I.part. fut. act. exorturus, Aug. Civ. D. 17, 14 fin.—The praes. indic. and imperf. subj. acc. to the third conj.: “exoritur,” Lucr. 1, 23; Verg. A. 2, 313; Ov. F. 4, 904 al.: “exoreretur,” Lucr. 2, 507; cf. id. 1, 108; Liv. 27, 27, 3. —Imper.: “exorere,” Ter. Hec. 2, 1, 16—v. orior), v. dep. n., to come out or forth, to spring up (esp. suddenly, unexpectedly), to rise (class.).
I. In gen.
A. Lit.: “post solstitium Canicula exoritur,” Cic. Div. 2, 44, 93: “exoriens sol,” Verg. G. 1, 438; cf.: “jubare exorto,” id. A. 4, 130: “tu sola exorere, quae, etc.,” spring up, start up, Ter. Hec. 2, 1, 16; cf. Lucr. 1, 124; and Cic. Deiot. 1, 3.—
b. Part. praes. subst., exoriens (sc. sol), the rising sun, the morning (very rare): “qua venit exoriens, qua deficit,” Prop. 3, 5, 27 (4, 4, 27 M.).—To designate a cardinal point, the orient, east: “plantaria facito ab exoriente,” Col. Arb. 3, 3.—
B. Trop.: “exoritur Antipatri ratio ex altera parte,” springs, arises, Cic. Off. 3, 12, 52: “lex Julia de vi adversus eos exoritur, qui vim commiserint,” Just. Inst. 4, 18, 8: “ego nunc paulum exorior, et maxime quidem iis litteris, etc.,” recover myself, Cic. Att. 7, 26, 1.—
II. In partic., to arise, proceed, originate, begin, appear, become.
A. Lit.: “(Nilus) exoriens penitus media ab regione diei,” arising, proceeding, Lucr. 6, 723: “e terraque exorta repente arbusta salirent,” id. 1, 187; cf. ib. 180: “ipse novas assignationes instituit et repentinus Sulla nobis exoritur,” arises, appears, Cic. Agr. 3, 3, 10; cf.: “sic repente anuli beneficio rex exortus est Lydiae (Gyges),” became, id. Off. 3, 9, 38: “exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor,” Verg. A. 4, 625.—
B. Trop.: “honestum, quod ex virtutibus exoritur,” Cic. Fin. 5, 23, 64; cf.: “horum (decemvirum) ex injustitia subito exorta est maxima perturbatio,” id. Rep. 2, 37: “tot bella repente aliis ex locis exorta sunt,” started up, arose, Liv. 31, 40, 7 Drak.: “a Myrrhina haec sunt exorta omnia,” proceeded from, are owing to, Ter. Hec. 4, 4, 10: “exorti utero dolores,” Plaut. Am. 5, 1, 40: “subito exorta est nefaria Catonis promulgatio,” Cic. Fam. 1, 5, 2; Caes. B. C. 2, 12, 4: “id cum contingit, amor exoriatur necesse est,” Cic. Lael 14, 48: “amicitias exorta aliqua offensione dirumpimus,” id. ib. 22, 85: “exoritur trepidos inter discordia cives,” Verg. A. 12, 583; cf. id. ib. 2, 313; “3, 128: de Praenestinorum defectione fama,” Liv. 6, 21, 9 al.