Persius, Satires
G.G.Ramsay, G. G. Ramsay, Ed.

‘nempe haec adsidue? iam clarum mane fenestras
intrat et angustos extendit lumine rimas;
stertimus, indomitum quod despumare Falernum
sufficiat, quinta dum linea tangitur umbra,
5en quid agis? siccas insana canicula messes
iam dudum coquit et patula pecus omne sub ulmo est"
unus ait comitum. " verumne? itan? ocius adsit
huc aliquis, nemon?’ turgescit vitrea bilis:
findor ut Arcadiae pecuaria rudere credas,
10iam liber et positis bicolor membrana capillis
inque manus chartae nodosaque venit harundo;
tunc querimur ¹ crassus calamo quod pendeat umor,
nigra set infusa vanescit ² sepia lympha;
dilutas querimur geminet quod fistula guttas.
15O miser inque dies ultra miser, hucine rerum
venimus? aut cur non potius teneroque columbo
et similis regum pueris pappare minutum
poscis et iratus mammae lallare recusas? ^{3 4} [p. 346]
‘An tali studeam calamo?’ cui verba? quid istas
20succinis ambages? tibi luditur. effluis amens,
contemnere: sonat vitium percussa maligne
respondet viridi non cocta fidelia limo.
udum et molle lutum es, nunc nunc properandus et acri
fingendus sine fine rota. sed rure paterno
25est tibi far modicum, purum et sine labe salinum
(quid metuas?) cultrixque foci secura patella,
hoc satis? an deceat pulmonem rumpere ventis,
stemmate quod Tusco ramum millesime ducis
censoremve tuum vel quod trabeate salutas?
30ad populum phaleras! ego te intus et in cute novi.
non pudet ad morem discincti vivere Nattae?
sed stupet hic vitio et fibris increvit opimum
pingue, caret culpa, nescit quid perdat, et alto
demersus summa rursus non bullit in unda.
35Magne pater divum, saevos punire tyrannos
haut alia ratione velis, cum dira libido
moverit ingenium ferventi tincta veneno:
virtutem videant intabescantque relicta,
anne magis Siculi gemuerunt aera iuvenci,
40et magis auratis pendens laquearibus ensis ^{5 6 7} [p. 348]
purpureas subter cervices terruit, "
imus imus praecipites " quam si sibi dicat et intus
palleat infelix quod proxima nesciat uxor?
Saepe oculos, memini, tangebam parvus olivo,
45grandia si nollem morituri verba Catonis
dicere ⁸ non sano multum laudanda magistro,
quae pater adductis sudans audiret amicis,
iure etenim id summum, quid dexter senio ferret
scire erat in voto, damnosa canicula quantum
50raderet, angustae collo non fallier orcae,
neu quis callidior buxum torquere flagello.
Haut tibi inexpertum curvos deprendere, mores,
quaeque docet sapiens bracatis inlita Medis
porticus, insomnis quibus et detonsa iuventus
55invigilat siliquis et grandi pasta polenta;
et tibi, quae Samios diduxit ⁹ littera ramos,
surgentem dextro monstravit limite callem; ¹⁰
stertis adhuc? laxumque caput conpage soluta ^{11 12 13} [p. 350]
oscitat hesternum dissutis undique malis?
60est aliquid quo tendis, et in quod derigis ¹⁴ arcum?
an passim sequeris corvos testaque lutoque,
securus quo pes ferat, atque ex tempore vivis?
Elleborum frustra, cum iam cutis aegra tumebit,
poscentis videas: venienti occurrite morbo,
65et quid opus Cratero magnos promittere montis?
discite et, o miseri, causas cognoscite rerum:
quid sumus et quidnam victuri gignimur, ordo
quis datus aut metae qua mollis flexus et unde,
quis modus argento, quid fas optare, quid asper
70utile nummus habet, patriae carisque propinquis
quantum elargiri deceat, quem te deus esse
iussit et humana qua parte Iocatus es in re;
disce, nec invideas quod multa fidelia putet
in locuplete penu defensis pinguibus Vmbris,
75et piper et pernae, Marsi monumenta cluentis, ¹⁵
maenaque quod prima nondum defecerit orca.
Hic aliquis de gente hircosa centurionum
dicat: ‘quod sapio, satis est mihi. non ego curo
esse quod Arcesilas aerumnosique Solones ^{16 17} [p. 352]
80obstipo capite et Agentes lumine terram,
murmura cum secum et rabiosa silentia rodunt
atque exporrecto trutinantur verba labello,
aegroti veteris meditantes somnia, gigni
de nihilo nihilum, in nihilum nil posse reverti,
85hoc est quod palles? cur quis non prandeat hoc est?’
his populus ridet, multumque torosa iuventus
ingeminat tremulos naso crispante cachinnos.
‘ Inspice, nescio quid trepidat mihi pectus et aegris
faucibus exsuperat gravis halitus, inspice sodes’
90qui dicit medico, iussus requiescere, postquam
tertia conpositas vidit nox currere venas,
de maiore domo modice sitiente lagoena
lenia loturo sibi Surrentina rogavit. ¹⁸
‘heus bone, tu palles.’ ‘nihil est.’ ‘videas tamen istuc,
95quidquid id est: surgit tacite tibi lutea pellis.’
‘at tu deterius palles. ne sis mihi tutor.
iam pridem hunc sepeli: tu restas.’ ‘perge, tacebo.’
turgidus hic epulis atque albo ventre lavatur,
gutture sulpureas lente exhalante mefites.
100sed tremor inter vina subit calidumque trientem ¹⁹
excutit e manibus, dentes crepuere refecti,
uncta cadunt laxis tunc pulmentaria labris.
hinc tuba, candelae, tandemque beatulus alto ^{20 21} [p. 354]
conpositus lecto crassisque lutatus amomis
105in portam rigidas calces extendit, at illum
hesterni capite induto subiere Quirites.
‘ Tange, miser, venas et pone in pectore dextram,
nil calet hic. summosque pedes attinge manusque:
non frigent.’ visa est si forte pecunia sive
110candida vicini subrisit molle puella,
cor tibi rite salit? positum est algente catino
durum olus et populi cribro decussa farina:
temptemus fauces; tenero latet ulcus in ore
putre, quod haut deceat plebeia radere beta.
115alges, cum excussit membris timor albus aristas;
nunc face supposita fervescit sanguis et ira
scintillant oculi, dicisque facisque quod ipse
non sani esse hominis non sanus iuret Orestes. ²² [p. 358]