previous next
dis-cēdo , cessi, cessum, 3 (
I.perf. sync. discesti, Plaut. As. 2, 1, 3), v. n.
I. (With the notion of dis predominating.)
A. To part asunder, divide, separate (rare but class.; cf.: linquo, relinquo, desero, desum, destituo, deficio).
1. Lit.: “cum terra discessisset magnis quibusdam imbribus,Cic. Off. 3, 9: “caelum,opens, id. Div. 1, 43, 97; 1, 44, 99, i. e. clears off, Verg. A. 9, 20 (this last is quoted in Sen. Q. N. 7, 20): “sulcus vomere,Luc. 6, 382: VT SODALITATES DECVRIATIQVE DISCEDERENT, SC. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5; cf.: “cum discedere populum jussissent tribuni,Liv. 3, 11: “populus ex contione,Sall. J. 34 fin.: armati in latitudinem, Sisenn. ap. Non. 99, 7: “in duas partes,Sall. J. 13, 1: “in partes,Tac. A. 1, 49; cf.: “in manipulos,id. ib. 1, 34: “fumus in auras,Lucr. 3, 436: “ad semina rerum,id. 2, 833: “palus multos discessit in amnes,Luc. 6, 360: “citius paterer caput hoc discedere collo,Prop. 2, 6, 7.—
B. To part from one's connection with one, i. e. to leave, forsake, desert (rare but class.).—With a or ab: uxor a Dolabella discessit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6: “ab amicis in re publica peccantibus,Cic. Lael. 12, 42: “ab amicis,id. ib. 20, 75: “a nobis,Caes. B. C. 3, 60, 3: “milites in itinere ab eo discedunt,id. ib. 1, 12, 2: “a Perseo,Liv. 43, 6.
II. (With the notion of cedere predominating.) To depart from any place or person, to go away from, to leave (cf.: proficiscor, abeo; so most frequently in all periods and sorts of composition).
A. Lit.
1. In gen.: constr. with ab, ex, or absol., rarely with de—With ab: cum discesti ab hero, atque abisti ad forum, Plaut. As. 2, 1, 3; “so with abire,id. ib. 3, 3, 13; Cic. Att. 7, 2 fin.: “quod legati eorum paulo ante a Caesare discesserant,Caes. B. G. 4, 12, 1: “ab suis,id. ib. 5, 3, 6: “ab exercitu,id. ib. 7, 9, 1; id. B. C. 1, 9, 3 et saep.: “a senis latere numquam,Cic. Lael. 1, 1: “a vallo,Caes. B. C. 3, 37, 3: “ab loco,id. ib. 5, 34, 1: “a litore,id. ib. 5, 8 fin. et saep.—With ex: “non modo illum e Gallia non discessisse, sed ne a Mutina quidem recessisse,Cic. Phil. 8, 7, 21: “ex contione,Caes. B. C. 2, 33, 2: “e medio,Suet. Caes. 1: “e patria,Ov. Tr. 1, 3, 85 et saep.—With de: “de foro,Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147; 2, 4, 22, § 49; id. Rosc. Am. 29, 79: “de colloquio,Liv. 32, 40.—With abl. without a prep.: “templo,Ov. M. 1, 381: “finibus Ausoniae,id. Tr. 1, 3, 5: “lecto,id. H. 1, 81: “Tarracone,Caes. B. C. 2, 21, 5: “Capua,Cic. Att. 7, 21.—Absol.: “ille discessit, ego somno solutus sum,Cic. Rep. 6, 26 fin.; “so,Caes. B. G. 1, 39, 3; id. B. C. 1, 22 fin.; Hor. S. 1, 9, 8 et saep.—Pass. impers.: “ne longius ab agmine discedi pateretur,Caes. B. G. 5, 19, 3: “ab concilio disceditur,id. ib. 7, 2 fin.: “de colloquio discessum,Liv. 32, 40; Caes. B. C. 3, 87 fin.; Tac. A. 6, 44 fin.
b. Designating the term. ad quem, to go away to any place: “in silvas,Caes. B. G. 5, 39, 2: “ex fuga in civitates,id. ib. 7, 88 fin.: “in castra,id. B. C. 1, 83, 3: “in proximos colles,Sall. J. 54 fin.: “in loca occulta,id. ib. 56, 3: “ad urbem,Verg. A. 12, 184 et saep.: “Capreas,Tac. A. 6, 20: “ex castris domum,Caes. B. G. 5, 7, 5; cf. “simply domum,id. B. C. 1, 13, 3; 3, 87, 3: “domos suas,Nep. Them. 4, 2 al.: “cubitum,Cic. Rep. 6, 10.—
2. In partic.
a. In milit. lang., to march off, march away, decamp: “discessit a Brundisio obsessionemque nostrorum omisit,Caes. B. C. 3, 24 fin.: “ab Gergovia,id. B. G. 7, 43 fin.: “a mari Dyrrhachioque,id. B. C. 3, 44, 1: “ab Zama,Sall. J. 61 al.: “ex ea parte vici,Caes. B. G. 3, 2, 1: “ex hibernis,id. ib. 5, 28, 3: “ex eo loco,id. B. C. 3, 30, 7; cf.: “ex iis locis cum classe,id. ib. 3, 101 fin.: “Tarracone,id. ib. 2, 21, 5 et saep.: “dispersi ac dissipati discedunt,Caes. B. G. 5, 58, 3; so absol., id. ib. 5, 53 fin.; 6, 33, 4 et saep.; “so milit.: discedere ab signis,to quit the standard, leave the order of battle, Caes. B. G. 5, 16, 1; id. B. C. 1, 44, 4; Liv. 25, 20: “qui discedere et abire cœptabant,” i. e. to break ranks and go away, Suet. Oth. 11; cf.: ab ordinibus signisque Front. Strat. 1, 5, 3: “ab armis,to lay down one's arms, Caes. B. G. 5, 41, 8; id. B. C. 1, 9, 5; Sall. C. 34, 1; Cic. Phil. 8, 11, 33; Liv. 9, 14 al.
b. Also in milit. lang., to get away, come away, come off in any manner from the battle (victorious, conquered, wounded, etc.); and sometimes to be translated simply to become, to be, etc.: “superiores,Caes. B. C. 1, 47, 1; so, “superior,Sall. C. 39, 4: “victor,Caes. B. C. 3, 47, 6; cf.: “victor ab hoste,Hor. Ep. 1, 10, 37: “victus,to be conquered, Sall. C. 49, 2: “graviter vulneratus,id. ib. 61, 7 et saep.: “aequo proelio,Caes. B. C. 3, 112, 7; cf.: “aequa manu,Sall. C. 39, 4: “aequo Marte cum Volscis,Liv. 2, 40: “sine detrimento,Caes. B. C. 3, 46, 6 et saep.—Pass. impers.: “a proelio disceditur,Just. 6, 7, 12.—
B. Trop.
2. In partic.
a. Pregn., to pass away, to vanish, to cease (very rarely): “modo audivi, quartanam a te discessisse,had left you, Cic. Att. 8, 6: “ex animo memoria alicujus,id. Rep. 6, 9: hostibus spes potiundi oppidi discessit (opp. studium propugnandi accessit), Caes. B. G. 2, 7, 2: “ubi hae sollicitudines discessere,Liv. 4, 52 fin.
b. In alicujus sententiam, in polit. lang., to pass or go over to another's opinion, Sall. C. 55, 1; Liv. 3, 41; 28, 45; cf. “the opp., in alia omnia,Cic. Fam. 10, 12, 3 (v. alius). In like manner: “decurritur ad illud extremum atque ultimum SC., quo nisi paene in ipso urbis incendio ... numquam ante discessum est,which had never before been resorted to, Caes. B. C. 1, 5, 3; “so perh.: ex oratione Caesaris ... hanc in opinionem discessi, ut, etc.,Cic. Fam. 6, 14 fin.
c. Ab aliquo, in Cicero's letters in the sense of to leave out of consideration, i. e. to except: “cum a vobis meae salutis auctoribus discesserim, neminem esse, cujus officiis me tam esse devinctum confitear,if I except you, you excepted, Cic. Fam. 1, 9, 18: “ut cum ab illo discesserint, me habeant proximum,id. ib. 6, 12, 2: “amoris erga me, cum a fraterno amore domesticoque discessi, tibi primas defero,id. Att. 1, 17, 5.!*? Once in the part. perf.: custodibus discessis, Cael. ap. Prisc. p. 869 P.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (110 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (110):
    • Cicero, Letters to his Friends, 10.12.3
    • Cicero, Letters to his Friends, 1.9.18
    • Cicero, Letters to his Friends, 2.16
    • Cicero, Letters to his Friends, 6.14
    • Cicero, Letters to his Friends, 8.6
    • Cicero, Letters to his Friends, 9.26
    • Cicero, Letters to Atticus, 13.20
    • Cicero, Letters to Atticus, 1.17.5
    • Cicero, Letters to Atticus, 2.21
    • Cicero, Letters to Atticus, 7.2
    • Cicero, Letters to Atticus, 7.21
    • Cicero, Letters to Atticus, 8.6
    • Cicero, Letters to his brother Quintus, 2.3.5
    • Caesar, Gallic War, 1.39.3
    • Caesar, Gallic War, 1.40.3
    • Caesar, Gallic War, 2.7.2
    • Caesar, Gallic War, 3.2.1
    • Caesar, Gallic War, 4.12.1
    • Caesar, Gallic War, 5.16.1
    • Caesar, Gallic War, 5.19.3
    • Caesar, Gallic War, 5.39.2
    • Caesar, Gallic War, 5.41.8
    • Caesar, Gallic War, 5.58.3
    • Caesar, Gallic War, 5.7.5
    • Caesar, Gallic War, 7.43
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 3
    • Cicero, Philippics, 8.11.33
    • Cicero, Philippics, 8.7.21
    • Cicero, For Aulus Caecina, 1.2
    • Cicero, For Marcus Fonteius, 1.2
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 29.79
    • Cicero, Against Verres, 2.4.147
    • Cicero, Against Verres, 2.4.67
    • Ovid, Metamorphoses, 1.381
    • Plautus, Asinaria, 2.1
    • Plautus, Stichus, 2.2
    • Vergil, Aeneid, 12.184
    • Vergil, Aeneid, 9.20
    • Horace, Satires, 1.9.8
    • Caesar, Civil War, 1.13.3
    • Caesar, Civil War, 1.2.5
    • Caesar, Civil War, 1.44.4
    • Caesar, Civil War, 1.47.1
    • Caesar, Civil War, 1.5.3
    • Caesar, Civil War, 1.83.3
    • Caesar, Civil War, 1.9.3
    • Caesar, Civil War, 1.9.5
    • Caesar, Civil War, 2.21.5
    • Caesar, Civil War, 2.31.3
    • Caesar, Civil War, 2.33.2
    • Caesar, Civil War, 3.112.7
    • Caesar, Civil War, 3.30.7
    • Caesar, Civil War, 3.37.3
    • Caesar, Civil War, 3.44.1
    • Caesar, Civil War, 3.46.6
    • Caesar, Civil War, 3.47.6
    • Caesar, Civil War, 3.60.3
    • Caesar, Civil War, 1.22
    • Caesar, Civil War, 3.24
    • Caesar, Civil War, 3.87
    • Tacitus, Annales, 6.20
    • Tacitus, Annales, 6.44
    • Tacitus, Annales, 1.49
    • Cicero, On Oratory, 2.33
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 34
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 49
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 61
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 61
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 13
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 34
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 56
    • Lucretius, De Rerum Natura, 2.833
    • Lucretius, De Rerum Natura, 3.436
    • Suetonius, Divus Julius, 1
    • Suetonius, Otho, 11
    • Lucan, Civil War, 6.360
    • Lucan, Civil War, 6.382
    • Cornelius Nepos, Epaminondas, 8
    • Cornelius Nepos, Phocion, 2.3
    • Cornelius Nepos, Themistocles, 4.2
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 41
    • Livy, The History of Rome, Book 28, 45
    • Livy, The History of Rome, Book 43, 6
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 40
    • Livy, The History of Rome, Book 9, 14
    • Livy, The History of Rome, Book 25, 20
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 11
    • Livy, The History of Rome, Book 32, 40
    • Livy, The History of Rome, Book 4, 52
    • Cicero, De Republica, 6.10
    • Cicero, De Republica, 6.26
    • Cicero, De Republica, 6.9
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 5.11
    • Cicero, De Amicitia, 12
    • Cicero, De Amicitia, 1
    • Cicero, De Divinatione, 1.43
    • Cicero, De Divinatione, 2.55
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 4.6
    • Cicero, De Officiis, 3.9
    • Cicero, De Officiis, 1.20
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 3, 6.86
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 12, 2.26
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 12, 10.58
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 12, 2.14
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 39
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 55
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 54
    • Ovid, Tristia, 1.3
    • Cicero, Brutus, 79.273
    • Cicero, Orator, 31
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: