Boiardo, Matteo Maria Scandiano 1441 - Reggio Emilia 1494, pastoralia, pastoralia past. pastoralia (S. Carrai, 1996)

¹
Si mea lascivis, princeps invicte, Thalia
Carminibus stridens castas offenderit aures,
Da veniam: primis tibi talia ludimus annis,
Dum faciles versus et mollia verba canentem
5Oblectant, blando dum mens torquetur amore.
Tempus erit cum te victricia signa gerentem
Laeta triumphali celebrabunt carmina cantu,
At nunc coepta canam. Crudelia numina nymphae
Formosum nitidis puerum rapuere sub antris,
10Qui comes Alcidae fatales ire per undas
Ausus erat, tumidos cum fluctus finderet Argo.
Arreptum clari proceres flevere, sed omnes
Ante alios magno ploratus ab Hercule fertur:
Non illum comites, non illum blandus Iason
15Eruere inde valent solitoque avertere luctu,
Sed gemit et carum deiecto perditus ore
Ardet Hylam et moestis exposcit vocibus illum.
Quin etiam pharetras et torvi magna leonis
Tegmina et horrentis fortissima robora clavae
20Fregisse et fluctu referunt mandasse marino.
Quas non blanditias, quae non solamina ducit
Threicius vates moturaque verba leaenas?
Ille etiam dulci pereuntem flectere cantu
Nixus et impulsis lacrimas expellere chordis,
25Sed neque Pierii cantus nec carmina flentem
Ulla movent, quamquam zephyris spirantibus aequor
Constitit et fixo stupuerunt aequore venti,
Quamquam continuis torpentia saxa pruinis
Dulciaque arguti senserunt carmina montes,
30Securas placidi capreas fovere leones,
Et trepidae medio volucres haesere volatu.
Ille, Estense decus, patriae non inscius artis,
Venturosque dies et saecula nostra canebat.
"Quid gemis, Alcide? - dixit - tua nomina tellus
35Audiet Argoo nondum religata rudente,
Te gelidi rapto memorabunt vellere Colchi,
Torrida te Libyae rapto Busiride, et olim
Pastor ab edomito dives remeabis Hibero;
Adde quod hoc nomen sese fortissimus heros
40Induet, armato cui non impune superbus
Occurrat Mavors, cui non Ledaeus ovanti
Certet equis Castor, celeri nec Delia cursu.
Felices populi, felicia tempora! Vobis
Delicium humanae servarunt sidera gentis.
45Illi praecipuas certabunt addere dotes
Concordes Parcae: non illum pulcher Apollo
Exuperet forma, docto non pectore Pallas.
Illius et variae vestigia lambere lynces
Cogentur, domitusque deum venerabitur orbis,
50Quamvis terribili clava spolioque leonis
Lernaeoque carens saturata felle pharetra.
Nascere, vera deum soboles, quo principe rursus
Herculis Hesperiae celebrabunt nomina gentes,
Nascere, purpureis plaudet tibi Iuppiter alis
55Et dabit ingentes regno superaddere terras
Antiquo; neque enim sinuoso flumine cincta
Arva Padi, nec te niveis concreta pruinis
Ardentem gelidi capient dumeta Lonati,
Nec latus Hadriaco pulsatum turbine nec qua
60Frigida saxosas perstringit Lentia ripas.
Gaude igitur tantum felix geniture nepotem
Alcide, raptumque suis concede Napaeis
Tandem sanus Hylam. Quid flentia lumina torques
Altaque laxato suspiria pectore ducis?
65Tune ille immenso cuius sub robore quondam
Concidit Argivi populatrix belua saltus,
Cuius terrigenae vultum tremuere gigantes
Antaeusque Libys? Nunc si te Monicus alta
Rupe iacens flentem videat, si turbidus ira
70Ileus fractaque horrendus ab ilice Roethus,
Quam pudeat victos! Muliebri insistere luctu
Sit pudor et tenero tantum cessisse dolori".
Orpheus haec olim, sed nunc mihi carmine vero
Cantandus venies. Linquam virgulta Lycaei
75Et nemus et pecudes, teque horrida bella gerentem
Dicam, seu puero propior certare duello
Ausus es ancipiti, cum te Pandonius heros
Robore confisus praestanti et fortibus annis
Liquit et impulsis convertit terga lupatis
80Cornipedem crebris pavidum calcaribus urgens;
Seu cum ludus erat iuvenum procurrere in hastis
Ingentem ut tuleris ingenti robore remum,
Tollere humo quem vix poterant impune gementes:
Vidit Parthenope, populi videre ducesque,
85Notus et Herculeo servatur nomine remus.
Magna quidem sunt haec, sed enim puerilia. Quid cum,
Iam iuvenis, iam vir Siculos Calabrumque fugacem
Disicis, et viso trepidant adamante cohortes
Aragonum, cum rex castris Sarnoque relicta
90Apula veloci transmisit pascua cursu?
Ista canam, vel quae gestis maiora parantur
Gesta tibi. Ingentes, aderint si bella, triumphos
Auguror: augurium non hoc mihi pandit Apollo
Nec vaga Cirraeo vates seclusa sub antro,
95Sed tua iam caelo et terris bene cognita virtus.
Interea has stabulis pergam mandare capellas,
Quando umbrae ingentes nec tutum degere silvis
Luce sub extrema, ne forte aut turba luporum
Ingruat aut imbres subiti. Cras altera reddam.
100Munera: maiori cantandus carmine surgis.