33. at enim Sulla legem tulit. Vt nihil de illo tempore,
nihil de calamitate rei publicae querar, hoc tibi respondeo,
ascripsisse eundem Sullam in eadem lege: '“si qvid ivs
non esset rogarier, eivs ea lege nihilvm rogatvm.”'
quid est quod ius non sit, quod populus iubere aut vetare
non possit? Vt ne longius abeam, declarat ista ascriptio
esse aliquid; nam, nisi esset, hoc in omnibus legibus non
ascriberetur.
[96]
sed quaero de te, putesne, si populus iusserit
me tuum aut te meum servum esse, id iussum ratum atque
firmum futurum. perspicis hoc nihil esse et fateris; qua
in re primum illud concedis, non quicquid populus iusserit,
ratum esse oportere; deinde nihil rationis adfers quam ob
rem, si libertas adimi nullo modo possit, civitas possit.
nam et eodem modo de utraque re traditum nobis est,
et, si semel civitas adimi potest, retineri libertas non potest.
qui enim potest iure Quiritium liber esse is qui in numero
Quiritium non est?
[97]
atque ego hanc adulescentulus causam
cum agerem contra hominem disertissimum nostrae civitatis,
C. Cottam, probavi. Cum Arretinae mulieris libertatem
defenderem et Cotta xviris religionem iniecisset non
posse nostrum sacramentum iustum iudicari, quod Arretinis
adempta civitas esset, et ego vehementius contendissem
civitatem adimi non posse, xviri prima actione non iudicaverunt;
postea re quaesita et deliberata sacramentum
nostrum iustum iudicaverunt. atque hoc et contra dicente
Cotta et Sulla vivo iudicatum est. iam vero in ceteris
rebus ut omnes qui in eadem causa sunt et lege agant et
suum ius persequantur, et omni iure civili sine cuiusquam
aut magistratus aut iudicis aut periti hominis aut imperiti
dubitatione utantur, quid ego commemorem? Dubium esse
nemini vestrum certo scio.
[98]
quaeri hoc solere me non praeterit—ut ex me ea quae
tibi in mentem non veniunt audias—quem ad modum,
si civitas adimi non possit, in colonias Latinas saepe nostri
cives profecti sint. aut sua voluntate aut legis multa profecti
sunt; quam multam si sufferre voluissent, manere in
civitate potuissent.
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.