previous next
extrā (old form EXTRAD repeatedly in the S. C. de Bacchan.; v. below, and cf. the letter D.), adv. and
I.praep. [contr. from exterā, sc. parte, from exter].
I. Adv. (comp. exterius, see below), on the outside, without (syn.: extrinsecus, foris; opp. intra, intus, in).
B. Transf., to indicate that which, being beyond or outside of a thing, forms an exception or addition to it, except, besides.
1. So freq. in the expression extra quam, in conditional sentences usually extra quam si, like praeterquam, except that, unless that, except in case (orig. in the civil law lang.; elsewh. rare): VTEI. EA. BACANALIA. SEI. QVA. SVNT. EXTRAD. QVAM. SEI. QVID. IBEI. SACRI. EST, etc., S. C. de Bacch. fin.; cf. “respecting this senatusconsultum in Livy: ut omnia Bacchanalia diruerent: extra quam si qua ibi vetusta ara aut signum consecratum esset,Liv. 39, 18, 7: “si addat exceptionem hanc: extra quam si quis, etc.,Cic. Inv. 1, 33, 56; cf. id. Att. 6, 1, 15; Liv. 38, 38, 9; Dig. 43, 12, 1, § 16: “extra quam qui, etc.,Liv. 26, 34, 6: “postulat is, quicum agitur, a praetore exceptionem: extra quam in reum capitis praejudicium fiat,Cic. Inv. 2, 20, 59.—
b. Beyond the technical lang.: “negant, sapientem suscepturum ullam rei publicae partem, extra quam si eum tempus et necessitas coëgerit?unless. Cic. Rep. 1, 6: extra quam si nolint fame perire, id. Inv. 2, 57, 172.—*
2. Additional, for the more usual praeterea, besides, extra, additional: “quaedam, inquit, pluris sunt quam venierunt, et ob hoc aliquid mihi extra pro illis, quamvis empta sint, debes,Sen. Ben. 6, 15, 2.
II. Praep. with acc. (rarely following its case: “urbem extra,Tac. A. 13, 47; in late Lat. sometimes also with abl., as extra fano, extra sanctuario, Hyg. de Lim.; cf. Salmas. ad Capitol. Ver. 9, p. 431), outside of, without, beyond.
A. Lit.: aut intra muros aut extra, Enn. ap. Prisc. p. 725 P. (Ann. v. 391 ed. Vahl.); “imitated by Horace: Iliacos intra muros peccatur et extra,Hor. Ep. 1, 2, 16: quid sic te extra aedes exanimata eliminas? Enn. ap. Non. 39, 4 (Trag. v. 290 ed. Vahl.): “NEVE EXTRAD VRBEM SACRA QVISQVAM FECISE VELET, S. C. de Bacchan.: extra portam Collinam,Cic. Leg. 2, 23, 58: “extra Peloponnesum,id. Rep. 2, 4: “extra provinciam,Caes. B. G. 1, 10 fin.: “extra ostium limenque carceris,Cic. Tusc. 5, 5, 13; so, “extra limen Apuliae,Hor. C. 3, 4, 10 et saep.—With abstract substantives: “esse extra noxiam,Ter. Heaut. 2, 3, 57: “extra noxiam,id. Hec. 2, 3, 3: “extra noxam, extra famam noxae,Liv. 34, 61, 9; cf.: “ut extra ruinam sint eam, quae impendet,beyond, apart from, Cic. Att. 11, 24, 2: “extra causam esse,id. Caecin. 32, 94; so, “extra hanc contentionem certamenque nostrum,id. Div. in Caecil. 12, 37: “extra ordinem,id. Prov. Cons. 8, 19; id. Clu. 31, 85; id. Fam. 6, 5, 6: “extra quotidianam consuetudinem,Caes. B. C. 3, 85, 3: “extra numerum,Plaut. Men. 1, 3, 1; Cic. Par. 3, 2, 26; Hor. Ep. 1, 18, 59: “extra modum,Cic. de Or. 3, 11, 41: “extra jocum,joking apart, seriously, id. Fam. 7, 16, 2 et saep.: ne quo ad cenam exiret extra consilium meum, without my advice, Titin. ap. Non. 95, 2; cf.: “ipsi medium ingenium, magis extra vitia quam cum virtutibus,Tac. H. 1, 49: “extra honorem,Suet. Claud. 14; Plin. 2, 59, 60, § 150. —With verbs of motion: “imperatores in medium exeunt extra turbam ordinum,beyond, Plaut. Am. 1, 1, 68: “extra portam deducere,id. Capt. 3, 5, 78; cf.: “extra portam perire,id. Mil. 2, 4, 7: “fines terminique, extra quos egredi non possim,Cic. Quint. 10, 35; cf.: “extra cancellos egredi,id. ib. § “36: extra modum sumptu et magnificentia prodire,id. Off. 1, 39, 140: “ut extra tabulam non emineat,Cels. 6, 7, 9 et saep.—
B. Transf. (acc. to I. B.), in indicating an exception or addition (= praeter).
1. Excepting, except: optumam progeniem Priamo peperisti extra me (= me exceptā), Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 83 ed. Vahl.): “extra unum te,Plaut. Am. 2, 2, 203; cf.: “extra unum Palaestrionem,id. Mil. 2, 2, 6: “extra unam aniculam,Ter. Ph. 1, 2, 48: “extra ducem paucosque praeterea reliqui primum in ipso bello rapaces, deinde, etc.,Cic. Fam. 7, 3, 2: “vacationem militiae esse extra tumultum Gallicum,id. Phil. 5, 19, 53: “ad haec, quae interrogatus es, responde: extra ea cave vocem mittas,Liv. 8, 32, 8.— *
2. Besides, in addition to: “quod Cato si voluit, extra familiam debuit dicere vilicum et vilicam,Varr. R. R. 1, 18, 3.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (53 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (53):
    • Cicero, Letters to his Friends, 7.16.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 7.3.2
    • Cicero, Letters to Atticus, 11.24.2
    • Cicero, Letters to Atticus, 6.1.15
    • Caesar, Gallic War, 1.10
    • Cicero, Philippics, 5.19.53
    • Cicero, Divinatio against Q. Caecilius, 12.37
    • Cicero, For Aulus Caecina, 32.94
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 31.85
    • Cicero, On the Consular Provinces, 8.19
    • Ovid, Metamorphoses, 6.420
    • Plautus, Miles Gloriosus, 2.4
    • Caesar, Civil War, 3.69.4
    • Caesar, Civil War, 3.85.3
    • Tacitus, Annales, 13.47
    • Tacitus, Historiae, 1.49
    • Plautus, Amphitruo, 1.1
    • Plautus, Amphitruo, 2.2
    • Plautus, Captivi, 3.5
    • Plautus, Menaechmi, 1.3
    • Plautus, Miles Gloriosus, 2.2
    • Cicero, On Oratory, 3.11
    • Suetonius, Divus Claudius, 14
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 6.18
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 6.7
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 7.27
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 9
    • Livy, The History of Rome, Book 8, 32
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 34.6
    • Livy, The History of Rome, Book 34, 61.9
    • Livy, The History of Rome, Book 38, 38
    • Livy, The History of Rome, Book 39, 18
    • Seneca, de Beneficiis, 6.15.2
    • Cicero, De Legibus, 2.23
    • Cicero, De Republica, 1.6
    • Cicero, De Republica, 2.4
    • Cicero, De Republica, 6.26
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 2.21
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 5.23
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.59
    • Cicero, De Divinatione, 1.31
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 5.5
    • Cicero, Paradoxa Stoicorum, 3
    • Cicero, De Officiis, 1.39
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 10.48
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 5, 11.44
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 5, 12.4
    • Columella, Res Rustica, 8.15.2
    • Cicero, Partitiones Oratoriae, 11.37
    • Cicero, Timaeus, 5
    • Cicero, De Inventione, 1.33
    • Cicero, De Inventione, 2.20
    • Cicero, De Inventione, 2.57
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: