iuvenci gramina dum et boves
Pascunt propinque quaeritatur,
Frutice nam medio latebat
Frustra pererrant et tamen huc iacit
10Huc ad sodales: gaudia percipit
Et tanta, quantum voce crebra
Verberat in Sylva vaganteis.
Tunc e virenti semifer arbuto
Miratus ipsum; prosilit et rapit.
15Ac vim tulisset, si Tonantis
Coniugus auxilium, et sororis
Non invocasset versus in alitem
Puer salacis Capripedis manus
Effugit unusquisque plumas
20Obstupet ad se itidem vocantis.
7. ad Antaeum ode septima
Huc huc canora voce nemus sonatAnthaee pulchra a Virgine nobili:
Dilecte, praecidit Cucullus,
Tempora coniugii futura
5Prius petitus. Iam siluit: roga.
Namque is quot huc huc concinerit tibi,
Lapsis tot annis, tu maritus
Quippe novus thalamo iacebis
Uxori adhaerens; plurima cui dabis
10Vultu venusto, et pectore basia,
Desideranti quinta demum
Munera Acidaliae propinquae
Hucusque Coelebs, dicere vult avis
Divina, vives, Carmina parvula,
15At magna verum proecinendo.
8. ad Cupidinem ode octava
Nec te Cupido cura tenet meiNec militantem praesidio iuvas,
Arcus sonantis, quo omne cernis,
Omne feris: valeant ocelli.
5Si signa amantis militiae fero,
Atque uror, tu non sic Lybiae seges
Matura campis, Aetna vel igni
Assiduo caleat perustus:
Tandem puellae duritiam asperae,
10Qua colliquesco, cantibus in mare
Transferto surdis, ac in hostem
Dux Pharetram vidua sagittis;
Huius triumphi gloria nobilis
Nam spectat ad te tota volucribus
15Tedis deorsum tu refringes:
Sursum ego mox strenue retundam.
9. ad Valerium Fannium ode nona
Vulgi profana non tuum scientiaRectis retorquet a viis
Amice Fanni, cursum: amas pecuniam,
Virtute sed multo minus
5Spectanda virtus est, bonum a Diis datum,
Dignos polo beans viros.
Opes, amicos, studia, sublimes gradus,
Praebetque vitam a funere.
At stulta turba (proh Dei, boni Dei)
10Ciens cachinos disputat
Cum intelligentibus placet multum, loqui
Audire tales belluas.
10. se otiosum, donec vivat, non fore, et se | bis a Bernardino Lucatello Medico Physico | a morte abreptum ode decima
Pulsare donec linqua erit chordas potensVocalis haec suae Chelys
(Haec pecten est vivus, nec ulla egens manu,
Nam sponte se movens, sonat),
5Dum suppetet vox, spiritusque artus reget
Infusus a magno Deo,
Ut per laborem nomen hic relinquerem:
Ignave somne et otium,
Abeste cum cum sodalibus vestris, iocis
10Inertibus, vos, Aeolidae
Laborem aditae, qui prece, omnibusque vos
Votis vocat quantum potest,
Numquam quietus, scilicet frustra locans
Saxum illico volubile.
15Bis Sisyphus sub Tartaro visus mihi est
Bis Lucatellus extulit.
11. de suo Carlesio Muscio ode decima prima
Quis tam profanus, tam gelidus DeumCultor suaveis Carlesii modos,
Musasque sacras non frequentant
Aut refugit pia templa surdus?
5Non obstinatae gentibus asperis,
Non Tigridi atrae, aut alitibus feris
Aureo fuerunt, dum remotis
Rupibus, et Sylvis canebat
Orpheus, canora qui cithara sonans
10Montes movebat, flumina carmine
Sistebat: ipsum quin Trifaucem
Reddidit, Eumenidesque mites.
Hic alter Orpheus haec eadem facit:
Trahens profanis e regionibus
15Ad clara Divum tecta plures
Praevius Euridices sequenteis.
12. decentissimam Virginem Hospes alloquitur, | ode decima secunda
Qua sors apposuit me tibi candidaAccensum iuvenem syderibus tuis
Nunc, cum fit niger Aether,
Et sol oceanum subit?
At qui non alium credimus hospitem
Suspirare tuis Virgo caloribus
Aeque et pectora aduri,
Tanta et sollicitum fide.
5Ut pastor viridi gramine pascui
Gaudet forte videns perspicuam rosam,
Mox se flore beatum
Decerpto leviter, putat:
Sic vultu niveo laetitiam allicis,
Et nigris oculis plus nimio placet
Tu formosior, omni
Pulchra, tuque beatior.
Cui te coniugii copula iunxerit?
10Cui fida haec superi gaudia destinant?
Si mortalia curant,
Certe hoc coniugium est deis
Curae. Sed quid ago? Cur tibi sum morae?
Invitis tenes teque parentibus?
Iam nunc claude supernos
Postes (me miserum ), et vale.
13. in quendam Remigem Grammatistam | ode decima tertia
Nonnulla nobis pax sit, aut discordiaO absque fama et nomine
Tecum, velut si mortuus recondit
Tuo lateres pulvere:
5Non est enim cum mortuis negotium,
Aut otium viventibus.
Verendus est profanus hic Neptunius,
Coesus flagellis undique?
Superbus est inscitia? Sic aucupans
10Falsos honores ambulat?
O tempora, o mores: hic et foede improba
Lingua docet, boni inscius.
Boni potest quid imbibi audientibus,
Hoc hoc magistero liberum?
14. ad Lucretium Atavum ode decima quarta
Quid mare, quid terram, quid coelum atque aethera frustraAemulus Architae usque remensus,
Te similem, ut proestes Lucreti, adniteris illi
Per numeros, mentemque fatigas?
5Hoc tibi necquicquam prodest, me iudice veri;
Sed nocet, est labor, est morituro.
Laetum carpe diem proesenti credulus horae;
Namque ubi perventum est, quo Ariodans,
Et Faustus, quandam dilecti; ut vita, sodales
10Telluris tunc corpore fuso
Augustum, heu, spatium metimur lumine cassi
Iamque instans mortis premet umbra.
15. ob absentiam Lyces, quae ad Patrem in Sancti Vivi | oppido aegrotantem se contulerat ode decima quinta
Heu desideriis est metus et dolor!Quis hoc quae meditor, quaeve gemo brevi
Versu, scire potest? Dimidium Lyces
Mentis pars animae est meae.
Nam, quamvis procul incredibili modo
5Longiquas videt hic sollicitudines,
Nosterque ex animo cernitur ipsius
Nobis vis ea mutua est.
Ergo cum lacrymis colloquar, intimas
Adversoque Deo mille feram preces
Qui sancto Genius praesidet oppido,
Unde id nomen habet sibi.
10Vitam Vite (precor) ne dare denega
Aegroto capiti, iam incolumen Lyce
Partem redde meae, sic ego mox diis
Cunctis te anteferam Lyra.
16. in Nuptias miserandae Lyces ode decima sexta
Non monstruosum, non memorabileFactum, et per Orbis dicier ultimas
Res digna parteis, trans Britannos,
Massagetas, Arabasque et Indos?
5Ultraque multum? Qua est aliud solum:
Famae volanti si omnia littora
Extrema fas est atque adire
Antipodum vario ore terras.
Musae potentes, vos melioribus
10Pennis volucrum tendite in aera;
Et iam biformes, hanc sonoris
Cum fidibus rapidam secutae,
Implete mundum buccina non satis:
Neque ipsa linguis diva loquacior
15Cunctis ad istum sola tantum
Sufficeret, vaga fama, casum.
Non sunt timendorum fera proelia
Tractanda Regum, aut mitia
Formidolosi nec tumultus
20Virgine pro placita duobus
Et non, quod ullis attulerit dies
Priscis, canendum dicite quod Lyce
Est iuncta Cyrto: mira, quando est
Connubium sine amore ab ipsis
25Factum. Maritus turpior omnibus,
Qui sunt, fuerunt, qui et venient: Lyces,
Vultu puellae sic nitenti,
Luminibus potuit placere!
Num, prominentes quem scopuli undique
30Tergo rigenti et pectore muniunt,
Telis cupido fregerit, si
Non valeat penetrare fulmen
Iovis trisulcum? Quo manus ignea
Gentes et Urbes concutit, et metum
35Intendit imis atque summis,
Quo alta Ceraunia contremiscunt
Scindente nubes principio algidas,
Mox quicquid obstat disiciente, ceu
Alpes propinquas cum fragore
40Horisono, ignibus et coruscis
Restat, capellis inocui lupi
Iungantur, ursi sint sociabiles
Una et iuvencae, gestientes
Nubere disparili marito.
17. in falsum maledicum ode decima septima
Pater nefasto te genuit die,Aut nocte dira, dum vaga colchicis
Magus venenis Olympo
Astra trahit, tumulisque sagae
5Imis vagantur murmure, quo tremit
Tellus, quo aperto Cerberus ostio
Longe recedit, supernas
Unde animae veniunt ad auras,
Saevis coactae carminibus suos
10Artus solutos summere, ceu prius:
Et somniantes tremendis
Visibus, et vigiles molestant.
Abominato e gurgite non sacro
E fonte, natus primitias aquae
15Udis tullisti Capillis,
Thisiphone fuit et sacerdos:
Multum malignae quae tibi viperae
Linguam rubentem sanguine noxio
Cum sibilis viperinis
20Inposuit, propria revulsa.
18. ad Henricum Politianum ode decima octava
Mi triplex tantum facit annus, ut nonLustra sint sex continue peracta.
Prodi in lucem dominante mensium
Principe Iano,
5Mater hinc nomen, pater indiditque,
Forte ne credas mihi perperam esse
Inditum Iani, dominique nomen,
Pollitiane.
Verba, quae dico magis obstupenda,
10Crede, sunt his, quae audieras in urbe
Bergomi ob Ianos celebri per orbem, et
Callida dicta.
Sed ferus sciron, malus et procrustes,
Cerberus vellem potiusque dici,
15Ipse quin Orcus (mea mens ita est) quam
Nomine Ianus.
Iam meos ortus bene noscis aevum
Nomina, et causas agendum sobrine,
Me vocans, clama; secet aut secundum
20Aethera nomen.
19. de Histrice ad amicum ode decima nona
Infensus ulli, ni ratio movet,Amice non sis, sis potius ferens
Iniuriarum, quam te iniquis
Constituas scelerare factis.
5Delicta Reges ipsi etiam luunt
Castigat illos nempe diespiter,
Qui ulcisci ab alta sede Coeli
Facta virum scellerosa novit;
Nunc mi canendus perfidus Histriae
10Histrix tyrannus, dicitur Histria
A quo, cruentum qui benigna
Sub specie Hospitium parabat
Pungi dolenteis funibus hospites
Stratos ligabat suppositis toris
15Exauriebat sic cruorem,
Atque animis spoliabat artus
Lustrabat olim Caelicolum pater
Terras patentes accipit is Iovem
Auroque et ostro, sed cubilis
20Struxerat insidias doloso.
Spinas eburneas assimulaverat
Se Coelitum Rex non humilem virum:
Finxitque nomen, quo esset omnis
Suspicio Iovis hinc remota.
25Flexo renatis syderibus Polo
Passim micabat nox nitido aethere,
Somnusque palpebris inhaerens
Languidulas quatiebat alas.
Ut praeparati stragula contigit
30Lecti Deorum maximus: en prope
Mutatur Histrix, sponte in ipsum
Cuspidibus subito refixis.
Horrens relinquit limina regia,
Cedens svilla cum facie avia
35In lustra, spinarum in molossos
Missilium iaculator hosteis.
Sylvae potentis denique laeserat
Canes: quid ultra? Figitur in solo
Transfixus a telo Dianae.
40Sic manet et iaculo peremptus.
Hinc Pinus arbor, quae foliis virens
Pungit rotundis, fertur acuminans
Sese per auras, fulmen alti
Usque Iovis metuens caducum.
20. queritur de morte Henrici unici fratris | ode vicesima
Palmis supinis ah quoties poliRegem precatus sum et madidis genis,
Dum frater aegrotus laborat,
Pro vetita misero salute:
5Fas mi dolenti promere, quae sacris
Audita servo. Tu petito meum
Quaecunque Patrem, cuncta nati
Nomine praecipuo dabuntur,
Sed iuxta recto proveniunt Deo.
10Quid? Non rogavi iusta, parem dies
Cui nulla dudum procreavit
Integritate, fideque claro?
Quo Musa tendis? Iam querulis modis
Impone finem Melpomene preces,
15Non disparunt Euri in auras.
Vera salus (procul hinc) Olympo.
21. ode vicesima prima
Caliginosos devia per specusMentis vagatur, vis mea, montium
Quaerens latebras nigriores,
Carminibus, citharaeque, nocteis.
5Sol mutat umbras: pellitur et dies
Nocte et die nox: nil stabiles hic vides.
Sursum, deorsum, cuncta volvit
Nunc mihi, nunc tibi sors maligna.
Fortuna nullo firma negotio
10Magnis timore, pauperibus struit
Spes, prata florent vere multis
Floribus et variis coloris.
Iacet Molossus, stat vigilis Lacon.
Iuvenca ludit gramine libere:
15Tauro propinquo nil timetur.
Consilium sapiens ministrat
Coelantur atro non mihi sydera.
Nocturna Coelo cum liquidus nitet
Aer; nec ullis sunt diurno
20Tempore, si aspiciunt tenebrae.
Imaginoso non speculo omnia
Possunt referri se inspicientibus.
Quam difficulter multa, sed plus
Difficile animum est intueri.
25Loquor scienti: quae loquor et scio.
Parvam per Urbem parva mali, satis
It magna fama et non videtur
Quod mediis geritur Capillis.
22. Paulum Pellicium Medicum Phisicum | ode vicesima secunda
Vel quod ea aegris tibi causa morbiPellitur membris, tua Musa blanda et
Pellicit menteis hominum ad supremae
Laudis amorem;
5Alter Amphion, novus atque chiron
Pellici, exponis bene, quod dedere
Nomen antiquo generi tuorum
Praescia fata.
Ut monet Phoebus, loquar ipsa Fata,
10Diique Coelestes, quibus omne praesens
Tempus est, gentes itidemque nostrae
Orbe futurae:
At tui tantis animi beati
Dotibus, totque egregiis vocavi
15Rebus olim illos volvere priscos
Nuncque minores.
Arte defunctos medica sepulchris
Evocas, ducis silices canendo,
Aureo plectro potis est morari
20Flumina et Euros.
Siste te contra nebulam tonantem
Invidum, nullo trepidans tumultu
Decidunt Coelo, fleviuntque nunquam
Fulmina Lauros.
23. in obitum Iuliani Goselini | ode vicesima tertia
Invida cur perennesMors viros sic persequeris tollere? Cur apricis
Funereo atra morsu
E locis aufers tumulando solide immerentes?
5Cur tibi Iulianus,
Dic fera o Mors, est Gosellinus stygias ad aulas
Raptus imago magna!
Nec preces, nec tot lacrymae illum potuere Ibero
Sistere Regi, et Orbi?
10Quo fides? Rara integritas? Quo illa abiit suavis
Vox moribunda Cycni?
Occidit, certe occidit hoc corpore: carmen autem, et
Inclita fama tanti
Vatis est nunquam interitura hinc quaerimoniae, hinc sint
15Procul haud viriles
Epulatus. Pars melior possidet alta Coelum.
24. ode vicesima quarta
Praevius en pesti; solis civilibus ortus,Se morbus exercet. Quis a tali
Illuvie est tutus, maculis, atroque veneno?
Quis non gelat metu? Quis horrore
5Non tremit ut frondes, alte quasantibus austris?
Ne se, vel illos, quos amat, tabes,
Invadat, corrumpat, sternat, detque sepulchris
At pauper se (hinc disce perverse
Iurisconsulte et iudex iniuste et inique
10Mercator, usque et usque qui insistis
Fraudibus, ut male parto sis copiosior aere),
Sunt pauperes tuti. Hoc vigil cerne: et desine
Consiliis et iudiciis et avara
Iam merce te inquinare. Divina
15Pharmaca te doceo. Si vis persistere sanus,
Te corrige et Deum time iratum.
25. ad Eronam perfidam et insatiabilem meretricem | ode vicesima quinta
Erona, qui te noveritEt protinus non fugerit,
Hunc esse perditissimum
Et se ipsum amare non puto:
5Vel esse stolidissimum,
Odisse et omnes Gratias.
