Raphael Kühner, Bernhard Gerth, Ausführliche Grammatik der griechischen Sprache
Ildar Ibraguimov, Ed.

Die Genetivi absoluti finden sich zuweilen auch da, wo das Subjekt derselben nicht verschieden ist von dem Subjekte des Prädikats oder einem Objekte desselben. Der Grund dieser abweichenden Konstruktion liegt gemeiniglich in dem Bestreben, das Satzglied mit grösserem Nachdrucke hervorzuheben und den übrigen Worten entgegenzustellen; oft wird aber diese Konstruktion auch deshalb gewählt, weil durch dieselbe das adverbiale Verhältnis zu dem Prädikate des Satzes deutlicher bezeichnet wird als durch das bezügliche Partizip, das auch statt eines Adjektivsatzes gebraucht werden kann¹).

a. Genetivi absoluti statt des Nominativs. Hdt. 1.178 πόλις κέεται ἐν πεδίῳ μεγάλῳ μέγαθος ἐοῦσα μέτωπον ἕκαστον εἴκοσι καὶ ἕκατον σταδίων ἐούσης τετραγώνου. (Hier steht der Genetiv in engerer Beziehung zu μέτωπον, vgl. Stein z. d. St.). 2, 111 τοῦ ποταμοῦ κατελθόντος μέγιστα δὴ τότε ἐπ᾽ ὀκτωκαίδεκα πήχεας . . κυματίης ὁ ποταμὸς ἐγένετο. Th. 2.83 ἀντιπαραπλέοντας ἑώρων αὐτούς, παρὰ γῆν σφῶν κομιζομένων (der Gen. steht in näherer Beziehung zu ἀντιπαραπλέοντας, vgl. Classen). 3, 13 βοηθησάντων ὑμῶν προθύμως πόλιν προσλήψεσθε. X. C. 1.4.20 ταῦτ᾽ εἰπόντος αὐτοῦ ἔδοξέ τι (sc. αὐτός） λέγειν τῷ Ἀστυάγει. 6. 1, 37 μή τι πάθω ὑπὸ σοῦ ὡς ἠδικηκότος ἐμοῦ μεγάλα. 6. 3, 17 εἰπόντος δὲ Κύρου . . ἔφη (Κῦρος), vgl. Hell. 4. 8, 9. 7. 4, 4. P. Menex. 237b ἡ τῶν προγόνων γένεσις οὐκ ἔπηλυς οὖσα . ., ἄλλοθεν σφῶν ἡκόντων, der Deutlichkeit wegen st. αὐτὴ ἥκουσα, da ἡ τῶν πρ. γένεσις st. οἱ πρόγονοι gesetzt ist. So auch im Lateinischen: Ov. Amor. 2. 12, 13 Me duce ad hanc voti finem, me milite veni.

b. Genetivi absoluti statt des Akkusativs. Hdt. 2.134 πυραμίδα . . εἴκοσι ποδῶν καταδέουσαν κῶλον ἕκαστον, ἐούσης τετραγώνου (wie oben unter a, Hdt. 1.178). 9, 99 οἱ Σάμιοι ἀπικομένων Ἀθηναίων αἰχμαλώτων . . τούτους λυσάμενοι πάντας ἀποπέμπουσι ἐς Ἀθήνας. Th. 2.8 ἐς τοὺς Λακεδαιμονίους, ἄλλως τε καὶ προειπόντων (Λακεδαιμονίων), ὅτι τὴν Ἑλλάδα ἐλευθεροῦσιν. 3, 22 προσέμειξαν τῷ τείχει τῶν πολεμίων λαθόντες τοὺς φύλακας, ἀνὰ τὸ σκοτεινὸν μὲν οὐ προϊδόντων αὐτῶν, ψόφῳ δὲ . . οὐ κατακουσάντων. 5, 31 ἔπειτα παυσαμένων . . οἱ Ἠλεῖοι ἐπηνάγκαζον (αὐτούς). 33 Λακεδαιμόνιοι δὲ ἐστράτευσαν τῆς Ἀρκαδίας ἐς Παρρασίους . . κατὰ στάσιν ἐπικαλεσαμένων σφᾶς. 56 ἦλθον ἐπὶ τὴν Ἐπίδαυρον ὡς ἐρήμου οὔσης. X. C. 1.4.2 ἀσθενήσαντος αὐτοῦ (τοῦ πάππου) οὐδέποτε ἀπέελειπε τὸν πάππον. 1. 5, 5 δεξαμένου τοῦ Κύρου οἱ βουλεύοντες γεραίτεροι αἱροῦνται αὐτὸν ἄρχοντα (τὸν Κῦρον). Vgl. 1. 6, 14. An. 2. 6, 3 οἱ ἔφοροι ἤδη ἔξω ὄντος [αὐτοῦ] ἀποστρέφειν αὐτὸν ἐπειρῶντο.

c. Genetivi absoluti statt des Dativs. Hdt. 3.65 τὸν μέν νυν μάλιστα χρῆν, ἐμεῦ αἰσχρὰ πρὸς τῶν Μάγων πεπονθότος, τιμωρέειν ἐμοί. 2, 162 λέγοντος αὐτοῦ τῶν τις Αἰγυπτίων ὄπισθε στὰς περιέθηκέ οἱ κυνέην. 6, 85 μελλόντων ἄγειν τῶν Αἰγινητέων τὸν Λευτυχίδεα, εἶπέ σφι Θεασίδης. Vgl. 2, 151. 3, 23. 6, 86 in. 7, 235 μὴ τῆς ἄλλης Ἑλλάδος ἁλισκομένης ὑπὸ τοῦ πεζοῦ βοηθέωσι ταύτῃ (sc. Ἑλλάδι). 9, 58 καὶ ὑμῖν μὲν ἐοῦσι Περσέων ἀπείροισι πολλὴ ἔκ γε ἐμεῦ ἐγίνετο συγγνώμη, ἐπαινεόντων τούτους, τοῖσί τι καὶ συνῃδέατε. Th. 1.114 καὶ ἐς αὐτὴν διαβεβηκότος ἤδη Περικλέους . . ἠγγέλθη αὐτῷ (Περικλεῖ). X. M. 4.8.5 ἤδη μου ἐπιχειροῦντος φροντίσαι τῆς πρὸς τοὺς δικαστὰς ἀπολογίας ἠναντιώθη τὸ δαιμόνιον. Vgl. An. 1. 4, 12. 5. 2, 24 μαχομένων δ̓ αὐτῶν καὶ ἀπορουμένων θεῶν τις αὐτοῖς μηχανὴν σωτηρίας δίδωσιν. Eur. M. 910 εἰκὸς γὰρ ὀργὰς θῆλυ ποιεῖσθαι γένος, | γάμους παρεμπολῶντος ἀλλοίους, πόσει, ubi v. Pflugk.

Anmerk. Von diesen Beispielen muss man diejenigen Homerischen unterscheiden, in denen der Genetiv des Partizips auf einen Dativ eines Pronomens folgt, wie: *c, 26 λάκε δέ σφι περὶ χροῖ᾽ χαλκὸς ἀτειρὴς | νυσσομένων ξίφεσιν. i, 257 ἡμῖν δ̓ αὖτε κατεκλάσθη φίλον ἦτορ | δεισάντων φθόγγον τε βαρὺν αὐτόν τε πέλωρον, ubi v. Nitzsch. 458 sq. τῷ κέ οἱ ἐγκέφαλός γε διὰ σπέος ἄλλυδις ἄλλῃ | θεινομένου ῥαίοιτο πρὸς οὔδεϊ. Vgl. ζ, 155 sqq. In diesen Stellen rührt der Genetiv des Partizips davon her, dass Homer häufig die Dative der Pronomen an der Stelle der Genetive gebraucht (§ 424, A. 1 u. 2), sodass ἡμῖν κατεκλάσθη φίλον ἦτορ soviel ist als: ἡμῶν φίλον ἦτορ. Daher kann auf den Genetiv eines Substantivs oder Pronomens der Dativ des Partizips folgen (§ 496, A.). — Auch dürfen nicht solche Beispiele hierher gezogen werden, in denen Genetivi absoluti stehen in Verbindung mit einem Verb, welches den Dativ oder Akkusativ erfordert, das Verb aber absolute steht, wie: Dem. 6.20 ἢ λέγοντος ἄν τινος πιστεῦσαι οἴεσθε; wofür auch stehen könnte: ἢ λέγοντι ἄν τινι πιστεῦσαι οἴεσθε; X. C. 3.1.9 ἐρώτα, ὅ τι βούλει, ὡς τἀληθῆ ἐροῦντος (sc. ἐμοῦ) = ἐρώτα ὡς ἐροῦντά με. Comm. 2. 6, 32 ὡς οὐ προσοίσοντος (sc. ἐμοῦ) τὰς χεῖρας . . δίδασκε. Vgl. Kühner z. d. St. (Smyth 2073)