previous next
-cerno , crēvi, crētum, 3 (the syncop. forms decreram, etc., decrerim, etc., decresse are freq. in Cicero and Liv., also Plaut. Curc. 5, 3, 25; Ter. Hec. 1, 2, 73; 2, 1, 15, but not in Caes., where is only decreverat, B. G. 4, 17; 5, 5
I.fin.; 5, 53, 2), v. a. and n.
I. (acc. to cerno, no. II. 3.) To decide, determine any thing disputed or doubtful. For syn. cf.: scisco, jubeo, statuo, constituo, dico, sancio, consilium capio, destino, obstino, definio, determino.
A. Prop., of a judge, magistrate, etc., to pronounce a decision respecting something; to decide, judge, determine, decree; to vote for any thing (very freq. and class.).—Const. with acc., with acc. et inf., a relat. clause, with de, or absol.: “alias (Verres praetor) revocabat eos, inter quos jam decreverat decretumque mutabat, alias, etc.,Cic. Verr. 2, 1, 46: “si quod est admissum facinus, si caedes facta, idem (Druides) decernunt,Caes. B. G. 6, 13, 5: “consules de consilii sententia decreverunt secundum Buthrotios,Cic. Att. 16, 16, C, § 11: decernere vindicias secundum servitutem, in favor of slavery, i. e. restore the slave to his master, Liv. 3, 47, 5; cf. Caes. B. C. 1, 5, 4: “cum senatus triumphum Africano decerneret,id. Fin. 4, 9, 22; cf. “of a single senator: non decrevi solum, sed etiam ut vos decerneretis laboravi,id. Prov. Cons. 11, 28; “so supplicationem decernere,id. Fam. 15, 4, 11; “so also: Crassus tres legatos decernit,id. ib. 1, 1, 3: “D. Junius silanus supplicium sumendum decreverat,Sall. C. 50, 4: “quando id bellum senatus decrevisset, quando id bellum populus R. jussisset?Liv. 41, 7; 42, 36; id. 5, 36; id. 26, 2: “id quod senatus me auctore decrevit,Cic. Phil. 6, 1, 1; Caes. B. C. 1, 2, 2: “qui ordo decrevit invitus,on compulsion, Cic. Phil. 1, 6, 13: “Ligures ambobus consulibus decernuntur,id. Liv. 42, 10; cf.: “provinciam desponsam non decretam habere,Cic. Prov. Cons. 15 (v. the whole passage in connection): “provinciae privatis decernuntur,Caes. B. C. 1, 6, 4 et saep.: “ex annuo sumptu, qui mihi decretus esset,Cic. Att. 7, 1, 6 et saep.: “mea virtute atque diligentia perditorum hominum patefactam esse conjurationem decrevistis,id. Cat. 4, 3: cum pontifices decressent ita; “SI, etc.,id. Att. 4, 2, 3: “senatus decrevit populusque jussit, ut, etc.,Cic. Verr. 2, 2, 67: in jure dicundo, ita decrevit, ut, etc., Suet. Galb. 7; cf. “of individuals: Hortensii et mea et Luculli sententia ... tibi decernit, ut regem reducas, etc.,Cic. Fam. 1, 1, 3.—Impers.: “in parricidas rei publicae decretum esse,Sall. Cat. 51, 25.—Esp. of the emperor, to determine the law by deciding a case: “quodcumque imperator cognoscens decrevit, legem esse constat,Dig. 1, 4, 1, § 1; Just. Inst. 1, 2, 6.
2. Transf., beyond the judicial sphere, to decide, determine, judge: qui nequeas nostrorum uter sit Amphitruo decernere, Plaut. fragm. ap. Non. 285, 26: “rem dubiam decrevit vox opportune emissa,Liv. 5, 55; cf.: “primus clamor atque impetus rem decrevit,id. 25, 41; Plin. 17, 27, 46, § 258: “de his Catonis praecepta decernent,id. 17, 22, 35, § 190: “duo talenta pro re nostra ego esse decrevi satis,Ter. Heaut. 5, 1, 67; id. Hec. 4, 1, 27: “quam decrerim me non posse diutius habere,id. ib. 1, 2, 73: “in quo omnia mea posita esse decrevi,Cic. Fam. 2, 6, 3; id. Att. 3, 15, 7: “illum decrerunt dignum, suos cui liberos committerent,Ter. Hec. 2, 1, 15: “in ejus controversiis quid decernas, non a te peto,Cic. Fam. 13, 59: aliquem decernere hostem, to proclaim one an enemy by a formal decree, id. Phil. 11, 7, 16.—Absol.: “nequeo satis decernere,Ter. Ad. 4, 2, 5.
B. Milit., to decide by combat; hence (like cernere and certare), in gen., to fight, combat, contend: “castra castris conferamus, et Samnis Romanusne imperio Italiam regant, decernamus,Liv. 8, 23, 9; id. 1, 23, 9: “in ipso illo gladiatorio vitae certamine, quod ferro decernitur,Cic. de Or. 2, 78, 317: “proelium,id. Fam. 10, 10: “pugnam,Liv. 28, 14; cf. id. ib. 33: de bello decernere, Auct. B. Hisp. 5 fin. Oud. N. cr.: “ne armis decernatur,Cic. Att. 7, 3, 5; cf.: “ferro ancipiti decernunt,Verg. A. 7, 525: “and armis, ferro,id. ib. 11, 218; 12, 282; 695 (cf. et cernere ferro, id. ib. 709): “cursibus et crudo caestu,id. G. 3, 20: “cornibus inter se,id. ib. 218: “lapidibus et subselliorum fragminibus,Suet. Ner. 26 et saep.: “contra magnam vim hostium, artificio magis quam viribus, Auct. B. Afr. 14: acie,Liv. 2, 14; Nep. Milt. 4, 4: “proelio cum proditore,Just. 13, 8, 4: “classe decreturi,Nep. Hann. 10, 4: “integriore exercitu,id. Eum. 9 fin.—Absol.: “decernendi potestatem Pompeio fecit,Caes. B. C. 3, 41; cf. Liv. 21, 41.
II. With reference to one's own acts, to decide, determine on doing something; to determine, resolve on something (freq. in all periods and styles).—Constr., with inf. and with acc. and inf.: “si tu fluctus e gurgite tollere decreris, Lucil. ap. Rufin. § 26 (p. 238 ed. Frotsch.): quicquid peperisset decreverunt tollere,Ter. Andr. 1, 3, 14: “Caesar his de causis Rhenum transire decreverat,Caes. B. G. 4, 17 et saep.: “eos me decretum est persequi mores patris,Plaut. Asin. 1, 1, 58; id. Stich. 1, 3, 65; Ter. Heaut. 3, 1, 56; cf.: “certum atque decretum est non dare signum,Liv. 2, 45: “reliquam aetatem a republica procul habendam decrevi,Sall. C. 4. With ut and subjunct.: “hic decernit ut miser sit,Cic. Tusc. 3, 27, 65.—With accus.: “quicquam decernere,id. ib.—Hence, -crētum , i, n.
A. (Acc. to no. I. A.) A decree, decision, ordinance of any political or judicial body (for syn. cf.: “scitum, edictum, consilium, jus): senatus Caelium ab rep. removendum censuit. Hoc decreto eum consul senatu prohibuit,Caes. B. C. 3, 21, 3: “si qui eorum (sc. Druidum) decreto non stetit, sacrificiis interdicunt,id. B. G. 6, 13, 5; cf. id. ib. § “10: vestra responsa atque decreta evertuntur saepe dicendo,Cic. Mur. 13 fin.; Cic. Verr. 2, 2, 48: “decurionum,id. Rosc. Am. 9, 25 et saep.: “Caesaris,Vulg. Act. 17, 7.—Esp. leg. t. t., a decision of the emperor as judge, a precedent (cf. rescriptum), Gai. 1, 5; Just. Inst. 2, 15, 4.—
B. Transf., in philos. lang. as a translation of the Gr. δόγμα, principle, doctrine, precept, Cic. Ac. 2, 9, 27; id. ib. § 29; cf. Sen. Ep. 94, 2 sq. and 95, 9 sq. (quis philoso, phorum) decretis suis paret? Lact. 3, 15, 3.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (63 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (63):
    • Cicero, Letters to his Friends, 10.10
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.59
    • Cicero, Letters to his Friends, 1.1.3
    • Cicero, Letters to his Friends, 2.6.3
    • Cicero, Letters to Atticus, 10.9
    • Cicero, Letters to Atticus, 16.16
    • Cicero, Letters to Atticus, 3.15.7
    • Cicero, Letters to Atticus, 4.2.3
    • Cicero, Letters to Atticus, 7.1.6
    • Cicero, Letters to Atticus, 7.3.5
    • Cicero, Letters to Atticus, 8.5.2
    • Caesar, Gallic War, 4.17
    • Caesar, Gallic War, 6.13.5
    • Cicero, Against Catiline, 4.3
    • Cicero, Philippics, 11.7.16
    • Cicero, Philippics, 1.6.13
    • Cicero, Philippics, 6.1.1
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 9.25
    • Cicero, Against Verres, 2.1.118
    • Cicero, Against Verres, 2.2.119
    • Cicero, Against Verres, 2.2.161
    • Cicero, For Lucius Murena, 13
    • Cicero, On the Consular Provinces, 15
    • Plautus, Curculio, 5.3
    • Plautus, Stichus, 1.3
    • Vergil, Aeneid, 7.525
    • Vergil, Georgics, 3.20
    • New Testament, Acts, 17.7
    • Caesar, Civil War, 1.2.2
    • Caesar, Civil War, 1.35.3
    • Caesar, Civil War, 1.5.4
    • Caesar, Civil War, 1.6.4
    • Caesar, Civil War, 3.21.3
    • Caesar, Civil War, 3.41
    • Cicero, On Oratory, 2.49
    • Cicero, On Oratory, 2.78
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 50
    • Suetonius, Galba, 7
    • Suetonius, Nero, 26
    • Cornelius Nepos, Eumenes, 9
    • Cornelius Nepos, Hannibal, 10.4
    • Cornelius Nepos, Miltiades, 4.4
    • Livy, The History of Rome, Book 41, 7
    • Livy, The History of Rome, Book 42, 36
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 47.5
    • Livy, The History of Rome, Book 25, 41
    • Livy, The History of Rome, Book 28, 14
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 14
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 45
    • Livy, The History of Rome, Book 8, 23
    • Livy, The History of Rome, Book 5, 36
    • Livy, The History of Rome, Book 5, 55
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 2
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 23.9
    • Livy, The History of Rome, Book 40, 8
    • Livy, The History of Rome, Book 33
    • Livy, The History of Rome, Book 21, 41
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 3.27
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 10, 1.29
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 12, 7.5
    • Seneca, Epistulae, 94.2
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 4
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 51
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: