Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
10.
procedente deinde certamine cum aliis partibus
multitudo superaret Latinorum, Manlius consul audito
eventu collegae cum, ut ius fasque erat, lacrumis non
minus quam laudibus debitis prosecutus tam memorabilem mortem esset,
[2]
paulisper addubitavit, an consurgendi iam triariis tempus esset; deinde melius ratus
integros eos ad ultimum discrimen servari, accensos
ab novissima acie ante signa procedere iubet.
[3]
qui ubi
subiere, extemplo Latini, tamquam idem adversarii
fecissent, triarios suos excitaverunt; qui aliquamdiu
pugna atroci cum et semet ipsi fatigassent et hastas
aut praefregissent aut hebetassent, pellerent vi tamen
hostem, debellatum iam rati perventumque ad extremam aciem,
[4]
tum consul triariis 'consurgite nunc' inquit 'integri adversus fessos, memores patriae parentumque et coniugum ac liberorum, memores consulis
pro vestra victoria morte occubantis.'
[5]
ubi triarii consurrexerunt, integri, refulgentibus
armis, nova ex inproviso exorta acies, receptis in intervalla ordinum antepilanis,
[6]
clamore sublato principia
Latinorum perturbant hastisque ora fodientes primo
robore virorum caeso per alios manipulos velut inermes prope intacti evasere tantaque caede perrupere
cuneos, ut vix quartam partem relinquerent hostium.
[7]
Samnites quoque sub radicibus montis procul instructi
[p. 463]
praebuere terrorem Latinis. ceterum inter omnes cives
sociosque praecipua laus eius belli penes consules fuit,
quorum alter omnis minas periculaque ab deis superis
inferisque in se unum vertit,
[8]
alter ea virtute eoque
consilio in proelio fuit, ut facile convenerit inter Romanos Latinosque, qui eius pugnae memoriam posteris
tradiderunt, utrius partis T. Manlius dux fuisset, eius
futuram haud dubie fuisse victoriam.
Latini ex fuga se Minturnas contulerunt.
[9]
castra
secundum proelium capta, multique mortales ibi vivi
oppressi, maxime Campani.
[10]
Deci corpus ne eo die inveniretur, nox quaerentes oppressit; postero die inventum inter maximam hostium stragem coopertum telis;
funusque ei par morti celebrante collega factum est.
illud adiciendum videtur,
[11]
licere consuli dictatorique
et praetori, cum legiones hostium devoveat, non utique
se, sed quem velit ex legione Romana scripta civem
devovere.
[12]
si is homo, qui devotus est, moritur, probe
factum videri; ni moritur, tum signum septem pedes
altum aut maius in terram defodi et piaculum hostiam
caedi; ubi illud signum defossum erit, eo magistratum
Romanum escendere fas non esse.
[13]
sin autem sese devovere volet, sicuti Decius devovit, ni moritur, neque
suum neque publicum divinum pure faciet, sive hostia
sive quo alio volet. qui sese devoverit, Vulcano arma
sive cui alii divo vovere volet, ius est;
[14]
telo, super
quod stans consul precatus est, hostem potiri fas non
est; si pQtiatur, Marti suovetaurilibus piaculum fieri.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.