1. ad Barbatum Sulmonensem
Si michi seva pium servassent sidera regem,Pars animi Barbate mei, non litera cordis
Nuntia per vastos tractus telluris et unde
Ambiguum tentaret iter; tua lumina presens
5Aspicerem, vox viva tuas contingeret aures.
Mors vetat. Heu varii quos quondam largus honores
Contulit ille michi, vultus heu blanda sereni
Maiestas placideque decus pondusque senecte;
Heu prerepta michi frons augustissima celo
10Reddita iam patrio; vox heu doctissima melle
Dulcior Hybleo, que prensa tenacibus hamis
Corda virum rapiebat humo, que laudibus amplis
Ingenium celebrare meum calamumque solebat,
Calcar agens animo validum! Non omnia terre
15Obruta: vivit amor, vivit dolor; ora negatum
Regia conspicere, at flere et meminisse relictum est.
Hec duo letheis nunquam de pectore nostro
Eripiat Mors atra vadis; verum ordine vite
Proposito, excutimur: mundi pars una placebat,
20Spargimur hac illac pelagoque abrumpimur alto
Alpibus ac mediis, quotiensque faventibus astris
Reddimur Ausonie, bustum tibi forte Maronis
Obtigit in partem, vatis, michi cessit origo,
Amnibus ac toto disiungimur Apennino.
25Hinc mea vox mittenda tibi est, et credere curas
Cogimur archanas calamo; nec pauca silendi
Causa labor, sed plura metus, ne nostra profani
Abdita perspiciant oculi; vulgata videri
Non metuunt. Memor ergo precum, dilecte, tuarum,
30Institui exiguam sparsi tibi mittere partem
Carminis, exacte percurrens otia vite.
Perlege: cognosces animum sine viribus alas
Ingenii explicuisse leves; nam, vera fatebor,
Implumem tepido preceps me gloria nido
35Expulit, et celo iussit volitare remoto.
Penitet incepti; cursum revocare iuvente
Si liceat, mansisse domi, cum tempore nervos
Consolidasse velim. Late iam noscor et audax
Fama preit meritum laxisque effertur habenis.
40Affectus animi varios bellumque sequacis
Perlegis invidie curasque revolvis inanes,
Quas humilis tenero stilus olim effudit in evo;
Perlegis et lacrimas et quod pharetratus acuta
Ille puer puero fecit michi cuspide vulnus.
45Omnia paulatim consumit longior etas,
Vivendoque simul morimur rapimurque manendo.
Ipse michi collatus enim non ille videbor:
Frons alia est moresque alii, nova mentis imago,
Voxque aliud mutata sonat, nec pestibus isdem
50Urgeor; erubuit livor cessitque labori.
Cessit an incaluit longisque recruduit annis
Laude tumens aucta, et mecum et cum tempore crevit?
In dubio est; certe hunc didici contemnere ab alto,
Iamque equidem vel nulla lues vel spreta quietem
55Dat calamo atque animo, iamque observatio vite
Multa dedit lugere nichil, ferre omnia; iamque
Paulatim lacrimas rerum experientia tersit.
Iam quod non potuit ratio, natura diesque
Longa potest; vicere due cui cesserat una.
60Tempus edax minuit quem Mors exstinxit amorem,
Flamma furens annis, tumulo cessere faville.
Nunc breve marmor habet longos quibus arsimus ignes,
Pectore nunc gelido calidos miseramur amantes,
Iamque arsisse pudet. Veteres tranquilla tumultus
65Mens horret, relegensque alium putat ista locutum.
Sed iam nequicquam latebras circumspicit: ardens
Turba premit comitum, quos par insania iactat,
Dulce quibus conferre suis aliena; nec illos
Submovisse sat est; acies nam maior apertam
70Protrahit in lucem. Durum, sed et ipse per urbes
Iam populo plaudente legor, nec Musa regressum
Secreti iam callis habet, vetitumque latere est.
Prodeat impexis ad te festina capillis
Ac fluxo discincta sinu, veniamque precetur,
75Non laudem. Veniet tempus dum forte superbis
Passibus atque alio redeat spectanda paratu.
Nunc tibi qualis erat sub prima etate, priusquam
Figeret in thalamo speculum, vultumque comasque
Inciperet cohibere vagas, occurrit, amice,
80Cui semper - rex quantus Amor! - non seria tantum
Sed nuge placuere mee. Tu consule, queso,
Parva licet, magni; nam dum, maiora paramus
Hunc tibi devoveo studii iuvenilis honorem.
3. ad Eneam senensem
Per iuga Parnasi scandentem summa videbisEneam, missamque feres sibi iussa salutem;
Post gravidum gemitu narrabis, epystola, carmen,
Nam dabit is facilem nostris sermonibus aurem.
5Heu michi, quam longe traxerunt stamina vite
Insignes feritate dee! quod flebile sidus,
Ut mala conspicerem, vivaces protulit annos!
Quo lacrimas de fonte traham? Suspiria dignis
Nectere quis valeat numeris patrieque ruentis
10Infandum excidium meritis equasse querelis?
O utinam michi cunta forent resonantia membra
Vocibus humanis aut ferrea lingua, dolores
Ut mundus sentire meos ac tristia posset
Murmura! Verum animam vox deserit ipsa, nec unde
15Incipiam novi, fateor. Pro fata! pudendis
Angimur imperiis patimurque in viscera passim
Nostra triumphatos fractosque accingier enses.
Ah, pudeat mundi dominam, Fortuna, maligni
Servitii damnare iugo manibusque, revinctas
20Quas totiens post terga dedit, tentare potentem
Ausoniam, ducibus penis flendamque severo
Hanibali, siccisque oculis quam nulla videret
Barbaries Gallis subiectam ferre tributum!
Quorum, siqua fides, tumuerunt sepe cruore
25Flumina, cerulee rubuerunt sepe puelle,
Fervidus infestam dum frangit Iulius iram
Et fera dum validis rabies contunditur armis.
Nec satis est Nimphas Faunosque agrestia priscis
Numina, quia etiam facimus quoque Nerea testem;
30Namque, pererrate ut ventum est ad limina terre,
Ingredimur pelagus, patrioque in gurgite magnus
Horruit Occeanus Romani verbera remi,
Atque sepulcra dedit fulvis miseranda Britannis.
Quid referam hostili positas in litore turres
35Oppidaque et victis minitantes civibus urbes,
Italice virtutis opus monumentaque nostri
Cesaris eternum imperii testantia nomen?
Torquatum transire libet, ne sanguinis ista
Sit laus et partem cedat victoria fame
40Maiorum cineri; iuvat hinc tacuisse Camillum
Et quem nigra virum volucris contexerat, et te,
Tertia qui revehis spoliato ex hoste trophea
Suffigiens ad templa Iovis, Marcelle, silebo.
Rusticus Arpini Marius, qui vomere collem
45Scindere et inculto tellurem vertere rastro
Doctus erat, sevum ut tetigit manus aspera ferrum,
Quas strages! notum ut faceret nempe itala bello
Rusticitas quantum externa prestantior omni
Nobilitate foret. Sed nunc, heu, cunta retrorsum
50Ire parant, pulcrum veluti surgentibus Austris
Eripiat nox ceca diem, nec cognita nautis
Ursa nec astrigeri splendescant lumina celi.
O pudor, o plus quam pudor! En hoc tempore surgit
In dominum servus, patroni in colla cruentus
55Libertus; vulgare odium, post verbera semper
Acrior ardescit famulus. Quis carcere lapsum
Custodem rectis cernentem vidit ocellis?
Taurus ab inviso furtim distractus aratro
Optat aratorem torvus, dum cornibus ornos
60Verberat et magnis complet mugitibus auras.
Ante petet lybicas Sirtes densissimus Atlas
Caucaseumque caput fluctus perfundet Hiberus;
Ante aquilam blande vincent feritate columbe
Et cornix pluma niveos transcendet olores,
65Quam, dum serviles meditatur sepe cathenas,
Flagraque dum subeunt mentem virgasque tremiscit,
Furcifer in frontem, metuat nisi tristis, erilem
Liventesque umeros laxataque brachia vinclis
Non moveat, seu iusta trucem reverentia tangat.
70Et nocet interdum, felicia tempora postquam
Cessarunt, rebus nimis affluxisse secundis;
Namque, abeat fortuna licet, mansura superstes
Invidia exercet lapsos fragmentaque fati
Atterit, exausti repetens tormenta favoris.
75Nos quoque sentimus veteris dispendia palme:
Undique consurgunt populi penamque reposcunt,
Et nisi sors obstet celsoque serenus Olimpo
Iupiter aspiciat, peragent. Cur gentibus esse
Ludibrium domitis miseri properamus et orbis
80Fabula? Felicem populum, quam libera dudum
Et victrix condebat humus! Nos vilia busta
Barbaricis pedibus iamiam calcanda superbis
Exspectant. Olim regnorum iniusta cupido
Urbibus Hesperie, civilia bella nefasque
85Quorsum abiit? quenam quassis concordia rebus?
Omnia disparibus rumpuntur federa votis
Et vite turbata quies. Vesana magistros
Sic quondam invadit rabies, cum fessa procellis
Volvitur infelix abies, dumque alter in eurum
90Nititur, in zephyros alter, neglecta tremendos
Incidit in scopulos. Nobis nunc ista Caribdis
Imminet, hos scopulos metuo; discordia nostra
Hostibus hoc animi tribuit; tutela periclis
Linquitur in mediis rimisque admittimus undam;
95Adversis ferimur ventis; iam naufraga puppis
Huc illuc preceps agitur, nec dextera tantum
Levaque concutitur, penetrat sed prorsus in alvum
Iam nimium vicina lues mediumque molesta
Corripuit corpus Latii fibrasque per omnes
100Ibit, pestifero mox infectura veneno
Thirrenum Superumque fretum, solemque serenum
Mox tenebris clausura novis. Sublimis ab Alpe
Ille minax animo iam premetitur avaro
Ditia rura procul, qua se pulcherrima rerum
105Porrigit Hesperia omnipotens. Circumspicit urbes
Instar regnorum, quarum vix nomina quisquam
Scire queat, castella manu tot structa magistra,
Sidera quot celo pelagoque feruntur arene.
Marmoris hunc varii congesta palatia tangunt
110Meniaque in nubes solidis subvecta columnis;
Obstupet omnigenum venis fulgere metallum
Aspiciens portusque maris per utrunque cavatos
Anfractum, Cererem campis et rupe Lieum.
Pendentem aeria, gravidis sub vitibus ulmos
115Inflexa cervice premi. Videt ille boumque
Cornipedumque greges pratis errare, volantum.
Etheris et placidi spatium montanaque tempe,
Atque lacus stagnantis aque fontesque salubres
Invalidis, nitidos et opacis vallibus amnes.
120Dulcia poma legens, divine frondis odorem
Omnibus in lucis miratur nescius; alma
Sed nichil in patria magis admirabile cernit
Quam studium moresque hominum habitataque multo
Corda Deo, ignavos egre passura tyrannos.
125Hec facies rerumque decor dulcedine captum
Impellunt glomerantque avido sub pectore flammam
Incenduntque sitim. Nichil illum sacra videndi
Corpora, nil patrum tumulos, nil sanguine tincta
Innocuo loca movit amor; terrena supernis
130Sceptra etenim potiora putans, extendere fines
Tegmine sub pacis rapidus lupus inchoat. Alte
Crescere ab exiguis radicibus orta cupressus
Perniciesque solet. Non hic, michi crede, quiescet:
Longius aspirat funesta iniuria, que nunc
135Invasit vere deserte menia Luce.
Quid loquor, ah demens? Forsan patet una salutis
Hec via, que mores referat iam sera vetustos;
Certe animo spes una sedet: fors impia bella
Cessabunt, subitum pigeat dum cernere regem.
140Num gladios ac pila tenet, quis terruit orbem,
Itala posteritas, exemplis dives avorum?
Non tulit imbellis numerosum Grecia Xerxem
Aut Darium; Thamiris Persarum colla secare
Imperiosa ducis nati non funere fracta
145Substitit aut sexu, facinus pregressa virile.
Nos ubi, quo virtus? seu quo mavortius ardor?
Quis vetet aut armare manus, aut volvere campis
Quadrupedes? celo quis tela, quis equore classes?
Qui, velut oblitus generis, solumque beatum
150Et regem et dominum toto se iactat in orbe,
Mille illic reges (virtus dyadema perenne
Fert equidem) iuveniet discetque haud falsa locutum
Cineam forti, quamvis male credita, Pyrro.
Cautius ut fuerat silvis captare fugaces
155More patrum cervos belloque lacessere dammas,
Quam pede vulnificos excire ac dente leones!
Nam si longevo disponit retia somno
Sopitosque parat circumdare, fallitur; et nos
Pervigiles fecit solitam ve aliquando removit
160Segnitiem vulnusque recens sensusque doloris.
Erratum satis est; veniet modo letius evum,
Ut cogar lentis tum demum ignoscere Parcis
Visurusque iterum romanos ire triumphos
Trans Rhenum et latio possessas milite ripas,
165Sequana quas stringit, quas abluit unda Garumne,
Exposcam tremule longissima fila senecte.
Sed metus interea stimulat, qui semper amori
Est comes; atque procul Rodani semotus ad arva
Palleo longinque prospectans fata parentis;
170Haud aliter quam si caram stans litore matrem
Aspiciam mediis iactatam mestus in undis.
Spes igitur mixtusque pavor quia tristia letis
Alternant, mixtis claudatur litera verbis:
Incertum est leter, doleam, sperem metuam ve,
175Tam varia excruciant trepidum presagia pectus.
Iamque vale; et siquid monstrant tibi fata, resolve,
Solamen dubio gratum laturus amico.
4. ad Dyonisium de Burgo Sancti Sepulcri
Si nichil aut gelidi facies nitidissima fontisAut nemorum convexa cavis archana latebris
At placidis bene nota feris Dryadumque cathervis
Et Faunis accepta domus, nichil ista poetis
5Oportuna sacris sub apricis rupibus antra
Permulcent animum; nec clementissimus aer
Allicit ac montis preruptus in ethera vertex
Liberiore situ liquidas extentus ad auras;
Collibus aut Bromius frondens, aut silva Minerve
10Gratior aut Veneri; nec utranque tegentia ripam
Herculeis umbrosa comis distinctaque subter
Floribus innumeris et dulce virentibus herbis
Prata trahunt oculos; aut hic qui separat arva
Atque soporifero Clausam qui murmure Vallem
15Implet inexhausto descendens alveus amne,
Et videt hinc illinc Nimpharum mille choreas
Musarumque audit totidem per litora cantus
Nil movet, aut turtur morientem raucus amicam
Dum gemit, has caram inferias quasi mittat ad umbram;
20Aut fatum Philomela ferum linguamque revulsam
Ereptamque pudicitiam Tereumque superbum
Dum canit atque alta frondosa pendet ab ulmo
Ingeminans lacrimosa piam dulcem ve querelam,
Et noctes agit insomnes refugitque quietem;
25Aut que sub lucem volitans rabiemque mariti
Et facinus miseranda suum casumque sororis
Funus et immeritum nati simul omnia plangit,
Maternum memori pectus maculata cruore,
Et medias operosa domos atque atria semper
30Circumit accelerans velut hostem cernat hirundo;
Si nichil ista movent, nec te Narcissus hianti
Plurimus; ore puer, faciem qui fonte decoram
Miratur speculoque amens incumbit aquoso,
Nec iuvat Acteon per devia confraga silve
35Cornibus arrectis fugiens sociosque canesque;
Nec que purpureum patris secuisse capillum
Dicitur, assurgens tremulo sub nubila cantu,
Ut procul ultorem speculetur ab ethere Nisum;
Nec raptam Hesperiem memorans qui litore ab alto
40Mergitur assidue mortemque optare videtur;
Nec Iovis ethereus scopulis stans armiger istis
Annua venturis reparansque cubilia natis;
Preterea si noster amor pietasque rogando
Non potuere patris rigidum flexisse parumper
45Propositum fixamque adeo convellere mentem
Otia romanis opibus quod nostra relictis
Aspiceres, paucis quod limina fida diebus
Ingressu dignata boni pedibusque magistri
Cernere solivagum velles miseratus amicum,
50Tot nostre periere preces; en ultima tandem
Iniectura manus hec duro vincula cordi
Afferet ac valido cuntantem huc pertrahet unco.
Populus est ingens vitreo contermina fonti,
Que simul et fluvium et ripas et proxima campi
55Iugera ramorum densa testudine opacat.
Hic olim multaque loci dulcedine captum
Et rerum novitate oculos animumque movente
Aggere florigero magnum posuisse Robertum
Membra diu lassata ferunt curisque gravatum
60Pectus et exigui laudasse silentia ruris.
Tum consors regina tori, cui nulla dearum,
Seu forme certamen erit seu sanguinis almi,
Auferet emeritam iusto sub iudice palmam,
Coniuge quin etiam spoliata Clementia magno
65Tunc aderat procerumque chorus magnumque virorum
Agmen et egregiis acies conferta puellis.
Dumque alii per prata vagis levibusque recursant
Passibus et ludos ineunt manibus ve recentes,
Contrectare iuvat latices comitumque per ora
70Spargere, pars densos properant invisere saltus
Et canibus turbare feras, pars piscibus hamos
Implicat aut longo distendit retia iactu,
Pars bibit et leni propellit tedia Bacho,
Ast aliis placitum nunc sternere fessa per herbam
75Corpora, nunc oculos tenui componere somno;
Solus, agens curas alias sub mente profunda
Rex erat et frontem defixaque lumina terre
Servabat, sive ille rei iam volvere causas
Ceperat et secum tacitus quo sidere tantus
80Surgeret, unde iterum subsisteret impetus amnis
Vestigabat et immense telluris in alvum,
Ingenio monstrante aditum, penetrabat anhelus
Noscendique avidus, seu tunc altissima verba
Fortune dabat ille sue: "Quid dulcia falso
85Suggeris et facili blandiris, perfida, vultu?
Mortalem memini fore me, licet omnis ad unum
Deferat unanimi mundus dyadema favore.
Et tibi rara fides maneat, quantumque Metello
Sis nobis bene fida diu, tamen omnia mors hec
90Auferet atque uno franget tua dona sub ictu.
Flumina nulla quidem cursu leviore fluunt quam
Tempus abit vite. Superant tamen illa per evum
De scatebris renovata suis; nos vita relinquens
Quo fugit? unde unquam posthac reditura fuisset,
95Ni Domitor mortis, qui quondam Tartara victor
Ingressus rediit clauso sua membra sepulcro
Vi repetens secumque trahens felicia patrum
Agmina et exhaustas longis cruciatibus umbras
Abstulit ad superos, minuisset corde pavorem
100Spemque resurgendi post funera nostra dedisset".
Hec sapiens rex cunta animo fortasse movebat;
Vel, memor indigne fraudis, Scyllam atque Caribdim,
Litore qua calabro siculas disterminat oras
Pontus et horrisona refluens intersecat unda,
105Magnanimus parvo pingebat flumine, dignum
Supplicium eolio minitans ac triste tyranno.
Denique, quicquid erat, nichil id nisi grande putandum est
Et super humanum ingenium, quod tantus agit vir;
Cuius adhuc memores viridi vestigia ripa
110Ruricole ostentant et agrestum vulgus adorat.
Si potes ergo, mane. Sed non potes? o michi luce
Carior atque ideo multum, pater optime, frustra
Exoptate, veni, non me sed amena verendi
Nondum fracta annis spectare sedilia regis,
115Que digito monstrabit ovans gens illa nepotum
Et mundus, michi crede, alio celebrabit honore,
Postquam pulsa retro presens hec cesserit etas.
6. ad Iacobum de Columna
Quid agam, que vita michi rerumque mearumQui status est, audire petis. Nec vera silebo,
Nec tibi ficta loquar, michi nam loquor. Absit inanis
Gloria; nil cupio, contenta est vita paratis.
5Hoc primum placitis mecum concordat egestas
Aurea federibus, non sordida nec gravis hospes.
Si libet, exigui fines michi servet agelli
Angustamque domum et dulces Fortuna libellos;
Cetera secum habeat vel, si libet, omnia nullo
10Auferat hinc strepitu; sua sunt. Non rura requiro
Divitiasque patris, pondus grave celsa petenti
Vinclaque dura animi et cuntorum alimenta malorum;
Cirreas non tangat opes nec nostra lacessat
Otia, sollicito non ambitiosa paratu.
15Nil usquam invideo, nullum ferventius odi,
Nullum despicio nisi me, licet hactenus idem
Despicerem cuntos et me super astra levarem.
Sic res humane volvuntur. Plurima quid sim
Iam documenta habeo, nisi me mea somnia fallunt;
20Nam michi quid confert Musarum in fonte parumper
Lenivisse sitim, si me sitis altera maior
Urit et eternum subter precordia sevit?
Quid ve Helicone iuvat recubantem sepe profundo
Eminus insanos vulgi risisse labores,
25Si labor alter habet, cui merces nulla quies ve?
Quid facies preclara iuvat, si turbida mens est?
Multa quidem meritasque Deo pro munere laudes
Pendere non nostre, fateor, fiducia lingue est.
Sunt que felicem facerent, nisi forte maligna
30Roderet infaustum pectus sua cura perennis.
Iamque genas spectare tuas pietate madentes
Hinc videor, longo bene si michi cognitus usu es.
Sed quia more patris nostra omnia nosse volebas,
Urget amor calamum, nec fas, obstare iubenti;
35Eloquar, et tu consilio fortasse iuvabis,
Et michi dulce gravi mentem exonerare querela.
Est michi post animi mulier clarissima tergum
Et virtute suis et sanguine nota vetusto,
Carminibusque ornata meis auditaque longe.
40Sed redit in frontem et variis terroribus implet
Insultans, nec adhuc solio, cessura videtur.
Artibus hec nullis, sed simplicitate placendi
Ceperat olim animum et rare dulcedine forme.
Iam duo lustra gravem fessa cervice cathenam
45Pertuleram, indignans tantum in mea colla tot annis
Femineo licuisse iugo; iam tabe latenti
Confectus, iamque alter eram; iam fomite molli
Ignis ad extremas penetraverat usque medullas,
Optabamque mori vixque arida membra ferebam,
50Libertatis amor miseri dum pectus amantis
Cepit et aversas cordi suffigere curas.
Erigor, et multa iuga vi convellere nitor.
Durum opus eventu dominam pepulisse decenni
Hospitio et fractis hostem tentasse potentem
55Viribus; aggredior tamen, et Deus ipse labori
Affuit et collum veteri dissolvere nodo
Prebuit, ac tanto victorem evadere bello,
Inicit illa manum profugo dum saucia servo
Incursatque dolens, oculos dum dulce micantes
60Instruit et facibus tectis et cuspide blanda.
Heu quotiens cepto dubium procumbere calle
Compulit! Ergo iterum, quid agam? quibus artibus illi
Occurram? Vincla illa iterum asperiora parabat.
Diffugio, totoque vagus circumferor orbe
65Hadriacas tuscasque ausus sulcare procellas
Ereptumque iugo caput hoc committere cimbe
Non veritus tremule; quid enim properata noceret
Mors michi suppliciis victo vitamque peroso?
Vertor ad occasus, et Pireneus ab alto
70Vidit in aprico latitantem gramine vertex;
Vidit et Occeanus, qua sol defessus eundo
Abluit hesperio fumantes gurgite currus,
Quaque meduseo duratum lumine montem
Prospiciens longam celsis de rupibus umbram
75Proicit et Mauros festina nocte recondit.
Hinc, Arcton Boreamque petens et dissona lingue
Murmura, solus eo dubias qua turbida terras
Estibus ambiguis pelagi terit unda Britanni,
Quaque solum glaciale iacens non sentit amici
80Vomeris obsequium Bromiumque a collibus arcet
Et Cererem, sterili vix hospita terra myrice.
Quid michi restabat nisi solis adusta sequentem
Serpentum subiisse domos, immania. rura,
Et procul Ethiopes medio vidisse sub axe
85Nigra per ardentem nudantes terga Leonem,
Aut ignoratum per tot iam secula Nili
Quesitum ve caput quonam telluris opace
Abdiderit natura sinu? Lentescere fluctus
Absentis cepere animi, dolor, ira metusque;
90Humida tranquillus mox lumina claudere somnus
Rarus, et insolita risus splendescere fronte;
Iam minor occursu minus imperiosa relicte
Sensibus in nostris obversabatur imago.
Heu, heu, quid referam? sed cogis. Acerba videbar
95Vulnera et insani stimulos iam. tutus amoris
Temnere; fallebat leviter superaucta cicatrix
Et requies insueta mali. Tentoria velo
Ac certam ad mortem redeo; sic fata premebant
Impia, sic animum, sic me meus error agebat.
100Vix bene constiteram dilecte finibus urbis,
Dum subiit vacuum curarum sarcina pectus
Illa prior, rediere trucis contagia morbi.
Quid loquar? unde miser lacrimas narrare secundas
Incipiam? quis credet enim? qua carminis arte
105Expediam quotiens precibus deposcere mortem
Me dolor impulerit, quotiens graviora parare,
Quos michi libertas iterum querenda labores
Attulerit? Subsistam igitur; verum ultima tandem
Postquam cervici ceciderunt vincula nostre,
110Omnis ad arma fuge spes est michi versa; nec unquam
Navita nocturnum, scopulum sic horruit, ut nunc
Illius et vultus et verba moventia mentem
Et caput auricomum niveique monilia colli
Atque agiles humeros oculosque in morte placentes
115Horreo. Nunquid ego admittam quo tertia demum
Irato facienda deo sint irrita vota,
Dimidium ut sacro suspendam limine remum
Seu tunice fragmenta ude, tum cerea nostri
Corporis effigies trabibus subsidat eburnis
120Supplicis in morem acclinis? Comitantibus ergo
His animum curis, dum singula mente revolvo,
Hoc procul aspexi secreto in litore saxum,
Naufragiis tutumque meis aptumque putavi.
Huc modo vela dedi; nunc montibus abditus istis,
125Flens mecum enumero transacti temporis annos.
Insequitur tamen illa iterum et, sua iura retentans,
Nunc vigilantis adest oculis, nunc fronte minaci
Instabilem vario ludit terrore soporem.
Sepe etiam, mirum dictu, ter limine clauso
130Irrumpit thalamos media sub nocte, reposcens
Mancipium secura suum; michi membra gelari
Et circumfusus; subito concurrere sanguis
Omnibus ex venis tutandam cordis ad arcem.
Nec dubium, si quis radiantem forte lucernam
135Ingerat, horrendus quin pallor in ore iacentis
Emineat multumque anime nova signa paventis.
Expergiscor agens lacrimarum territus imbrem
Excutiorque toro, necdum Tithonia sensim
Candida lucifero coniunx prospectet ab axe
140Operiens, suspecta domus penetralia linquo
Et montem silvasque peto, circumque retroque
Collustrans oculis, si que turbare quietum.
Venerat incumbens eadem prevertat euntem.
Invenient vix verba fidem: sic salvus ab istis
145Eruar insidiis ut sepe per avia silve,
Dum solus reor esse magis, virgulta tremendam
Ipsa representant faciem truncusque reposte
Ilicis et liquido visa est emergere fonte,
Obviaque effulsit sub nubibus aut per inane
150Aeris aut duro spirans erumpere saxo
Credita suspensum tenuit formidine gressum.
Hos michi nectit Amor laqueos; spes nulla superstes,
Ni Deus omnipotens tanto me turbine fessum
Eripiat manibusque suis de faucibus hostis
155Avulsum hac saltem tutum velit esse latebra.
Hactenus hec; sed plura cupis. Nunc cetera vite
Accipe cuntorum breviter distincta dierum.
Est michi cena levis, cui condimenta famesque
Et labor et longi prestant ieiunia solis.
160Villicus est servus, michi sum comes ipse canisque,
Fidum animal; reliquos locus hic exterruit omnes,
Unde cupidineis telis armata voluptas
Exsulat atque frequens opulentas incolit urbes.
Hic mecum exsilio reduces statione reposta
165Pyerides habitant; rarus superadvenit hospes
Nec nisi rara vocent noti miracula fontis.
Vix mora nostra quidem, licet annua, bis ve semel ve
Congregat optatos Clausa sub Valle sodales.
Sic pietas est victa locis; at crebra revisit
170Litera; me longa solum sub nocte loquuntur
Ante ignem, gelidas me solum estate per umbras;
Sermo diurnus eis, idem sum fabula pernox.
Nil coram conferre datum; dumeta nivesque
Exhorrent nostrasque dapes, iamque urbe magistra
175Mollitiem didicere pati. Me dura professum
Destituere pii comites servique fideles;
Et si quos attraxit amor, ceu carcere vinctum
Solantur, fugiuntque citi. Mirantur agrestes
Spernere delitias ausum, quam pectore metam
180Supremi statuere boni, nec gaudia norunt
Nostra voluptatemque aliam comitesque latentes,
Quos michi de cuntis simul omnia secula terris
Transmittunt, lingua, ingenio belloque togaque
Illustres; nec difficiles, quibus angulus unus
185Edibus in modicis satis est, qui nulla recusent
Imperia assidueque adsint et tedia nunquam
Ulla ferant, abeant iussi redeantque vocati.
Nunc hos, nunc illos percontor; multa vicissim
Respondent, et multa canunt et multa loquuntur.
190Nature secreta alii, pars optima vite
Consilia et mortis, pars inclita gesta priorum,
Pars sua, preteritos renovant sermonibus actus.
Sunt qui festivis pellant fastidia verbis,
Quique iocis risum revehant, sunt omnia ferre
195Qui doceant, optare nichil, cognoscere se se;
Sunt pacis, sunt militie, sunt arva colendi
Artifices strepitusque fori pelagique viarum;
Deiectum adversis relevant tumidumque secundis
Compescunt rerumque iubent advertere finem,
200Veloces meminisse dies vitamque fugacem.
Proque tot obsequiis pretium leve: limen apertum
Convictumque petunt, quibus hostis rara per orbem
Hospitia et segnes fortuna reliquit amicos.
Vix usquam admissi trepidant atque atria ducunt
205Quaslibet interea latebras, dum frigida cedant
Nubila, Pyeria studiorum estate reversa.
Non lapides calcemque tegant aulea necesse est
Serica seu calido fument nidore popine;
Non cava multifido, famulum tonet aula fragore,
210Splendida dum crebris celerant convivia mensis.
Sobria turba coit proprio contenta, suasque
Que mecum partitur opes fessum ve cubili
Solatur roseo et mensa dignatur egenum
Atque cibis reficit sacris et nectare dulci.
215Nec solum comes esse domi, sed prompta per omnes
Ira simul saltus ac prata domestica Nimphis
Et vulgus querulum atque urbes odisse sonoras.
Sepe dies totos agimus per devia soli,
Inque manu calamus dextra est at charta sinistram
220Occupat, et varie complent precordia cure.
Imus, et ah quotiens ignari in lustra ferarum
Incidimus, quotiens animum dimovit ab alta
Cura avis exigua et post se importuna retorsit!
Tum gravis est, si quis medio se callis opaci
225Offerat, aut si quis submissa voce salutet,
Intentumque aliis maioraque multa parantem.
Et iuvat ingentis haurire silentia silve,
Murmur et omne nocet, nisi dum vel rivus arene
Lucidus insultat, vel dum levis aura papirum
230Verberat et faciles dant carmina pulsa susurros.
Saepe moram increpuit serumque in tecta reverti
Longior admonuit proprii nos corporis umbra
Interdumque referre pedem nos ipsa coegit,
Monstravitque viam et vepres signavit acutos
235Hesperus aut oriens, Phebo pereunte, Diana.
Sic sumus, hoc agimus, gravior si cura quiescat,
Felices letoque nimis sub sidere nati.
7. ad seipsum
Heu michi, quid patior? quo me violenta retorquentFata retro? Video pereuntis tempora mundi
Precipiti transire fuga, morientia circum
Agmina conspicio iuvenumque senumque, nec usquam
5Tuta patet statio; non toto portus in orbe
Panditur, optate non spes patet ulla salutis.
Funera crebra quidem, quocunque paventia flecto
Lumina, conturbant aciem; perplexa feretris
Templa gemunt passimque simul sine honore cadaver
10Nobile plebeiumque iacet. Subit ultima vite
Hora animum, casusque mei meminisse coactus
Heu caros abiisse greges et amica retracto
Colloquia et dulces subito vanescere vultus
Telluremque sacram assiduis iam desse sepulcris.
15Hoc gemit Italie populus tot mortibus impar,
Hoc exhausta viris defectaque Gallia plorat,
Hoc alie quocunque iacent sub sidere gentes,
Sive est ira Dei, quod crimina nostra mereri
Certe ego crediderim, seu sola iniuria celi,
20Natura variante vices. Hic pestifer annus
Humano generi incubuit flendumque minatur
Excidium mortique favet densissimus aer.
Sevus ab infecto prospectat Iupiter axe;
Inde pluit morbos et tristia funera terris,
25Staminaque immites properant abrumpere Parce
Omnia, si possint, pariter, vereorque superne
Quod cupiunt ne posse datum, tot pallida vulgi
Ora videns miseri, tot Tartara nigra petentes.
Hec meditans, fateor, trepido mortisque propinque
30Auguror insidias; ubi nam caput abdere possim
Nec mare, nec tellus, nec opacis saxa cavernis
Ostendunt profugo, quoniam mors omnia vincit
Inque parum tutas venit impetuosa latebras.
Sic, velut in dubiis deprensus nauta procellis,
35Cum ferus ante oculos socias absorbuit alnos
Neptunus, fragilem qui utero crepuisse carinam
Sentit et illisos scopulis confligere remos
Ac procul horribiles clavum videt ire per undas,
Hereo consilii incertus certusque pericli;
40Nec secus, annosas ubi seva incendia furtim
Corripuere trabes tabulataque pinguia lambit
Flamma vorax, surgit subito exanimata tumultu
Turba domus, pater ante alios ad culmina tecti
Evolat adspiciens circum natumque trementem
45Complexus primum ancipiti subducere pesti
Cogitat obiectosque oneratus abire per ignes.
Sepe ego premetuens animamque amplexus inertem
Cogito siqua via est medios auferre per estus
Corporeasque unda lacrimarum exstinguere flammas;
50Sed retinet mundus, trahit impetuosa voluptas
Funestisque ligat nodis violentior usus.
Ecce ubi sum; gelida sic me formidine dense
Texerunt tenebre; nam qui meminisse putat se
Mortis et impavido spectasse novissima vultu,
55Fallitur aut furit aut multum sibi conscius audet.
Sepius ambiguam gravis indignatio mentem
Digna subit iustusque dolor mecum intus et extra
Colluctans; clara vincor ratione, sed illam
Impetus exsuperat ceptoque resistit honesto.
60Sic teneor, multumque fleo, meque ipse frequenter
Percontor: "Quid, vane, paras, quo pergere tendis,
Ah miser, aut quonam tantis anfranctibus ire
Posse putas? Moriere quidem; semper ne quietis
Spe labor iste iuvat? Sterili quid semen arene
65Committis? quid litus aras? Spes blanda sequentem
Ludit et in girum volvit. Iam tempora retro
Candidiora vides, iam sensim tempora cani
Invadunt; quid lentus agis, puer inscie? semper
Crastina pertractans animo presentia perdes,
70Semper ab incerta pendebis sorte futuri,
Teque tuumque bonum fugiens aliena sequeris.
Siste, age, siste fugam; cur non inniteris isti
Quam datur adspexisse diem? nam postera forsan
Non tibi clara venit. Facili nigrescere casu,
75Si nescis, mors cunta facit; solet illa venire
Improvisa equidem. Cur non modo, siqua tibi stat
Cura tui, quodcunque animus per secula differt
Aggrederis? Longos fortassis cautus in annos
Consilia extendis? Post bustum magna paramus,
80O ceci! Potes etatis rapidissima nostre
Curricula expertus spes hinc intexere longas
Ventureque aliquid prorsus confidere luci?
Tune faciam cum pulvis ero, cum membra cruentus
Vultur et obsceni laniabunt viscera vermes?
85Nunc potius, nunc tempus erat, dum membra movere
Dumque animum frenare potes, quando optima rerum
Libertas et vita manet cessura repente.
Nonne vides volucri labentia secula cursu?
Impellunt momenta levem successibus horam;
90Illa diem noctemque fugat; fugientibus illis
Luna pererrato tenuata revertitur orbe;
Illa rapit soles et magnos conficit annos;
Hi senium mortemque ferunt. Sic omnia miscens
Tempus et instabili transcurrit vita meatu.
95Nec reditura ruit; non propellentibus undis
Ocius ex alto clivosi gurgitis amnes
In mare precipitant, nervoque tremente sagitta
Pulsa per oppositas penetrat velocior auras.
Si meminisse velis, postquam genitricis ab alvo
100Nudus, inops, querulus, miser et miserabilis infans
Emergens tremulo vagitus ore dedisti,
Et labor et lacrime et gemitus et tristia cure
Pectora torquentes habitarunt corde sub isto.
Nulla fuit tibi leta dies, qua posset anhelus
105Spiritus innumeris finem posuisse querelis.
Respirare cupis, sed sors adversa repugnat.
Quam vereor ne tota tibi sit agenda dieta,
Ante salutari accubitu quam posse parumper
Defessum recreare latus contingat eunti!
110Preteriitque tue tibi iam pars magna diei,
Iam ruit eterne prenuntia vespera noctis.
Tu longum senior curas extendis in evum,
Tu dormis, moriture, gravis sub mole soporis
Securusque iaces; properantem respice solem
115Litus ad occiduum et male perdita tempora defle,
Dum licet, ac patriam versus vestigia volve,
Lumen adhuc celo breve dum tibi fulget ab alto.
Vixisti in pelago nimis irrequietus iniquo;
In portu morere, et languentia comprime vela,
120Collige disiectos iam tempestate rudentes. -
Talia dum, mecum, perago, sepe ira laborque
Exclamare iubent: - Quis me de faucibus hostis
Eripiat? quis me mortali carcere raptum
Restituat celo? quis rectum monstret ad astra,
125Inter tot laqueos, tam multa per invia, callem?
Heu michi, quam longe patriam videor ne videre,
An video? pacis, ceu monte remotus ab alto!
Omnia sed circumstant vepribus obsita duris,
Tartareique canes habitant atque ire parantes
130Predones rapidi infestant, qui signa superni
Deseruere Ducis quondam, frustraque recordor,
Heu quotiens!, tentasse viam; semperque repulsus
Hereo, suspirans quo non licet ire. Quis ergo
Succurret misero, tuto quis tramite ducet
135Felices ubi sunt anime populusque beatus?
Et si carne premor, mea me si crimina tardant,
Quis dabit ut pennas posita gravitate columbe
Induar alta petens, et post tot dura quiescam? -
Nunc status hic rerum est michi, sed quem prescia finem
140Fata parent nondum video: spes longa tremorque
Hactenus assidue nostro de pectore certant.
At breve tempus erit, quando exitus ipse docebit
Quis fuerim vere, quam fausto subditus astro,
Quam celer aut tardus monstrato calle viator,
145Qualis ad extremum moribundi corporis hospes.
7a. panegyricum in funere matris
Suscipe funereum, genetrix sanctissima, cantum,Atque aures adverte pias, si praemia coelo
Digna ferens, alios tibi tu non spernis honores.
Quid tibi pollicear? nisi quod velut alta Tonantis
5Regna tenes, Electa Dei tam nomine quam re,
Sic quoque perpetuum dabit hic tibi nomen honestas
Musarum celebranda choris, pietasque suprema,
Maiestasque animi, primisque incoepta sub annis
Corpore in eximio, nullam intermissa per horam
10Tempus ad extremum vitae, notissima clarae
Cura pudicitiae, facie miranda sub illa.
Iam brevis innocuae praesens tibi vita peracta
Efficit ut populo maneas narranda futuro,
Aeternum veneranda bonis, mihi flendaque semper.
15Nec quia contigerit quicquam tibi triste, dolemus,
Sed quia me fratremque, parens dulcissima, fessos
Pythagorae in bivio, et rerum sub turbine linquis.
Tu tamen instabilem, felix o transfuga, mundum
Non sine me fugies, nec stabis sola sepulcro.
20Egregiam matrem sequitur fortuna relictae
Spesque domus, et cuncta animi solatia nostri.
Ipse ego iam saxo videor mihi pressus eodem.
Haec modo pauca quidem pectus testantia maestum
Dicta velim, sed plura alias; cunctos per annos
25Hac tua, fida parens, resonabit gloria lingua:
Has longum exequias tribuam tibi; postque caduci
Corporis interitum, quod adhuc viget, optima, sub qua
Vivis adhuc, genetrix, cum iam compresserit urna
Nos etiam cineres: nisi me premat immemor aetas
30Vivemus pariter, pariter memorabimur ambo.
Sin aliter fors dura parat morsque invida nostram
Exstinctura venit fragili cum corpore famam,
Tu saltem, tu sola, precor, post busta superstes
Vive, nec immeritae noceant oblivia Lethes.
35Versiculos tibi nunc totidem, quot praebuit annos
Vita, damus: gemitus et caetera digna tulisti,
Dum stetit ante oculos feretrum miserabile nostros,
Ac licuit gelidis lacrymas infundere membris.
8. ad Lelium suum
Contigit exstinctum qui suscitet ortulus ignemDulcia preteriti renovans suspiria vite,
Sive tibi verni qui pingunt gramina flores,
Sive per estatem mediam, dum summa tenet sol,
5Umbra frequens, sive autumno tibi dulcia poma,
Sive tibi aprici placeant sub frigore soles,
Sive magis volucrum dulces per opaca querele
Pictaque terga iuvent. Illic regina canentum
Phebeium Philomela canit; sed parva volucris
10Gutture mellifluo superat, quam sepe per umbram
Dum sequor aeria latitantem fronde notavi.
Mira avis effigies, verum sibi reddere nomen
Nescio; tu lecta fortassis imagine reddes:
Nigra caput, sed glauca latus, sub palmite gaudens
15Ludere pampineo; non maior corporis usquam
Spiritus exigui et mulcere potentior aures.
Hec michi dum tepidam assidue sub corde favillam
Singula concutiunt, incendia nota pavesco.
Desieram, iam tempus erat; tamen omnia rursum
20Contrahit arma dolens aurataque tela Cupido.
Vidi ego seu levi tergentem spicula saxo,
Seu digito attrite tentantem cuspidis iras;
Vidi ego letiferos tendentem molliter arcus
Innixumque genu modo cornua curva prementem
25Et modo vulnificos agitantem pollice nervos.
Quo fugiam? quid agam, si nec maria alta nec Alpes
Nec longe valuere more? Iam lenior etas
Incipit et pacem pharetratum poscimus hostem.
Abnegat ingeminans bellum, mirumque relatu,
30Omnibus ecce locis atque omnibus improbus horis
Hostis adest volucer; nec me trepidare negabo
Ne vetus ille nova rescindat arundine vulnus;
Tam sibi multa favent. Partes vel sola locorum
Ipsa facit facies; avium sic cantibus obstat
35Aura loquax gratoque color sic blandus odori,
Frondibus herbarum species et floribus herbe,
Lilia narcisso, violisque rosaria certant.
Quid loquar aut viridi riparum in gramine molles
Accubitus teneroque leves, in gramine somnos?
40Quid strepitum fugientis aque flexusque sonoros,
Carmina quid dulcesque modos, quos nocte serena,
Quos oriente die vel quos moriente decora
Concinit angelico trans rivum murmure Nimpha
Ethereos motura deos iaculumque tonanti
45Excussura Iovi rigidumque adamanta modestis
Effractura oculis, lesi quibus ampla potestas
Cordis inest taciteque faces et conscius ardor,
Unde iacit flammas et tinctas igne sagittas
Ille puer nostroque levis circumvolat orto?
50Hec memini et meminisse iuvat; scit cetera nutrix.
10. ad Iohannem de Columna
Heu quid agam? Domus ampla Iovis concussa tremiscit;Cardine mota suo ruit alti ianua celi
Terribili clamore sonans; sub nube propinqua
Fulmina fulminibus concurrere dura trisulcis
5Visa levem media fregerunt nocte quietem.
Ignibus alternis polus exardescit uterque;
Nubila rupta tonant luxque impia territat orbem
Exanimatque hominum mentes et corda ferarum.
Iupiter australi vibrat metuendus ab arce
10Spicula dira manu, flammas vomit ore minasque.
Omnia nimboso fugientia sidera velo
Obduxere oculos ne publica fata viderent
Confusum chaos ante diem referentia mundo.
Iam Venus ante alias toto pulcherrima cetu
15Effugit indignans contraria cunta benignis
Moribus ire suis. Stimulis non actus amoris,
Ut solet, insequitur profugam Mars tristis amicam
Arma suis graviora timens. Talaria nunquam
Ocius implicuit Cyllenius aurea plantis,
20Imperio cari totiens repetenda parentis.
Atlantis domus omnis abest, nec cernitur usquam
Turba puellarum, quarum latet ultima semper;
Nunc omnes fugere simul. Perit obrutus umbra
Lacteus innumeris redimitus Circulus astris,
25Prescius et cladis lugensque sub equora Titan
Ante abiit quam seva diem corrumperet almum
Tempestas, iuvenem linquens post terga sororem;
Precipiti tamen illa gradu conterrita cessit,
Nec longas sine fratre moras dedit innuba nocti.
30Gnosia deserte prorsus laniata puelle
Serta iacent, geminamque ingens distentus ad Arcton
Condit in Occeano squamosa volumina Serpens;
Occidit Arctophylax, invitus plaustra reliquit
Et fugit in latebras post sidera cunta Bootes.
35Solus ab imbrifera pallens regione per umbras,
Despicit obliquo Saturnus lumine terras;
Nempe gravis senio, madido distinctus amictu
Canaque ceruleo substringens tempora nimbo,
Tardus ad omne bonum, diros festinat ad actus;
40Et stupor unus habet quibus is circumdatus alis,
Hesterno cum forte die longinqua teneret,
Immensos celi tractus enaverit, unde
Tam subito damnosus ei sit Aquarius hospes.
Ipse reluctanti similis nec cedere vento
45Certus adhuc cuiquam nec vim potis incitus aer
Tantam ferre tremit, quoniam rex ille sicano
Laxat in arma ferox reserato carcere fratres
Incutit et calcar rabidis et frena remittit.
Nunc iubet ut terras quatiant celumque ruina
50Involvant pluviasque ferant, ut floribus arva
Depopulent agitentque vagos ad litora pisces
Et scopulis miseros properent impingere nautas;
His etiam adiungens ut in ethere protinus alto
Confligant inter se se fraternaque bella
55Adiciant vario lassatis turbine rebus,
Irritatque animos monitis atque asperat iras.
Vectes deinde manu lacerat limenque sonorum
Pandit, et ingeminat stimulos. Mora nulla: furentes
Inde cathervatim prorumpunt, iussaque complent.
60Hos horret Natura parens et tristis habenas
Deserit, archanos repetens lacrimosa recessus.
Terra pavet, spectatque graves peritura tumultus
De Iove questa suo; iamiam cessura procellis
Nutat et aerios humero deponere montes
65Cogitat ac medio victum caput abdere centro.
Dum loquor, immodicis per inania fluctibus imbres
Precipitant; nunc tecta sonant et grandine crebra
Circum pampinee Bromio cecidere corone;
Silvarum cadit omne decus; torrentibus atris
70Antra gemunt saxisque immixto regurgitat unda
Fluminis insolita turpans caligine vultus.
Virgineus Nimphis abiit decor ille repente
Quem laudare soles, mirator maxime pulcri.
Diluvium redit antiquum; stupefactus arator
75Quem modo sulcabat pedibus contingere campum
Non valet ac pelago trepidantia brachia iactat;
Iamque boves et aratra videt culmenque revulsum
Spesque suas omnes parili sub sorte natantes,
Et queritur falsum veteres cecinisse prophetas
80Adventare diem que flammis perderet orbem
Supremam impositura manum, lusumque putat se.
Flent passim attonite matres et ad ubera parvos
Stringunt; infelix oritur per menia luctus;
Pauperis hinc vulgi strepitus sua damna gementis
85Auditur; picta tremulum canit inde sacerdos
Multa vovens tunica, ceu nubibus imperet illa,
Eraque nodoso certatim rauca fatigat
Fune trahens. Nec plura metu; namque infima fesse
Fundamenta domus tremuerunt atque superne
90Irrumpunt memores querulo cum murmure Nimphe
Ulciscique parant quam nuper fecimus illis
Offensam et nostro iam nos pepulere cubili.
Iam digitis calamum tremor excutit atque tabellas;
Aut ego fallor enim et falsa formidine turbor,
95Aut modo (namque oculis inimici fulguris ignes
Dant aditum) nemora invertens atque obvia queque
Parva revulsurum lapidosum menia flumen
Vertice contigui montis descendit ab omni.
Interea fragilis nunc nunc in culmina tecti
100Aut totum simul aut cecidit pars maxima celi;
Et trabibus iam nulla fides, manifestaque mortis
Undique terrificant propioraque signa patescunt.
Ipsa quoque in tanto mens consternata periclo
Exigit ut sileam. Sed tu modo, siqua salutis
105Est via, pande tuo dubiisque in tempore fatis
Presidium michi semper ades. Si carmine forsan
Flectitur ira Iovis, scriptum michi dirige carmen;
Si valet Eoo lectos habuisse lapillos
Litore, et hos adhibe digito miseratus inermi;
110Sin magis herba iuvat, notas pia pergat ad herbas
Dextra, precor; gelido quacunque occurre pavori
Et fer opem misero, qua sim securior olim,
Si non ista michi mundoque novissima nox est.
Quodsi consilii nova nunc sententia non stat,
115Antiqua experti cur non redeamus ad arma?
Tu michi fasciculum iubeas, pater inclite, ferri
Frondis apollinee; namque istos pulcra per agros
(Tam longinquus amans hunc non terit ethera curru)
Laurea nulla viret, cuius iacuisse sub umbra
120Dulce sit aut gremio caras abscondere frondes
Aut ramum tenuisse manu, dum fulminat ingens
Iupiter, et celo clipeum monstrasse furenti.
