M. Tullius Cicero, For Ligarius
Albert Clark, Albert Curtis Clark, Ed.

sed, ut omittam communem causam, veniamus ad nostram. Vtrum tandem existimas facilius fuisse, Tubero, Ligario¹ ex Africa exire an vobis² in Africam non venire? 'poteramusne,' inquies, 'cum senatus censuisset?' si me consulis, nullo modo; sed tamen Ligarium senatus idem legaverat. atque ille eo tempore paruit cum parere senatui necesse erat; vos tum paruistis cum paruit nemo qui³ noluit. reprehendo igitur? minime vero. neque enim licuit aliter vestro generi, nomini, familiae, disciplinae. sed hoc non concedo ut, quibus rebus gloriemini in vobis, easdem in aliis reprehendatis. [21] Tuberonis⁴ sors coniecta est ex senatus consulto, cum ipse non adesset, morbo etiam impediretur: statuerat excusari⁵. haec ego novi propter omnis necessitudines quae mihi sunt cum L. Tuberone: domi⁶ una eruditi, militiae contubernales, post adfines, in omni⁷ vita familiares; magnum etiam vinculum quod isdem studiis semper usi sumus. scio⁸ Tuberonem domi manere voluisse: sed ita quidam agebant, ita rei publicae sanctissimum nomen opponebant⁹ ut, etiam si aliter sentiret, virorum¹⁰ tamen ipsorum pondus sustinere non posset. [22] cessit auctoritati amplissimi viri¹¹ vel potius paruit: una est profectus cum eis quorum erat una causa. tardius iter fecit; itaque in Africam venit iam occupatam. hinc in Ligarium crimen oritur vel ira potius. nam si crimen est voluisse¹², non minus magnum est vos Africam, arcem omnium provinciarum, natam ad bellum contra hanc urbem gerendum, obtinere voluisse quam aliquem se maluisse. atque is tamen aliquis Ligarius non fuit: Varus imperium se habere dicebat; fascis certe habebat. [23] sed quoquo modo se illud habet¹³, haec querela, Tubero, vestra quid valet? 'recepti in provinciam non sumus.' quid, si essetis? Caesarine eam tradituri fuistis¹⁴ an contra Caesarem retenturi?