previous next
extemplō (original uncontracted form extempŭlo , Plaut. Aul. 1, 2, 15; id. Cist. 1, 1, 98; 2, 3, 30; id. Bacch. 4, 9, 44; id. Mil. 2, 5, 51; id. Poen. 1, 1, 55), adv. from ex and tempulum, dim. of templum, in a moment, an instant; hence, like ex tempore,
I.immediately, straightway, forthwith, quickly, without delay (mostly ante-class. and post-Aug.; in Plaut. more than sixty times; only once in Cic.; not in Caes. or Quint.; syn.: repente, subito, statim, continuo).
I. In gen.: verrunt extemplo placidum mare, Enn. ap. Gell. 2, 26 (Ann. v. 377 ed. Vahl.): “extemplo me necato et filiam,id. in Varr. L. L. 7, § 13 Müll.; “Trag. v. 234 ed. Vahl.): quin occidisti extemplo?Plaut. Rud. 3, 6, 3: erubescit: quid respondeat nescit: quid fingat extemplo non habet, * Cic. Rosc. Com. 3, 8; “alii gerendum (bellum) extemplo, antequam, etc.,Liv. 41, 1, 1: “haec extemplo in invidiam, mox etiam in perniciem verterunt,id. 39, 48, 1; “so with mox and postremo,id. 40, 48, 6: “dixit et extemplo sensit, etc.,Verg. A. 2, 376 et saep.—
II. Esp.
A. Corresp. to the temporal and conditional particles ubi, ut, cum, quando, postquam, si.—With ubi: “eaque extemplo, ubi, etc.,Plaut. Curc. 1, 1, 80; so id. Capt. 3, 4, 27; Caecil. ap. Gell. 2, 23, 13. —With ut: “utque impulit (Turnus) arma: Extemplo turbati animi, etc.,Verg. A. 8, 3; so Plin. Pan. 55, 9.—With cum: “cum ... extemplo,Curt. 4, 16, 8.—With quando, etc.: “adambulabo ad ostium, ut, quando exeat, Extemplo, etc.,Plaut. Bacch. 4, 5, 9: “postquam introii, extemplo ejus morbum cognovi miser,Ter. Hec. 3, 3, 13.—With si: si umquam ... extemplo, etc., Naev. ap. Gell. 2, 19, 6; so Plaut. Am. 1, 1, 52; id. Rud. 2, 3, 74; id. Truc. 1, 1, 24 al.
II. At once, i. e. at first = primum (very rare), Liv. 22, 12, 6 Weissenb. ad loc.; Stat. Ach. 2, 88.—See Hand, Turs. II. pp. 669- 674.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (29 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (29):
    • Cicero, For Quintus Roscius the Actor, 3.8
    • Plautus, Aulularia, 1.2
    • Plautus, Cistellaria, 1.1
    • Plautus, Curculio, 1.1
    • Plautus, Mostellaria, 1.2
    • Plautus, Poenulus, 1.1
    • Plautus, Pseudolus, 3.2
    • Plautus, Rudens, 2.3
    • Plautus, Rudens, 3.6
    • Vergil, Aeneid, 8.3
    • Vergil, Aeneid, 2.376
    • Plautus, Amphitruo, 1.1
    • Plautus, Bacchides, 2.3
    • Plautus, Bacchides, 4.5
    • Plautus, Bacchides, 4.9
    • Plautus, Captivi, 3.4
    • Plautus, Captivi, 4.2
    • Plautus, Mercator, 2.2
    • Plautus, Miles Gloriosus, 2.5
    • Plautus, Trinummus, 3.2
    • Plautus, Truculentus, 1.1
    • Livy, The History of Rome, Book 41, 1.1
    • Livy, The History of Rome, Book 39, 48
    • Livy, The History of Rome, Book 22, 12
    • Livy, The History of Rome, Book 40, 48.6
    • Gellius, Noctes Atticae, 2.23.13
    • Gellius, Noctes Atticae, 2.26
    • Statius, Achilleis, 2
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 4.16.8
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: