P. Ovidius Naso, Metamorphoses
Hugo Magnus, Ed.

Nec species sua cuique manet, rerumque novatrix
ex aliis alias reddit natura figuras:
nec perit in toto quicquam, mihi credite, mundo,
255sed variat faciemque novat, nascique vocatur
incipere esse aliud, quam quod fuit ante, morique
desinere illud idem. Cum sint huc forsitan illa,
haec translata illuc, summa tamen omnia constant.
Nil equidem durare diu sub imagine eadem
260crediderim: sic ad ferrum venistis ab auro,
saecula, sic totiens versa est fortuna locorum.
Vidi ego, quod fuerat quondam solidissima tellus,
esse fretum, vidi factas ex aequore terras:
et procul a pelago conchae iacuere marinae,
265et vetus inventa est in montibus ancora summis.
Quodque fuit campus, vallem decursus aquarum
fecit, et eluvie mons est deductus in aequor,
eque paludosa siccis humus aret harenis,
quaeque sitim tulerant, stagnata paludibus ument.
270Hic fontes natura novos emisit, at illic
clausit, et antiquis tam multa tremoribus orbis
flumina prosiliunt aut excaecata residunt.

Sic ubi terreno Lycus est epotus hiatu,
exsistit procul hinc alioque renascitur ore:
275Sic modo combibitur, tecto modo gurgite lapsus
redditur Argolicis ingens Erasinus in arvis,
et Mysum, capitisque sui ripaeque prioris
paenituisse ferunt, alia nunc ire Caicum;
nec non Sicanias volvens Amenanus harenas
280nunc fluit, interdum suppressis fontibus aret.
Ante bibebatur, nunc, quas contingere nolis,
fundit Anigros aquas, postquam, nisi vatibus omnis
eripienda fides, illic lavere bimembres
vulnera, clavigeri quae fecerat Herculis arcus.
285Quid? non et Scythicis Hypanis de montibus ortus,
qui fuerat dulcis, salibus vitiatur amaris?
Fluctibus ambitae fuerant Antissa Pharosque
et Phoenissa Tyros, quarum nunc insula nulla est.
Leucada continuam veteres habuere coloni:
290nunc freta circueunt. Zancle quoque iuncta fuisse
dicitur Italiae, donec confinia pontus
abstulit et media tellurem reppulit unda.
Si quaeras Helicen et Burin, Achaidas urbes,
invenies sub aquis, et adhuc ostendere nautae
295inclinata solent cum moenibus oppida mersis.
Est prope Pittheam tumulus Troezena, sine ullis
arduus arboribus, quondam planissima campi
area, nunc tumulus; nam (res horrenda relatu!)
vis fera ventorum, caecis inclusa cavernis,
300exspirare aliqua cupiens luctataque frustra
liberiore frui caelo, cum carcere rima
nulla foret toto nec pervia flatibus esset,
extentam tumefecit humum, ceu spiritus oris
tendere vesicam solet aut derepta bicorni
305terga capro; tumor ille loci permansit et alti
collis habet speciem longoque induruit aevo.

Plurima cum subeant audita et cognita nobis,
pauca super referam. Quid? non et lympha figuras
datque capitque novas? Medio tua, corniger Ammon,
310unda die gelida est, ortuque obituque calescit.
Admotis Athamanas aquis accendere lignum
narratur, minimos cum luna recessit in orbes.
Flumen habent Cicones, quod potum saxea reddit
viscera, quod tactis inducit marmora rebus.
315Crathis et huic Sybaris, nostris conterminus oris
electro similes faciunt auroque capillos.

Quodque magis mirum est, sunt qui non corpora tantum,
verum animos etiam valeant mutare liquores.
Cui non audita est obscenae Salmacis undae
320Aethiopesque lacus? Quos siquis faucibus hausit,
aut furit, aut patitur mirum gravitate soporem.
Clitorio quicumque sitim de fonte levavit,
vina fugit gaudetque meris abstemius undis,
seu vis est in aqua calido contraria vino,
325sive, quod indigenae memorant, Amythaone natus,
Proetidas attonitas postquam per carmen et herbas
eripuit furiis, purgamina mentis in illas
misit aquas odiumque meri permansit in undis.
Huic fluit effectu dispar Lyncestius amnis;
330quem quicumque parum moderato gutture traxit,
haud aliter titubat, quam si mera vina bibisset.
Est locus Arcadiae (Pheneum dixere priores),
ambiguis suspectus aquis, quas nocte timeto:
nocte nocent potae, sine noxa luce bibuntur.