Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
39. "triumphatum nuper de Philippo,
patre huius, et de Antiocho est; ambo regnabant,
cum de iis1 triumphatum est. de Perseo capto, in urbem cum liberis adducto2 non triumphabitur? quodsi in curru scandentis Capitolium,
[2]
auratos
[p. 384]
purpuratosque, ex inferiore loco L. Paulus in turba3 togatorum unus privatus interroget ' L. Anici, Cn. Octavi, utrum vos digniores triumpho esse an me censetis? ' curru ei cessuri et4 prae pudore videntur insignia ipsi sua tradituri.
[3]
et vos Gentium quam Persea duci in triumpho mavoltis, Quirites, et de accessione potius belli quam de bello triumphari?
[4]
et legiones ex Illyrico laureatae urbem inibunt et
navales socii; Macedonicae legiones suo abrogato
triumphos alienos spectabunt? quid deinde tam
opima praeda,5 tam opulentae victoriae spoliis fiet?
[5]
quonam abdentur illa tot milia armorum detracta corporibus hostium? an in Macedoniam remittentur? quo signa aurea, marmorea, eburnea, tabulae pictae, textilia, tantum argenti caelati, tantum auri, tanta pecunia regia?
[6]
an noctu tamquam furtiva in aerarium
deportabuntur? quid? illud spectaculum maximum,
nobilissimus opulentissimusque rex captus, ubi
victori populo ostendetur?6
[7]
quos Syphax rex captus, accessio Punici belli, concursus fecerit, plerique meminimus. Perseus rex captus, Philippus et Alexander, filii regis, tanta nomina, subtrahentur civitatis oculis?
[8]
ipsum L. Paulum, bis consulem, domitorem Graeciae, omnium oculi conspicere urbem curru ingredientem avent; ad hoc fecimus consulem,
[p. 386]
ut bellum per quadriennium ingenti etiam pudore7 nostro8 tractum perficeret.
[9]
cui sortito provinciam, cui proficiscenti praesagientibus animis victoriam triumphumque destinavimus, ei victori triumphum negaturi sumus? et quidem9 non tantum eum,10 sed deos etiam suo honore fraudaturi?
[10]
dis quoque enim, non solum hominibus, debetur triumphus.11 maiores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi a dis sunt12 et finem statuerunt.
[11]
Consul proficiscens praetorve paludatis lictoribus in provinciam et ad bellum vota in Capitolio nuncupat; victor perpetrato bello13 eodem in Capitolium14 triumphans ad eosdem deos, quibus vota nuncupavit, merita dona portans15 redit.
[12]
pars non minima triumphi est victimae praecedentes, ut appareat dis grates agentem imperatorem ob rem publicam bene gestam redire.
[13]
omnis illas victimas, quas traducendas in triumphum dicavit,16 alias alio abducentes mactate!17 quid enim?18 illae epulae senatus, quae nec private loco nec publico profano, sed in Capitolio eduntur, utrum hominum voluptatis causa an deorum honoris19 fiunt? [p. 388]
“quae omnia20 auctore Servio Galba turbaturi21 estis?
[14]
L. Pauli triumpho portae claudentur? Rex Macedonum Perseus cum liberis et turba alia captivorum, spolia Macedonum, in circo Flaminio22 relinquentur? L. Paulus privatus tamquam rure rediens a porta domum ibit?
[15]
et tu, centurio, miles, quid de imperatore Paulo senatus decrevit potius
quam quid Servius Galba fabuletur, audi; et hoc23 dicere me potius quam illum audi.
[16]
ille nihil praeterquam loqui, et id ipsum24 maledice ac maligne, didicit; ego ter et viciens cum hoste provocato pugnavi;25 ex omnibus, cum quibus manum conserui, spolia rettuli; insigne corpus honestis cicatricibus, omnibus adverso corpore exceptis, habeo.”
[17]
nudasse deinde se dicitur et, quo quaeque bello
volnera accepta essent, rettulisse. quae dum
ostentat, adapertis forte, quae velanda erant, tumor
inguinum proximis risum movit.
[18]
tum “hoc quoque, quod ridetis”, inquit, "in
equo dies noctesque persedendo habeo, nec magis
me eius quam cicatricum harum pudet paenitetque, quando numquam mihi impedimento ad rem
publicam bene gerendam domi militiaeque fuit.
[19]
ego
hoc ferro saepe vexatum corpus vetus miles adulescentibus militibus ostendi: Galba nitens et integrum
[p. 390]
denudet.
[20]
revocate, si videtur, tribuni, ad suffragium26 tribus; ego ad vos, milites, . . .
1 iis kreyssig: his V.
2 adducto Perizonius: abducto V.
3 A.U.C. 587
4 curru ei cessuri et wachendorf:currumicẽ suriest V.
5 opima praeda J. F. Gronovius: opimae praedae V.
6 ostendetur gruter ostenditur V.
7 A.U.C. 587
8 nostro bas: nostrum V.
9 sumus? et quidem Madvig: equidem V.
10 eum add. Weissenborn: om. V.
11 triumphus J. F. Gronovius:utrũ V.
12 exorsi a dis sunt Fr: etobsiad discut V.
13 bello add. Madvig: om. V.
14 Capitolium kreyssig: Capitolio V.
15 dona portans Madvig: bonaque pr. trans V: dona bonaque populi Romani portans rossbach.
16 traducendas in triumphum dicavit turnebus: traducendo in triumpho indicavit V.
17 alio abducentes mactate H. J. Müller:aliosde temactati V.
18 enim? ille. Weissenborn: emillae V.
19 honoris Crévier: hominumque V.
20 fiunt? quae omnia add. Zingerle: om. V: parantur; et vos eas Weissenborn.
21 A.U.C. 587
22 in Circo Flaminio Koch: circa fluminio V.
23 quid de imperatore Paulo senatus decrevit potius quam quid Ser. Galba fabuletur, audi; et hoc Fr: quibus ab imperatore Paulo donatus decrevit potius quam Ser. Galba fabulentur audis et hoc V: et tum, centurio milesque, quibus ab imperatore Paulo donatus es, decreta potius quam quid Ser. Galba fabuletur, audisti et hodie Madvig.
24 et id ipsum ed. aldina, J. F. Gronovius: etipsud V.
25 provocato pugnavi hertz: per provocatio pugnauit V.
26 A.U.C. 587
Livy. Books XLIII-XLV With An English Translation. Cambridge. Cambridge, Mass., Harvard University Press; London, William Heinemann, Ltd. 1951: published without copyright notice.
The Annenberg CPB/Project provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.