31.
Moribus a priscis quantum praesentia distentTempora testantur vitae monimenta prioris
Et nostri nimis effrenata licentia saecli.
Caetera praetereo, quales Ecclesia, quales
5Tunc habuit Christi pugiles, quos vita beatos,
Doctrina ingentes, lingua efficiebat amandos
Et castigati tam sobria norma palati
Praebebat speculum ventrique gulaeque domandae.
At reliquos taceo: Romana en Curia monstrum
10Protulit his annis, qui, bacchanalia vivens,
Musarum cantus tamen amplexatur amoenos;
Is, velut interpres synodi sacrique senatus,
Eugenium in Tuscos ductat patresque verendos,
Ferrariam ingratus lacerat, te laudibus altis
15In caelum tollit, Florentia, splendida mater.
Dic tu, cui venter deus est, gula gloria prima:
Ferrariaene fidem atque irreligiosa deorum
Templa, piosne parum et neglecta altaria carpis,
Nec servata suo ieiunia tempore defles?
20Non: pestem, pisces, carnes et ligna, tenebras!
Apta manus ferulae, plagis aptanda magistri,
Non synodo tanta, non coetu digna bonorum,
Cui cordi sunt mensa, veru, sartago, patellae.
Hicne viri sermo, quem Christi ecclesia pascit,
25Cui tellus calcanda fuit coelumque tuendum?
An pecudis mores, quae rictu et lumine prono
Spectat humum, semper potus et pabula cernens?
Ne maledicta tamen praestent tibi gaudia longum,
Singula, si libeat, tacita sic mente retracta.
30Ulla in Ferrariam cur pestis crimina dantur?
Deliciosa nimis, nimio quoque perdita luxu
Curia, vina, cibi nulla sub lege repressi
Pestiferas secum important quocumque ruinas.
Adde ut colluvies tot scorta fluentia toto
35Huc Orbe, et reliquum numero superantia coetum.
Roma venit testis, testis Florentia, testis
Docta Bononia: in has tabem cum cladibus infert
Curia multimodis; sexus perit omnis et aetas.
Proinde, nisi lucri superasset caeca cupido,
40Curiam ut anguineos fugitarent undique dentes.
Saepius ipse soles mediis clamare plateis,
Romanam lacerans manifestis morsibus aulam.
Haec maledicta tuo manant ceu virus ab ore:
"Non mores sancti, non integra vita, nec ulla
45Relligio captat populos: hinc semper emuntur
Pontifices; aurum et spolia una leguntur ab illis.
Curia crudelis fugitur: stat Butria clades
Ante oculos, rabies Aufida et dupla tyrannis
Tudertinorum; labes haec prima ruina:
50Tot caesi proceres, tot avitis sedibus orbi,
Pro quorum poenis iniectus mentibus error
Nos agit instabiles; aliena per arva vagamur
Et mendicamus peregrinas undique sedes".
Haec iactare soles: pestem cur ingeris urbi
55Ferrariae, sycophanta? Tuis hanc ingere culpam.
Indigenas etiam mendaci gutture pisces
Insequeris (forsan quos te ignorare coegit
Pauperies), famulis ut tertia mensa reliquit
Abiectos, seu pelamydem fractamque lacertam.
60At laudare solent sturios de flumine nostro
Eximios, quos hinc vectos Florentia adorat.
Quid varios referam diverso gurgite captos,
Quos nitidi misere lacus fluctusque marinus?
Multiplicem ingentis precii diffundit acervum.
65Copia vos querulos facit et fastidia plenos.
Ite, simul meritas dabitis pro crimine poenas;
Namque, ubi vos arens Arnus torrensque videbit,
Pisciculos cauda cernes exire retorta,
Quos uti vermiculos semifracta cucurbita portet:
70Concursus fiet, Scythica ceu rhombus ab unda
Venerit, aut creber Tyrrheno ex aequore delphin.
His non invideat faenum paleaeque maniplus
Lignaque, quae fragili devectet agrestis asello.
Usibus haec vestris succurrent: horrida quando
75Saevit hiems nivibus, medio frigebitis igne;
Tunc vos Ferrariam maerebitis esse relictam.
Caetera, ni veniam flexa cervice reposcas,
Intermittentur, clipeo repetenda secundo.
Unum est quod nequeat tacito contemnier ore:
80Namque trahens una Eugenium patresque colendos
Urbem ad florentem, portam Iovis esse profaris.
Ingressus diros atque omnia pessima sumens,
Iuppiter hic natus, quondam genitore fugato,
Impius in Latii latebras penetrare coegit;
85Inde procax nimium coepit lacerare libido
Omne genus, non ulla aetas immunis, utrumque
Effrenis violat nullo discrimine sexum.
Impius in patrem, scortator publicus, ipsum
Auspicium tribuet Tuscana petentibus arva.
90Pontifici patribusque ducem dabis ordine talem?
Celsior antistes, Petri successor et heres,
Vosque viri proceres, capitis qui a cardine nomen,
Hunc, apices vestros qui sordibus inquinat atris,
Moribus et studiis Epicuri infamat honorem,
95Hunc verbis, hunc verberibus vultuque minaci
Pellite sintque bonis exempla insignia cunctis,
Quales vos homines fugitis qualesque probatis:
Vaniloquos, scurras, solo de ventre loquentes,
Mortiferum veluti basiliscum, avertitis hostes;
100Aut homini querulam solvant ieiunia vitam.
Vale et linguam compesce labello.
