previous next
făcĭlis , e, adj. (archaic forms
I.nom. sing. facil, Plaut. Trin. 3, 2, 53; adv. facul, like difficul, simul; v. under adv. 2, and cf. Paul. ex Fest. p. 87 Müll.), [facio, properly, that may be done or made; hence, pregn.], easy to do, easy, without difficulty.
I. In gen.
A. Prop., constr. absol., with ad (and the gerund), the supine, inf., ut, and the dat.
(α). Absol.: “nulla est tam facilis res, quin difficilis siet, quam invitus facias,Ter. Heaut. 4, 6, 1; cf.: “facilis et plana via (opp. difficilis),Plaut. Trin. 3, 2, 20: “quae facilia ex difficillimis animi magnitudo redegerat,Caes. B. G. 2, 27 fin.; cf. “also: mihi in causa facili atque explicata perdifficilis et lubrica defensionis ratio proponitur,Cic. Planc. 2, 5: “justa res et facilis,Plaut. Am. prol. 33: “facilis et prompta defensio,Cic. de Or. 1, 56, 237; cf.: “facilis et expedita distinctio,id. Fin. 1, 10, 33: “facilia, proclivia, jucunda,id. Part. Or. 27, 95; cf.: “proclivi cursu et facili delabi,id. Rep. 1, 28: “ascensus,Caes. B. G. 1, 21: “aditus,id. ib. 3, 25 fin.; “descensus Averno,Verg. A. 6, 126; Cic. de Imp. Pomp. 14, 41; cf.: “celerem et facilem exitum habere,Caes. B. C. 3, 22 fin.: “lutum,easy to work, Tib. 1, 1, 40: “fagus,Plin. 16, 43, 84, § 229: “humus,easy to cultivate, mellow, Curt. 4, 6, 5: “arcus,Val. Fl. 1, 109: “jugum,easy to climb, Prop. 4 (5), 10, 4: “somnus,easy to obtain, Hor. C. 2, 11, 8; 3, 21, 4: “irae,easily excited, Luc. 1, 173: “saevitia,easily overcome, Hor. C. 2, 12, 26 et saep.: “aurae,gentle, Ov. H. 16, 123: “jactura,easily borne, Verg. A. 2, 646: “cera,easily shaped, Ov. M. 15, 169: “victus,copious, Verg. G. 2, 460.—Comp.: “iter multo facilius atque expeditius,Caes. B. G. 1, 6, 2: “cui censemus cursum ad deos faciliorem fuisse quam Scipioni?Cic. Lael. 4, 14: “faciliore et commodiore judicio,id. Caecin. 3, 8.—Sup.: “quod est facillimum, facis,Plaut. Trin. 3, 2, 4; cf. Cic. Rep. 2, 3: “concordia,id. ib. 1, 32: “hujus summae virtutis facillima est via,Quint. 8, 3, 71: “in quibus (ceris) facillima est ratio delendi,id. 10, 3, 31 et saep.—
(δ). With supine: “facile inventust,Plaut. Trin. 3, 2, 53: “res factu facilis,Ter. Heaut. 4, 3, 26: “cuivis facile scitu est,id. Hec. 3, 1, 15: “facilis victu gens,abounding in resources, Verg. A. 1, 445 Wagn.: “(Cyclops) nec visu facilis nec dictu affabilis ulli,id. ib. 3, 621; cf.: “sapiens facilis victu fuit,Sen. Ep. 90, 11.—Comp.: “nihil est dictu facilius,Ter. Ph. 2, 1, 70.—Sup.: “factu facillimum,Sall. C. 14, 1.—(ε) With inf.: “materia facilis est, in te et in tuos dicta dicere,Cic. Phil. 2, 17, 42: “facilis vincere ac vinci vultu eodem,Liv. 7, 33, 2: “facilis corrumpi,Tac. H. 4, 39: “Roma capi facilis,Luc. 2, 656.—So esp. freq. in the neuter, facile est, with a subject-clause: “id esse verum, cuivis facile est noscere,Ter. Ad. 5, 4, 8: “quod illis prohibere erat facile,Caes. B. C. 1, 50, 2: “neque erat facile nostris, uno tempore propugnare et munire,id. ib. 3, 45, 4; Quint. 6, 4, 20: “nec origines persequi facile est,Plin. 3, 5, 6, § 46: “quīs facile est aedem conducere,Juv. 3, 31; 4, 103.— Comp.: “plerumque facilius est plus facere quam idem,Quint. 10, 2, 10; 12, 6, 7.—Sup.: “stulta reprehendere facillimum est,Quint. 6, 3, 71; 11, 1, 81.—(ζ) With ut: “facilius est, ut esse aliquis successor tuus possit, quam ut velit,Plin. Pan. 44, 3; 87, 5; cf. with quod: facile est quod habeant conservam in villa, Varr. R. R. 2, 10, 6.—(η) With dat.: “terra facilis pecori,” i.e. suitable, proper, Verg. G. 2, 223; cf.: “campus operi,Liv. 33, 17, 8: “facilis divisui (Macedonia),id. 45, 30, 2: “neque Thraces commercio faciles erant,Liv. 40, 58, 1: “homines bello faciles,Tac. Agr. 21: “juvenis inanibus,easily susceptible, open to, id. A. 2, 27; cf.: “facilis capessendis inimicitiis,id. ib. 5, 11. —(θ) With gen. (poet.): “Hispania frugum facilis,fertile in, Claud. Laud. Seren. 54.—
b. Adverbially, in facili, ex (e) facili, and rarely, de facili, easily: “cum exitus haud in facili essent,not easy, Liv. 3, 8, 9 Drak.: “in facili,Sen. Clem. 1, 7: Plin. 18, 28, 68, § 274; Dig. 26, 3, 8: “ita adducendum, ut ex facili subsequatur,easily, Cels. 7, 9 med.: “ex facili tolerantibus,Tac. Agr. 15 init.: ex facili, Cel. 6, 1, 1; Plin. 37, 4, 15, § 60; “for which: e facili,Ov. A. A. 1, 356: de facili ab iis superabuntur, Firm. Math. 5, 6.—
B. Transf.
a. Of persons that do any thing with facility, ready, quick.— Constr. with ad, in, and simple abl.: “facilis et expeditus ad dicendum,Cic. Brut. 48, 180: “sermone Graeco promptus et facilis,Suet. Tib. 71; cf.: “promptus et facillis ad extemporalitatem usque,id. Tit. 3: “faciles in excogitando et ad discendum prompti,Quint. 1, 1, 1: “exiguo faciles,content, Sil. 1, 615.—
b. Of things, easily moving: “oculi,Verg. A. 8, 310: “manus,Ov. F. 3, 536: “cervix,Mart. Spect. 23: “canes, i. e. agiles,Nemes. Cyneg. 50.
II. In partic.
B. Of fortune, favorable, prosperous: “res et fortunae tuae ... quotidie faciliores mihi et meliores videntur,Cic. Fam. 6, 5, 1; Liv. 23, 11, 2.—Adv. in four forms: facile, facul, faculter, and faciliter.
1. făcĭlĕ (the class. form).
(β). To add intensity to an expression which already signifies a high degree, certainly, unquestionably, without contradiction, beyond dispute, by far, far (often in Cic.; “elsewh. rare): virum unum totius Graeciae facile doctissimum,Cic. Rab. Post. 9, 23: “facile deterrimus,id. Tusc. 1, 33, 81: “genere et nobilitate et pecunia facile primus,id. Rosc. Am. 6, 15; cf.: “virtute, existimatione, nobilitate facile princeps,id. Clu. 5, 11: “facile princeps,id. Div. 2, 42, 87; id. Fam. 6, 10, 2; id. Univ. 1; Flor. 3, 14, 1: “facile praecipuus,Quint. 10, 1, 68: “facile hic plus mali est, quam illic boni,Ter. And. 4, 3, 5: Pe. Sed tu novistin' fidicinam? Fi. Tam facile quam me, as well as I do myself, Plaut. Ep. 3, 4, 68.—With verbs that denote superiority (vincere, superare, etc.): “post illum (Herodotum) Thucydides omnes dicendi artificio, mea sententia, facile vicit,Cic. de Or. 2, 13, 56; cf. id. Off. 2, 19, 59; id. Rep. 1, 23; cf. “also: stellarum globi terrae magnitudinem facile vincebant,id. ib. 6, 16 fin.; id. de Or. 1, 33, 150: “Sisenna omnes adhuc nostros scriptores facile superavit,id. Leg. 1, 2, 7; cf. id. de Or. 3, 11, 43: “facile palmam habes!Plaut. Trin. 3, 2, 80.— In naming a large amount, quite, fully: “huic hereditas facile ad HS. tricies venit testamento propinqui sui,Cic. Verr. 2, 2, 14, § 35.—
(γ). With a negative, non facile or haud facile, to add intensity, not easily, i.e. hardly: “mira accuratio, ut non facile in ullo diligentiorem majoremque cognoverim,Cic. Brut. 67, 238: “sed haud facile dixerim, cur, etc.,id. Rep. 1, 3 fin.; cf.: “de iis haud facile compertum narraverim,Sall. J. 17, 2: “animus imbutus malis artibus haud facile libidinibus carebat,id. C. 13, 5. —
c. (Acc. to facilis, II. B.) Pleasantly, agreeably, well: “propter eas (nugas) vivo facilius,Plaut. Curc. 5, 2, 6: “cum animo cogites, Quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles,Ter. Ad. 3, 4, 56: “facillime agitare,Suet. Vit. Ter. 1: “ubi Crassus animadvertit, suas copias propter exiguitatem non facile diduci,not safely, Caes. B. G. 3, 23, 7.—
2. făcul (anteclass. ), easily: nobilitate facul propellere iniquos, Lucil. ap. Non. 111, 19; Pac. ib. 21: “haud facul, ut ait Pacuvius, femina una invenietur bona,Afran. ib. 22: “advorsam ferre fortunam facul,Att. ib. 24.—
3.-culter , acc. to the statement of Paul. ex Fest. p. 87, 1 Müll.; cf. Mart. Cap. 3, § 325. —
4. făcĭlĭter (post-Aug.; predominating in Vitruvius; censured by Quint. 1, 6, 17), easily: “ferrum percalefactum faciliter fabricatur,Vitr. 1, 4, 3 et saep.; Mart. Cap. 3, § 325.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (111 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (111):
    • Cicero, Letters to his Friends, 5.2.9
    • Cicero, Letters to his Friends, 6.10.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 6.5.1
    • Cicero, Letters to his Friends, 7.1.4
    • Cicero, Letters to Atticus, 13.26.2
    • Cicero, Letters to his brother Quintus, 1.1.11
    • Caesar, Gallic War, 1.21
    • Caesar, Gallic War, 1.6.2
    • Caesar, Gallic War, 2.27
    • Caesar, Gallic War, 5.24.6
    • Cicero, For Marcus Caelius, 9.22
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 6.15
    • Cicero, For Aulus Caecina, 3.8
    • Cicero, For Plancius, 2.5
    • Cicero, Against Verres, 2.2.35
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 5.11
    • Cicero, For Cornelius Balbus, 16.36
    • Cicero, For Rabirius Postumus, 9.23
    • Cicero, Philippics, 2.17.42
    • Ovid, Metamorphoses, 15.169
    • Plautus, Amphitruo, 1.prol
    • Plautus, Curculio, 5.2
    • Plautus, Trinummus, 3.2
    • Vergil, Aeneid, 1.445
    • Vergil, Aeneid, 2.646
    • Vergil, Aeneid, 6.126
    • Vergil, Aeneid, 8.310
    • Vergil, Georgics, 2.223
    • Vergil, Georgics, 2.460
    • Suetonius, Vitellius, 7
    • Vitruvius, On Architecture, 1.4.3
    • Caesar, Civil War, 1.50.2
    • Caesar, Civil War, 3.22
    • Tacitus, Annales, 14.4
    • Tacitus, Annales, 2.27
    • Tacitus, Historiae, 4.39
    • Tacitus, Agricola, 15
    • Tacitus, Agricola, 21
    • Plautus, Epidicus, 3.4
    • Cicero, On Oratory, 1.33
    • Cicero, On Oratory, 1.56
    • Cicero, On Oratory, 2.13
    • Cicero, On Oratory, 2.45
    • Cicero, On Oratory, 2.57
    • Cicero, On Oratory, 3.11
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 14
    • Suetonius, Divus Augustus, 67
    • Suetonius, Tiberius, 71
    • Suetonius, Divus Titus, 3
    • Suetonius, Divus Vespasianus, 21
    • Lucan, Civil War, 1.173
    • Lucan, Civil War, 1.505
    • Lucan, Civil War, 2.656
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 37.60
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 13.29
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 3.46
    • Livy, The History of Rome, Book 45, 30.2
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 7.9
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 15.1
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 8.9
    • Livy, The History of Rome, Book 7, 33
    • Livy, The History of Rome, Book 23, 11
    • Livy, The History of Rome, Book 40, 58.1
    • Livy, The History of Rome, Book 32, 12.3
    • Livy, The History of Rome, Book 33, 17.8
    • Seneca, de Clementia, 1.7
    • Cicero, De Legibus, 1.2
    • Cicero, De Republica, 1.23
    • Cicero, De Republica, 1.28
    • Cicero, De Republica, 1.3
    • Cicero, De Republica, 1.42
    • Cicero, De Republica, 1.45
    • Cicero, De Republica, 2.23
    • Cicero, De Republica, 2.3
    • Cicero, De Republica, 2.41
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 1.10
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 2.20
    • Cicero, de Natura Deorum, 3.29
    • Cicero, De Amicitia, 3
    • Cicero, De Amicitia, 4
    • Cicero, De Divinatione, 2.42
    • Cicero, De Divinatione, 2.52
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 1.32
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 1.33
    • Cicero, De Officiis, 2.19
    • Cicero, De Officiis, 3.6
    • C. Valerius Flaccus, Argonautica, 1.109
    • C. Valerius Flaccus, Argonautica, 5.407
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 1.1
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 2.4
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 6.17
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 3.1
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 3.8
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 6, 3.71
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 6, 4.20
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 7, 1.27
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 3.71
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 10, 1.68
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 11, 1.81
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 10, 2.10
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 10, 3.31
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 12, 6.7
    • Seneca, Epistulae, 90.11
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 13
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 17
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 4.6.5
    • Cicero, Partitiones Oratoriae, 27.95
    • Cicero, Brutus, 48.180
    • Cicero, Brutus, 67.238
    • Ovid, Fasti, 3
    • Cicero, Timaeus, 1
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: