1. accusatur nimius puellarum cultus
Ecquae Pieridum mecum canit? Euge, puellae,Ecquae castalio fonte ministrat aquam?
Quaenam est, quae suffusa genas demissaque ocellos
Incipit? O sacra carmina digna dea.
5Anne ea Melpomene est, dulci dea cognita cantu?
Felicem, cui fas ora videre deum.
Atqui olim latis errabant numina campis,
Nec puduit tenues accubuisse casas.
Saepe etenim Pietas, divum quae maxima natu est,
10Astitit, ante aras dum cadit agna Iovi;
Saepe pudicitiam gelido videre sub antro,
Aut in gramineo membra levare toro.
O quotiens, fesso somnos carpente colono,
Astream tristes extimuere lupi.
15Illa, diu terris placida cum pace vagata,
Et statuit leges, et sua iura dedit,
Illa greges docuit silvas, pastore vocante,
Pergere et a silvis nocte redire domum,
Illa etiam fortes docili cervice iuvencos
20Ferre iugum, et gravibus flectere colla rotis.
Tunc et equus primis compescuit ora capistris
Nescius intortas ante timere minas;
Omnia tunc, dicente dea, pecudesque feraeque
Discebant munus ordine quaeque suum.
25In primis servare fidem dominumque vereri
Docta canis, custos ditis amica domus,
Quales deliciae vatum Capuana, dolorque
Asterion, castae grata rapina deae.
Quid vatem, Diana, queri, quid dicere cogis
30In teque inque alias impia verba deas?
Musarum hic canis est; quid enim tibi iuris in illo?
Redde suum Musis, et mihi redde meum.
Non ille assuetus silvis, sed grata puellis
Limina, sed domini pone iacere pedes,
35Sed thalamos servare et mensae assistere herili,
Inque puellari ludere saepe sinu.
Quem raptum infelix mater cum ferre nequiret,
Paulatim misero victa dolore cadit:
Non somnos, non illa cibos miseranda requirit,
40Finiat ut luctus, morte iubente, suos.
Felices catuli, quos dilexere poetae,
Et quorum ad tristes concinuere rogos;
Non illos (siquid possunt mea carmina) tempus
Abstulerit: vivent secula longa senes;
45Elisii quos arva tenent felicia campi,
Optatasque ferunt pascua laeta dapes,
E foliisque cadunt passim variique sapores,
Securique errant et sine lite greges.
Mirantur manes aequis ut cursibus auras,
50Ut tranent celeri roscida prata fuga,
Forsitan et vates aliquis dum cantat, adesse
Gaudet, et: "An, dicit, hi quoque carmen amant?"
Sed satis haec, dum Musa novas cum pectine chordas
Desuetaeque aptat fila remissa lyrae.
55Nunc agite, o faciles aures adhibete puellae,
Dum canit, et liquidum dum dea pulsat ebur:
Diva canit, quodque illa canit cognoscere sanctum est;
Vos modo quod sanctum est noscite, diva canit:
"Parcite veloci nimium considere formae.
60Praeterit: en fragili quam mora nulla bono est.
Haec flos est, et flore caducior; hanc dolor, hanc sors
Et morbi vitiant instabilisque dies;
Atque ea quaecunque est, nullo aut violanda paratu
Aut modico: cultus lex quoque certa datur.
65Quid pretiosa iuvant, tortisque affixa capillis
Gemma? Quid in collo nexile pondus agit?
Quaeritur his coniux: mores non gemma parabunt:
Crimen inest si, quod laudet amator, agas.
Nec, si forma bonum est, externos quaerit honores;
70Ingenuumque bonum quid facis arte malum?
Si mentem abiicias, turpe est sine pectore cultus:
Exerceto animum; culta, puella, sat es.
Sed tamen ut mores animum, sic corpus honestant
Munditiae; labem vitat uterque suam:
75Ut virtus contenta modo est, mensuraque morum est,
Sic et munditiis formula certa data est:
Si modo vos moveant Sirenum infamia monstra,
Selectos cultus quaeque puella fuget.
Hae facie cantuque et Palladis arte placebant,
80Sedula sed nimii cura decoris obest.
Saepe illis nutrix: O quid bona tanta per artem
Perditis, et causam criminis ora gerunt?
Saepe inter choreas aliae risere puellae,
Et damnant cultus luxuriantis opes.
85Forte renudatis ibant ad templa papillis,
Qua brevis aenario est insula cincta mari;
Ora madent, liquidoque madent et tempora fuco,
Inficit et roseus non sua labra rubor;
Colla nives infecta gerunt, ac nulla papillas
90Vitta tegit, nimia guttur ab arte nitet,
Pictae oculos, multumque alieno crine superbae,
Luxuriem facie testificante suam.
Quas dea prospiciens gradibus sullimis ab altis
Avertitque oculos opposuitque manum:
95Nec si, inquit, dea sum, siquid mea numina possunt,
Siqua Pudicitiae iuraque visque valent,
Haec impune ferent, nec nos laesisse iuvabit,
Et meus in poenas induet arma dolor.
Vix templo exierant, vix litora summa tenebant,
100Arida vix primos ceperat alga pedes,
Senserunt teneris squamas horrescere plantis,
Ossa quoque in spinas ire coacta novos,
Qui fuerant ungues alium traxere rigorem,
Pro digitis pinnas, pro cute tergus habent;
105Mens quoque mutata est, nec se velut ante puellas,
Sed vasti credunt aequoris esse feras,
Atque ita se in fluctus inque aequora proxima mittunt
Pube tenus pisces, caetera ut ante manent.
Scilicet ut veteris sit nota infamia culpae,
110Exemplum et timeat quaeque puella sibi,
Tela Pudicitiae moneo vitate, puellae,
Contentae propriis simplicibusque bonis.
Luxuries infensa deae est, infensa decoris
Cura novi, nil est simplicitate prius,
115Haec placet; haud ulla est quaesitae gratia formae;
Quae studio peccas, simplicitate places.
Nulla est ornandi, nulla est, mihi crede, parandi
Gloria: naturae est forma, nec artis opus.
Ars odio digna est, ubi nullo fine tenetur;
120Naturae est similis hic ubi finis adest.
Nil fuit in toto quicquam formosius orbe
Coniuge, qua felix Protesilaus erat;
Nullis haec gemmis, nullo est adiuta colore,
Et rara nunquam cultior arte fuit;
125Ornabat faciem solo contenta pudore,
Felix si nunquam rapta Lacaena foret.
Illa, myceneis avecta penatibus, Iden
Dum petit et danaos cogit in arma duces,
Phylacides primusque venit primusque dolorum
130Ultor adest, primus et cadit ante rates.
Coniugis at miserae thalamos non immemor umbra
Moesta subit, stygiis nocte remissa vadis:
Aemoniae dum membra fovet dilecta maritae,
Vulnera nudato sunt patefacta sinu.
135Illa gemit, funditque imo de pectore questus,
Frigidus et miserae concutit ossa tremor,
Amplexusque inter lacrimosaque verba recessit
Et sopor et somnis nigrior umbra suis.
Mane deos miseranda parum felicibus extis
140Nequicquam et multa supplicat usa prece,
Pluraque sacratis promittit munera templis,
Votaque pro reditu vix numeranda facit.
At postquam infelix extincti fama mariti
Certa fuit, cineres et brevis urna refert,
145Transigat infestum sua per praecordia ferrum,
Comprimat amentes ni pia turba manus.
Unum hoc non licuit: misero concessa dolori
Caetera, et in casto regnat amore furor.
Quod potuit comitatu virum est, nec vera fatenti
150Vita magis quam mors illa vocanda fuit;
Servavit cinerique fidem lectoque iugali:
O rarum in longa posteritate decus.
Delitet in tenebris, lucemque perosa virosque;
Proque viro infelix urnaque et umbra fuit,
155Urna quidem cineresque die, sed noctibus umbra;
Haec comes, haec coniux, haec et amator erat."
Talia Melpomene. Mihi tum specus Aonis antrum
Pandit, et e vera Thespide manat aqua.
2. villam salutat a militia regressus
Rura, iterum salvete, iterum salvete, coloni,Tyrrhenae valeant martiaque arma Senae;
Pone hastam, Gradive, quietus et exue bellum,
Ocia segnis hiems, ocia quaerit amor,
5Te Venus expectat thalamo, tibi bruma perennes
Dat noctes, requiem poscit et ipse labor.
Hine lares fundusque meus? Mea praedia cerno:
O mihi tam fausto sidere nata dies.
Funde, puer, calices; lux haec cretensis agatur;
10Funde iterum et multo splendeat igne focus,
Igne focus, madeat generoso mensa lyaeo,
Impediat canas myrtus opaca comas.
Tyrrheni, procul hinc, procul hinc estote, labores;
Ocia securus garrula Bacchus amat.
15Dic, puer, anne aliquos quereris malesanus amores?
Num tua sollicitet pectora hetruscus amor?
Margara num, roseove decens Grecinna colore?
Num facie et blandis grata Terinna iocis?
Me dulcis Iunepra; novos haec suscitat ignes,
20Absentemque urit bella puella senem.
Desine et ipsa meas, Iunepra, incendere curas
Frigidaque absenti corda fovere face,
Parce seni, restingue faces. Tu prome falernum,
Leniat ut curas ebria cura novas;
25Pone merum, pone et talos: post vina iocumque
It sopor, hic curas diluet ipse graves.
3. exsultatio de pace iam facta
A bellis ad rura et ad ocia grata Camoenis,Ad rura a bellis, uxor amata, vocor.
Pax Cererem redditque agris redditque Lyaeum,
Et sua cantantem Maenala Pana sonant;
5Pace sua laetatur humus, laetantur agrestes,
Et resides somnos oppida fessa trahunt;
Iam facilis, iam laeta choros per prata Voluptas
Ducit, et optatus rura revisit Amor;
Rura Venus rurisque colit nunc, urbe relicta,
10Laeta domos; laetus numina sentit ager.
Ergo alacres sequimurque deos, et rura petamus:
Huc propera, mecum huc, uxor amata, veni:
Huc veris te poscit honos rurisque beati,
Et rure et verno tempore natus amor.
15Urbis opes valeant, nil rure beatius ipso;
Rura placent Musis, rura Diana colit,
Rura fides habitat, habitat probitasque pudorque
Et fas et pleno copia larga sinu.
O valeant urbes: quid enim felicius agro?
20Hic tecum, hic, coniux, vita fruenda mihi est.
Ocia si capiant animum, quid mollius umbra,
Fundit quam multa populus alba coma,
Quam platanus platanoque decens intersita laurus,
Et quae tam raro citrus honore viret?
25Sin labor, ut teneras hortis disponere plantas,
Ut iuvat humentes carpere mane rosas,
Aut tenuem e soliis laribus pinxisse coronam,
Et sua triticeae serta parare deae,
Nunc legere arbuteos foetus montanaque fraga,
30Aureaque in calathis mala referre novis,
Nunc agere incautas in retia coeca volucres;
Mille modos placidi rura laboris habent.
Sed, coniux, tua vota moror: laqueata valete
Et tecta et thalami; te duce, rura peto.
35Dux coniux, cui cana fides, cui castus eunti
Haeret amor, sequimur teque tuosque deos.
O mihi post longos tandem concessa labores,
O mihi non iuveni, sed data forte seni,
O mentis tranquilla quies. Salvete, beati
40Ruris opes, salve, terra habitata diis,
Terra bonis foecunda et nulli obnoxia culpae;
Hic tecum, hic, coniux, vita fruenda mihi est,
Ista senes nos fata manent. Mors usque vagatur
Improba. Vis mortem fallere? Vive tibi.
4. laetatur in villa et hortis suis constitutus
Hos ego ruricolamque bovem simamque capellamQuam laetor nitida luxuriare cute;
Divitiaeque laris tenuis non segnis asellus,
Ut spondet multo plurima ligna foco,
5Insultatque solo, atque ad herum lascivior annis
Calcitrat, et posita lite recumbit humi;
Hac malo vix est foecundior ulla per hortos,
Atque gravata suum quam bene portat honus;
Quam felix, quam laeta nitet morusque pirusque,
10Et dites ramos pondere victa gravat.
Has, coniux, scis, has alieno e stipite gemmas
Trudere, adoptatas et bene ferre comas;
Hae mites pruni foetus, hae fertile praecox,
Et multum nobis aurea mala ferent,
15Seu campanus ager, sive hanc dedit Africa pomum,
Artifices hominum sive tulere manus;
Non grato sine honore feret, sine divite fructu,
Non sine coeruleis azariola comis.
Has, pueri, cohibete, premat ne pampinus uvas;
20Luxuries non haec, non mihi tanta placet.
Illa placent plenis innixa cydonia ramis.
Quantus honos mensis, gratia quanta manet;
Quae biferis, quae Sarnensi, quae multa Volumbro
Gloria, quas laudes Puteolana refert.
25Aut haec, aut etiam nostris est maior in hortis:
Alcinoi vincit noster agellus opes.
His olim, coniux, opibus felicior aetas
Aurea, de facto nunc quoque nomen habet,
Cum sua cuique satis, nec plus aliena placebant,
30Et pecus, et cultus cuncta parabat ager;
Auro nullus honor, nullae et sine nomine gemmae,
Non illo quisquam tempore adulter erat,
Nec vagus errabat Veneris puer, aut mala doctus
Vulnera, sed solas ille petebat equas.
35Siquando in pratis perrara ad festa puellae
Iungebant dociles rustica ab arte manus,
His pudor haerebat fidus comes, ille monebat,
Qua se quaque oculos arte movere decet.
Nanque ferunt, captos hominum pietate, relicto
40Tellurem divos incoluisse polo;
At vitia infernoque lacu stygiaque palude
Horrendisque Erebi delituisse cavis.
Tunc felix hominum coetus, tunc nectaris amnes,
Et fontes lactis, robora mellis erant;
45Coelitibus simul immisti iuvenesque senesque
Prandebant, vini non tamen usus erat;
Una amor atque pudor, una accumbebat honestas,
Et venus et probitas formaque iuncta simul.
Haec hominum sors dulcis erat, sors laeta deorum,
50Haec bona praestabat tunc habitatus ager.
Prima Erebo egressa est falso custode cupido:
Illa fuit nostri prima ruina mali,
Illa rudes animos curis infecit habendi,
In scelus et pronas iussit habere manus,
55Illa torum thalamique faces violare iugalis,
Cognati et nullam sanguinis esse fidem,
Illa nefas, vetitumque sequi, vetitoque potiri
Suasit, et intinctas sanguine habere manus.
Hinc levis ambitio Phlegethonte emersit ab imo
60Livorque exanguis pervigilesque doli;
Tum terras coetusque hominum moresque nefandos
Numina et infamem deseruere locum.
Sola Venus, teneri pastoris imagine capta,
Et coelo terras praetulit et puerum,
65Nec ruri contenta novas migravit in urbes:
Illa dies miseris urbibus atra fuit,
Qua luxus, luxuque malo coniuncta voluptas
Intravit castas desidiosa domos.
Hinc vitii genus omne caput, genus omne malorum
70Sustulit, et regnis incubuere suis.
Nos ah, nos urbes, coniux, procul esse iubemus:
Rura placent: luxus desidiose, vale.
Simplicitas nos prisca iuvet, nos parca supellex
Et facilis victus et sine sorde toga.
5. ad Bacchum consecratio
Hos statuit tibi, Bacche, lacus cum coniuge vates;Accipe pacatus munera nostra, pater.
Quod vatum pater es, prosit mihi; prosit et uxor,
Quodque Ariadna tibi est, quodque Ariadna mihi est.
5Huc tua te Antiniana vocat cultissima nymphe,
Teque manet cupido blanda puella sinu,
Te petit exoptatque, tuos suspirat amores,
Gestit et ad plenos ludere nuda lacus,
Qualis ubi primum florem primosque hymenaeos
10Victa dedit, cum te per iuga traxit amor.
Errabas miser in silvis: ridere Napaeae,
Ridebant Dryades cornua, Bacche, tua;
Septem te videre hiemes per devia lustra
Ferre nivem, et rapidos messe tulisse dies.
15Illa deum miserata: "Quid, o mitissime, dixit,
Vimne paras? Non haec praelia poscit amor."
Iniecitque manum collo. Tibi lenis ab ore
Aura venit, tibi tunc oscula rapta sonant.
Exanimis cadis: illa sinu mollissima blando
20Excipit, et tenera mulcet amica manu.
Tune deus, tune anguipedes victure Gigantes,
Tune iaces tenero, Bacche, fovende sinu?
Tune manu mulcende iaces? Sed splenduit aer,
Prela novo radiant lumine, Bacchus adest,
25Bacchus adest; tumuere lacus, tumuere racemi,
Nec capiunt fluidum labra minora merum,
Euge, pater Lenaee, euan, pater Euchius, euan:
Vina fluunt, plenis condite musta cadis,
Ferte citi: pater, euge, euan, pater Euchius, euan:
30Ferte citi, iam iam dolia nulla vacant.
Euge, pater: ne plura, pater, pater Euchius, euohe,
Siste pedem; ad lusus Antiniana vocat,
Ostentatque sinu venerem ostentatque papillis,
Illi amor inque oculis lusitat inque genis,
35Perque oculos lascivit amor perque ora genasque,
Eque genis oculisque afflat et ore venus.
Iam, pueri, cohibete oculos, avertite vultus,
Diva deum, divam dum deus ipse fovet,
Dum ludunt ad prela. Pater mitissime, salve,
40Annuus et rediens ad tua musta veni.
6. rusticum alloquitur
Rustice, neglecti cultor male fortis agelli,Qui subigis pigro rura paterna bove,
Dumosoque sinis obduci limite campum,
Duraque non certo subruis arva die,
5Fallacisque tibi Cereris, fallacis et uvae
Fructus, et ingrati poma minuta soli,
Non seges haec, non cura levis, non lenta colendi
Desidia, offensi sed facit ira dei;
Cuius numen aquae violas, dum saepe lutosam
10A stabulis vitreo perluis amne suem,
Annua nec veteri reddis sua vota sacello,
Sed caedis sacra relligione nemus.
Ira deos tangit. Coelestem vince furorem
Thure pio, et multam sedulus adde precem;
15Agna cadat Fauno, pinguisque ex hubere matris
Imbuat offensas candidus hedus aquas;
Placabisque deum, sacrae qui praesidet undae,
Viscera de niveo tosta ferens vitulo.
7. de ortu et genitura leporum
Fallor, an est Charitum chorus hic, chorus ille Leporum?Ure, puer, plena mascula thura manu.
Spargite humum violis, chorus advenit; ite, profani;
Iam subit ornatas candida turba fores.
5Nunc ades, o mihi culta chelys, dum pauca puellis,
Dum canimus blando pauca sed apta gregi.
Forte quiescebat Veneris chorus ad caput amnis,
Roscida Sebethos qua piger arva secat.
Coeruleae per prata deae, per prata Napaeae
10Hic illic placida membra quiete levant,
Aura movet virides ramos, vaga murmurat unda,
Et dulce in soliis garrula cantat avis.
Dulcidia ad salicem viridique in margine ripae,
Sicut erat, rapido fessa calore iacet;
15Aura levis tunica suram nudabat, at illi
Crura per ignoto lumine candet ebur;
Ipsa etiam tenuem spirabat leniter auram,
Languenti qualem spirat ab ore sopor,
Forsitan et veteres animo suspirat amores,
20Somniat amplexus dum, Tegeaee, tuos.
Optanti non serus ades, dum gramina servas,
Explorasque levem qua tulit illa pedem.
Quae tum deliciae, quae murmura, quis furit ardor;
Post rixas, post tot praelia quanta quies.
25Risit ut exanimes vidit Cytherea, repensque
Currit in amplexus, pulcher Adoni, tuos,
Nullaque, quae vos nympha videt, non invidet aut non
Quaerit amatorem protinus illa suum.
Illa dies inter Charitesque interque Napaeas,
30Illa dies nymphis iure beata fuit,
Illa etiam, puero ut placeat, Cytherea retexit
Molle latus, retegit, mollis Adoni, tuum;
Securae in tenero iacuistis gramine, nymphae,
Egistisque vices, dedecuitque nihil.
35Dulcidiae paulatim uterus crescebat, et aegram
Vexabat geminus ventre gravante puer.
"Affer opem et genitor natis, et amator amanti"
Clamat: fert genitor, fert et amator opem.
Forte aberat Lucina domo. Cyllenius aulam
40Ingressus furtum, fur deus ipse, parat.
Unguentum e thalamo, magnae Iunonis ad usum
Servatum, artifici surripit ille manu,
Ungit et hoc uterum divae: cessere dolores;
Illa parit geminos, tum dea mater ait:
45"Ipsa levata labore vocem vos iure Lepores;
Nominis haec vestri non mihi causa levis:
Vos eritis curis requies, vos mite levamen,
Sollicitisque animis diminuetis honus."
Haec genitrix sic orsa Venus, sic mater amorum,
50Puniceasque sinu spirat et ore rosas:
"Mecum eritis quocunque loco, quocunque recessu,
O pueri, ut nostri pars bene digna chori,
Nec vobis sine dulce aliquid; mihi ubique Leporum
Iuncta cohors, mihi sit iunctus uterque comes:
55Hoc mater merita est, tenerae hoc meruere sorores,
Inventaque lyra nobilis ipse pater."
Dixitque excepitque sinu dea laeta beato,
Ambrosium et roseo stillat ab ore decus;
Ambrosiae hausere auramque idaliumque liquorem
60Tum pueri, et blandos ore dedere modos.
Arrisit, tenerisque iterum dea fovit in ulnis,
Hos et acidalio protulit ore sonos:
"Nullae vos curae, pueri, nil triste dolensve,
Non labor aut moeror pectora vestra gravet;
65Ocia sed risusque iuvent lususque iocique,
Blanditiaeque leves, mollitiesque decens;
Sit semper puerile decus puerilis et aetas,
Insideat labris attica semper apis."
Haec vobis, Veneris pueri, chariteia propago,
70Haec canit aurato pectine eburna chelys,
Haec vobis gnidiae nymphae, quis dulcia curae,
Quae mentes placida conciliatis ope.
Vos numeros ne, dia cohors, ne temnite nostros,
Si mea sunt vestris cognita plectra choris.
75At vos, Dulcidiae nati, qui mitia tecta
Parthenopes, miti rura beata solo,
Qui colitis stabiosque sinus Sarnique recessum
Et surrentinis litora nota iugis,
Cantibus his spirate, hilares tenerique Lepores,
80Lenis et afflatu mulceat aura novo,
Qualem, cum teneris lac instillaret alunnis,
Spirabat niveo dia Melissa sinu.
Sic vobis sit triste nihil, sint ocia laeta,
Mesopius grato sic fluat ore liquor.
8. naenia prima ad somnum provocandum
Somne, veni; tibi Luciolus blanditur ocellis;Somne, veni, venias, blandule somne, veni.
Luciolus tibi dulce canit, somne, optime somne;
Somne, veni, venias, blandule somne, veni.
5Luciolus vocat in thalamos te, blandule somne,
Somnule dulcicule, blandule somnicule.
Ad cunas te Luciolus vocat; huc, age, somne,
Somne, veni ad cunas, somne, age, somne, veni.
Accubitum te Luciolus vocat, eia age, somne,
10Eia age, somne, veni, noctis amice, veni.
Luciolus te ad pulvinum vocat, instat ocellis;
Somne, veni, venias, eia age, somne, veni.
Luciolus te in complexum vocat, innuit ipse,
Innuit; en venias, en modo, somne, veni.
15Venisti, bone somne, boni pater alme soporis,
Qui curas hominum corporaque aegra levas.
9. naenia secunda ad vagitum sedandum. nutrix canit
Ne vagi, ne, blande puer, ne, parvule, vagi;Blanda rogat blandum Lucia Luciolum.
Ne vagi, ne lacrimulis corrumpe misellis
Turgidulosque oculos turgidulasque genas.
5Ecce tibi balbo ore sonat, blaeso ore susurrat
Eugenia et dulces garrit in aure iocos;
Ecce tibi mollem inflectens Aurelia vocem
Fabellas bellas, carmina bella canit.
Ne vagi, mellite puer; tibi Luscula ludit,
10Gestit et ad cunas blanda catella tuas;
Curtiolus tibi subsultans en se erigit, en se
Iactitat, en teneri cruscula lambi heri.
An lingis, lascive, genas? Ah, curtule Curti,
Ipsa tibi irascar, curtule Curtiole.
15Tune genas, tune ora? Meus puer, improbe Curti,
Luciolus meus est, improbe Curtiole.
Curtiole, anne audes? Ah risit Lucius, ah se
Iecit in amplexus Lucius ipse meos.
En pectus, formose, tuum; mihi dulcia iunge
20Oscula, et in solito molle quiesce sinu.
10. naenia tertia blanditoria et iocosa. | nutrix canit
Has ego Luciolo mammas, haec hubera servo:Dextera mamma tua est, ipsa sinistra mea est.
Singultit sed Luciolus; mutare licebit:
Ipsa sinistra tua est, dextera mamma mea est.
5Utraque sed potius tua sit, iam desine flere,
Desine: dextra tua est mamma, sinistra tua est.
Risit Luciolus mammamque utramque momordit.
Tune meas mammas, crudule, tune meas...?
Iam saevit, quod dico meas. Ne, candide, saevi:
10Haec atque illa tua est, utraque mamma tua est.
Nunc, Luci, nunc suge ambas, ne quis malus illas
Auferat, et clauso, scite, reconde sinu.
11. naenia quarta nugatoria. nutrix iocatur
Ora quis, aut quis labra mihi linguamque momordit?Lucius improbulus, Lucius ille malus.
Quis collum mammasque meas pectusque momordit?
Lucius ille malus, Lucius improbulus.
5Ne posthac, ne tange, puer. Cui basia servo
Labraque? Cui linguam hanc? Antinoo, Antinoo;
Cui pectus, mollemque sinum, tenerasque papillas,
Amplexusque meos? Antinoo, Antinoo.
Antinoe o formose, veni; tibi brachia pando;
10Quamprimum in nostros, blande, recurre sinus;
En mammas, en lacteolas, formose, papillas,
En cape delicias tinnula plectra tuas.
Sed quisnam nostra puer hic cervice pependit?
Mentior? An certe est Lucius improbulus.
15Implicuit collo simul et simul oscula sumpsit
Improbulus non iam, sed probus ipse puer.
12. naenia quinta ad somnum inducendum. | mater canticat
Scite puer, mellite puer, nate unice, dormi;Claude, tenelle, oculos, conde, tenelle, genas.
Ipse sopor: "Non condis, ait, non claudis ocellos?"
En cubat ante tuos Luscula lassa pedes.
5Languidulos, bene habet, conditque et claudit ocellos
Lucius, et roseo est fusus in ore sopor.
Aura, veni, foveasque meum placidissima natum.
An strepitant frondes? Tam levis aura venit;
Scite puer, mellite puer, nate unice, dormi;
10Aura fovet flatu, mater amata sinu.
13. naenia sexta nugatoria. mater ludit
Quis puer hic? Age, Lisa, tuas absconde papillas;Hic puer en illas surripuisse parat.
Lisa, tege, en tege, Lisa, tuas. Tune improbe, tune
Lucioli mammas surripuisse paras?
5Luciole, huc propera, propera nunc, candide Luci;
Ille malus properat; tu prior ante veni.
Vicisti, atque hanc ore premas, hanc corripe dextra;
I, puer, hinc, alias, i, male, quaere alias.
14. naenia septima nugatoria ad inducendum soporem. | mater loquitur
Fuscula nox, Orcus quoque fusculus; aspice, ut alisPer noctem volitet fusculus ille nigris.
Hic vigiles captat pueros vigilesque puellas.
Nate, oculos cohibe, ne capiare vigil.
5Hic captat seu quas sensit vagire puellas,
Seu pueros. Voces comprime, nate, tuas.
Ecce volat, nigraque caput caligine densat,
Et quaerit natum fusculus ille meum,
Ore fremit, dentemque ferus iam dente lacessit,
10Ipse vorat querulos pervigilesque vorat,
Et niger est, nigrisque comis nigroque galero.
Tu puerum clauso, Lisa, reconde sinu,
Luciolum tege, Lisa. Ferox quos pandit hiatus,
Quasque aperit fauces, ut quatit usque caput.
15Me miseram, an ferulas gestat quoque? Parce, quiescit
Lucius, et sunt qui rus abiisse putent;
Rura meus Lucillus habet, nil ipse molestus,
Nec vigilat noctu conqueriturve die.
Ne saevi, hirsutas manus tibi comprime, saeve;
20Et tacet, et dormit Lucius ipse meus,
Et matri blanditur, et oscula dulcia figit,
Bellaque cum bella verba sorore canit.
15. naenia octava. nutrix arcessitur, mater loquitur
Lisa, veni, exspectata veni, quid lenta moraris?En age, quid cessas? Nil remorata veni;
Et sistit et vagit, tibi nunc convicia dicit
Lucius, et caros quaeritat usque sinus.
5Iam properat Lisella, pedum vestigia sensi,
Ecce venit nudo Lisa parata sinu;
En tibi lacteolae, Luci formose, papillae,
En tibi turgidulo plena mamilla sinu.
Tota tibi tua Lisa vacat, tua Lisula tota est;
10Sume, venuste puer, hubera, carpe sinus,
Carpe sinus, formose, tuos, somnumque capesse:
Dicetur cunis naenia grata tuis.
16. naenia nona iocosa ad blandiendum. | nutrix canit
Pallidus Eunomius puer est, Titiusque nigellus,Vagit et hic noctes, vagit et ille dies;
Luciolo roseus color est candore refusus,
Nec vagit noctu, nec strepit ipse die.
5Despuit Eunomius mammas tunditque papillas;
Oscula dat tumidis Lucius huberibus.
Non Titium fabella iuvat, non naenia Lippae;
Naenia Luciolum verbaque ficta iuvant.
Ridet et in somnis et Lisae Lucius haeret,
10Auferat et ne quis callidus ipse timet.
17. naenia decima. mater blanditur catellae | ac somnum invitat
Ne latra, ne pelle bonum, bona Luscula, somnum;Et tibi iam somnus, Luscula, gratus erit.
Ingredere, o bone somne; nihil bona Luscula latrat:
Luscula Luciolo, Luscula blanda tibi est;
5Innuit ipsa oculis tibi Luscula, Lucius ipse
Innuit, et dicunt: "Somnule lenis, ades."
Luscula iam dormit, stertit quoque bella catella,
Et sua Luciolo lumina fessa cadunt.
Dormi, Luciole, Luci dilecte, quiesce;
10En canit ad cunas garrula Lisa tibi.
Mulcet languidulos, saturat quoque somnus ocellos;
Somnus alit venas, corpora somnus alit,
Et sedat curas requiemque laboribus affert,
Odit tristitiam, gaudia semper amat.
15Somne bone o cunctis, assis mihi, candide somne,
Somne bone et pueris, somne bone et senibus,
Ipse mihi tumidas satura, bone somne, mamillas,
Hubera Luciolo quo mea plena fluant.
Sentit Luciolus, dormitque et ridet et optat,
20Et mammas digitis prensitat usque suis.
Euge, puer, sitibunde puer, cape, lassule, somnos;
Mox tibi iam vigili lacteus amnis erit.
18. naenia undecima. mater nugatur
Excitus e somno meus est puer; huc age, Lisa,En age, delicias accipe, amata, tuas.
Et sitit et ridet, dulcis et vertit ocellos
Ipse tibi; vultus aspice, cara, tuos;
5His pro blanditiis teneras da, Lisa, papillas
Luciolo; amplexus quos parat ipse tibi.
An refugit mala Lisa? Nihil mala Lisa veretur?
Carpe, puer, plenos, hubera laeta, sinus,
Suge ambas, summorde ambas, ne parce, papillas:
10Hubera Luciolo stulta negare potest?
Scinde comas, contunde sinus, diffringe capillos:
Tune meas fugias, improba serva, manus?
Ah, simulant ambo. Simulate et perfide Luci,
Fallax Lisa novis insidiosa modis,
15Ipsa tibi eripiam mammas, tibi, subdola, natum,
Subdola, quae fugias, perfide, qui renuas.
19. naenia duodecima. pater nato blanditur
Pupe meus, pupille meus, complectere matrem,Inque tuos propera, pupule care, sinus;
Pupe bone, en cape, care, tuas, mi pupule, mammas,
Pupule belle meus, bellule pupe meus;
5Suge; canam tibi naeniolam. Nae... naenia nonne
Nota tibi, nate, est naenia naeniola?
Pupe meus, pupille meus, nae... naenia nonne
Nota tibi, nate, est naenia naeniola?
Belle meus, mellite meus, nae... naenia nonne
10Nota tibi, nate, est naenia naeniola?
Somniculus tibi iam lassis obrepit ocellis,
Dum tibi, nate, placet naenia nota nimis.
Pupe meus, dormisce meus; nae... naenia, nostro
Da noctem nato, naenia, somniferam.
