previous next
com-pōno (conp- ), pŏsŭi (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), pŏsĭtum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a.,
I.to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).
I. In gen., of different objects.
A. To bring into union, gather, collect, put together.
1. Of things in gen.: “aridum lignum,Hor. C. 3, 17, 14: “compositā fronde,Prop. 1, 20, 22: “uvas in tecto in cratibus,Cato, R. R. 112, 2: “in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,Cic. Deiot. 6, 17: “(amomum) manipulatim leniter componitur,Plin. 12, 13, 28, § 48: “amphoras in culleum,Cato, R. R. 113, 2: “ligna in caminum,id. ib. 37, 5.—
b. To bring into contact, fit together, join: “quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28: “tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,id. ib. p. 260, 30: “conponens manibusque manus atque ori bus ora,Verg. A. 8, 486: “Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,Prop. 2, 2, 12; cf. “caput,Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set: “ossa,Cels. 8, 10, 2: “jugulum,id. 8, 8, 8 et saep.—
2. Of persons: “is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,Verg. A. 8, 322: “et tabula una duos poterit componere amantes,Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—
B. To set in opposition.
1. To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17: “Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.: “staturam habere Threcis cum Threce conpositi,Sen. Q. N. 4, praef. 8; “and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,Quint. 2, 17, 34: “cuive virūm mallem memet componere,Sil. 10, 70: “componimur Vecordi Decio,id. 11, 212: “hunc fatis,id. 1, 39: “cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,Luc. 3, 196; “and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,Hor. S. 1, 1, 103: “ecce par deo dignum, vir fortis cum fortunā malā conpositus,Sen. Prov. 1, 2, 9: “non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,Quint. 2, 17, 33; “and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—
2. To oppose by way of comparison, to compare, contrast.
(α). With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.): “nec divis homines componier aequom'st,Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.): “si parva licet conponere magnis,Verg. G. 4, 176: “parvis conponere magna solebam,id. E. 1, 23; Ov. M. 5, 416: “audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?id. ib. 15, 530: “divinis humana,Aus. Ecl. 1, 10.—
(β). With acc. and cum: “ubi Metelli dicta cum factis conposuit,Sall. J. 48, 1: causam suam cum causā adversarii. Quint. 7, 2, 22.
II. In partic.
A. Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.
1. To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.
(β). With abl.: “mensam gramine,Sil. 15, 51.—
(γ). With acc. alone: “medicamentum,Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—
2. Esp., of buildings, etc., to construct, build: “qui cuncta conposuit,” i. e. the Creator, Cic. Univ. 13: “urbem,Verg. A. 3, 387: “illa (templa) deis,Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.: “aggere conposito tumuli,Verg. A. 7, 6: “deletas Thebas,Prop. 2, 6, 5.—
3. Of words, to compound: “vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),Quint. 1, 5, 3.—
4. Of writings, speeches, etc.
a. To compose, write, construct (very freq.): “leges,Lucr. 4, 966: “compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36: “quartum librum,id. de Or. 2, 55, 224: “libros,id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1: “libellos,Quint. 12, 8, 5: “actiones,Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68: “argumentum,Cic. Att. 15, 4, 3: “edictum eis verbis,Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116: “edictum eorum arbitratu,id. ib. 2, 1, 46, § “119: artes,books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40: “artificium,id. de Or. 2, 19, 83: “commentarium consulatūs mei,id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19: “quarum (litterarum) exemplum,Cic. Agr. 2, 20, 53: “quandam disciplinae formulam,id. Ac. 1, 4, 17: “stipulationum et judiciorum formulas,id. Leg. 1, 4, 14: “interdictum,id. Caecin. 21, 59: “poëma,id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60: “senatūs consultum,Cic. Fam. 10, 22, 2: “testimonium,id. Att. 15, 15, 1: “verba ad religionem deorum immortalium,id. Dom. 47, 124: “de judicialibus causis aliqua,Quint. 3, 6, 104: “aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitāque Scapulae composita erant,Tac. A. 16, 14: “Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,Cic. Mur. 12, 26: “carmina,Tac. Or. 12; id. A. 3, 49: “epistulas,id. ib. 2, 70: “litteras nomine Marcelli,Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20: “orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,Liv. 1, 35, 2: “blanditias tremulā voce,Tib. 1, 2, 91: “meditata manu verba trementi,Ov. M. 9, 521: “versus,Hor. S. 1, 4, 8: “mollem versum,Prop. 1, 7, 19: “cantus,Tib. 1, 2, 53: “in morem annalium,Tac. Or. 22: “orationes adversus aliquem,id. ib. 37: “litteras ad aliquem,id. A. 15, 8; 14, 22: “probra in Gaium,id. ib. 6, 9; “14, 50: multa et atrocia in Macronem,id. ib. 6, 44 (38) et saep.—
b. Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate: “tuas laudes,Tib. 4, 1, 35: “res gestas,Hor. Ep. 2, 1, 251: “tempora Iliaca,Vell. 1, 3, 2: “bellum Troicum,id. 1, 5, 3: “Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,Tac. Or. 14: “veteres populi Romani res,id. A. 4, 32: “Neronis res,id. ib. 1, 1; 11, 11.—
B. From the notion of closing.
1. To put away, put aside, put in place: “armamentis conplicandis, conponendis studuimus,” i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80: “(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,Liv. 26, 39, 8: “vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,id. 36, 44, 2: “arma,Hor. C. 4, 14, 52: “tristes istos conpone libellos,put aside, Prop. 1, 9, 13.—
2. To store up, put away, collect: “nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,Verg. A. 8, 317: “ego conposito securus acervo Despiciam dites,Tib. 1, 1, 77; “so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use: “pernas,Cato, R. R. 162, 12: “tergora (suis),Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1: “caepam in fidelia,id. 12, 10, 2: “herbas,id. 12, 13, 2: “poma,id. 12, 47, 5: “olivas,Pall. Nov. 22, 5: “herbam ollā novā,Scrib. Comp. 60: “faenum,Dig. 19, 2, 11, § 4: “fructus in urceis, capsellis,ib. 33, 7, 12, §1.—
3. Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury: “tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19): “cinerem,Ov. F. 3, 547: “cinerem ossaque,Val. Fl. 7, 203: “sic ego conponi versus in ossa velim,Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury: “quem... prope cognatos conpositum cineres,Cat. 68, 98: “omnes composui (meos),Hor. S. 1, 9, 28: “compositi busta avi,Ov. F. 5, 426: “Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,Tac. H. 1, 47: “componi tumulo eodem,Ov. M. 4, 157: “toro Mortua componar,id. ib. 9, 504: “alto Conpositus lecto,Pers. 3, 104: “aliquem terrā,Sil. 9, 95.—
4. To lay at rest, compose, quiet.
a. Of things: omnia noctis erant placidā composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16: “cum mare compositum est,Ov. A. A. 3, 259: “aquas,id. H. 13, 136: “fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,Luc. 5, 702.—
5. To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.
a. With personal object: “aversos amicos,Hor. S. 1, 5, 29: “ceteros clementiā,Tac. A. 12, 55: “comitia praetorum,id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85: “juvenes concitatos,Quint. 1, 10, 32; cf.: “barbarūm animos,Tac. A. 14, 39: “gentem,Sil. 17, 356.—Esp. of the mind: “prima (pars philosophiae) conponit animum,Sen. Ep. 89, 9: “argumentum conpositae mentis,id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352: “mentem somno,id. 3, 162: “religio saevas componit mentis,id. 13, 317.—
b. Of places, countries, etc.: “C. Caesar componendae Armeniae deligitur,Tac. A. 2, 4: “Campaniam,id. H. 4, 3: “Daciam,id. ib. 3, 53.—
C. Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.
2. Esp., milit. t. t.: “se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secundā (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),Liv. 44, 38, 11: “conpositi numero in turmas,Verg. A. 11, 599: “cunctos licentiā vagos compositus invadit = compositis ordinibus,Tac. H. 4, 35: “agmen,id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16: “ordines,id. H. 4, 33: “vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,id. ib. 3, 35: “pugnae exercitum,id. A. 13, 40: “auxilia in numerum legionis,id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.: “equitem per turmas,id. ib. 15, 29: “insidias in montibus,Just. 1, 3, 11.—
3. Of the order of words in language: quam lepide λέξεις compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.: “ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,id. Brut. 17, 68.—
4. With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust: “suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?Plaut. Most. 1, 3, 97: “composito et delibuto capillo,Cic. Rosc. Am. 46, 135: “comas,Ov. R. Am. 679: “crines,Verg. G. 4, 417: “ne turbarentur comae, quas componi, etc.,Quint. 11, 3, 148: “togam,to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.: “nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,Ov. M. 4, 318: “pulvinum facili manu,id. A. A. 1, 160; cf. “torum,id. F. 3, 484: “jam libet componere voltus,id. M. 13, 767: “vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.: “(Tiberius) compositus ore,id. ib. 2, 34: “vultum naturā horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,distorting, Suet. Calig. 50.—
D. To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.
2. To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.
(α). In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29: “quin jam virginem Despondi: res composita'st,Ter. Ad. 4, 7, 17: “ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54: “societatem praedarum cum latronibus conposuisse,Sall. H. 4, 11 Dietsch: “crimen ab inimicis Romae conpositum,Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141: “conpositis inter se rebus,Sall. J. 66, 2: “ita conposito dolo digrediuntur,id. ib. 111, 4: “conposito jam consilio,Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant; “convenerat autem, etc.,id. 25, 9, 8: “sub noctem susurri Compositā repetantur horā,Hor. C. 1, 9, 20: “ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,Verg. A. 12, 315: “compositis notis,Tib. 1, 2, 22: “crimen ac dolum ultro,Tac. H. 1, 34: “proditionem,id. ib. 2, 100: “seditionem,id. ib. 4, 14: “insidias,id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—
(δ). Pass. impers.: “ut domi compositum cum Marcio erat,Liv. 2, 37, 1.—(ε) With ut and subj.: “compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst.
3. In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.): “ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,Plaut. Am. 1, 1, 211: “nec bene mendaci risus conponitur ore,Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3): “sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,Prop. 2, 9, 31: “insidias in me conponis inanes,id. 2, 32 (3, 30), 19: “compositas insidias fatoque evitatas ementitur,Tac. A. 13, 47: “si haec fabulosa et composita videntur,id. Or. 12; id. Agr. 40: “quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,id. A. 15, 16; cf.: “vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.—Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression: “(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,Tac. Agr. 42: “is in maestitiam compositus,id. H. 2, 9; 1, 54: “in securitatem,id. A. 3, 44.—Rarely with ad: “tunc compositus ad maestitiam,Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus (-postus ), a, um.
B. Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready: “perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,Cic. Verr. 1, 1, 11; so, “equus bene naturā compositus,Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.: “arte quādam ab juventā in ostentationem (virtutum) compositus,Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.: “alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,Quint. 2, 8, 7: “aeque in adulationem compositus (sacerdos),Curt. 4, 7, 26: “(Attici) non maxime ad risum compositi,Quint. 6, 3, 18: “naturā atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,Tac. H. 2, 5.—
C. Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.: “ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,Plin. Ep. 2, 17, 2: “lenis et nitidi et compositi generis amatores,Quint. 10, 1, 44: “actio,id. 11, 3, 110: “aetas,mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9: “supercilium (opp. erectum),id. 11, 3, 74: “repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,Flor. 3, 23, 3.—
D. Compound, composite, made up of parts (opp. simplex): “verba,Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5: “voces,id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭ-tum (conp- ), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,
(α). Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch: “tum ex composito orta vis,Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—
(β). De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,
(γ). More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē (conp- ), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare; “not in Quint.): ambulare,Col. 6, 2, 5: “indutus,Gell. 1, 5, 2: “composite et apte dicere,Cic. Or. 71, 236: “composite, ornate, copiose eloqui,id. de Or. 1, 11, 48: “composite atque magnifice casum reipublicae miserati,Sall. C. 51, 9: “bene et composite disseruit,id. ib. 52.—Comp.: “compositius cuncta quam festinantius agerent,Tac. A. 15, 3.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: