previous next
fīnis , is (abl. regularly fine;
I.fini,Lucr. 1, 978; “also fine,ib. 976; “and adverb. fini, ea fini, qua fini,Cato, R. R. 21, 3; 28, 2; 154; Gell. 1, 3, 30; 7, 3, 29; Dig. 16, 2, 19), m. (f. mostly ante- and post-class. and poet., and only in sing., Att., Caecil., Varr., Sisenn. ap. Non. 205, 6 sq.; Lucr. 1, 107; 551; 555; 561 sq.; cf. Lachm. p. 43; Verg. A. 2, 554; 5, 328; 384; 12, 793 al.; “rarely in class. prose,Cic. Leg. 2, 22, 55; id. Fam. 12, 1, 1; id. Att. 9, 10, 4; Liv. 4, 2, 4 Weissenb. ad loc.; 9, 26, 9; 22, 57, 5; Plin. 30, 10, 24, § 82; 33, 1, 1, § 3; 33, 6, 31, § 98 al.; plur. f. only Varr. L. L. 5, 1, 13; v. Neue, Formenl. 1, 703) [for fidnis, root bhid-, fid-, v. findo; for the suffix, cf.: pa-nis, ig-nis, etc.], a boundary, limit, border, = terminus, ὅρος.
B. Transf.
2. Fine or fini alicujus rei, up to, as far as, a certain point (very rare): “matresfamiliae de muro pectoris fine prominentes passis manibus obtestabantur Romanos, ut, etc.,Caes. B. G. 7, 47, 5 Oud. N. cr. (al. pectore nudo); so, “fine inguinum ingrediuntur mare,Sall. H. Fragm. 3, 38 Gerl. (in Arus. Mess. p. 231 ed. Lind.): “fine genūs vestem ritu succincta Dianae,Ov. M. 10, 536: “per mare umbilici fine ingressi, Auct. B. Afr. 85, 1: amphoras nolito implere nimium ansarum infimarum fini,Cato, R. R. 113, 2: Asiam orientis fine a Macedonibus perdomitam, Justin. 30, 4.
B. Transf., like τέλος.
1. An end: “in hoc (aequo judicio) uno denique falsae infamiae finis aliquis atque exitus reperiatur,Cic. Clu. 3, 7: “dicendi finem facere,id. Sest. 65, 136; cf.: “si placet, in hunc diem hactenus ... finem disputandi facere,id. Rep. 2, 44 fin.: “scribendi,id. de Or. 2, 55, 224: “maledictis,Ter. Heaut. prol. 34: “injuriis,Caes. B. G. 1, 33, 1: “vitae finem afferre alicui,Cic. Phil. 6, 1, 2; cf.: “quando finem habet motus, vivendi finem habeat necesse est,id. Rep. 6, 25: “finem judiciariae controversiae constituere,Cic. Verr. 2, 1, 2, § 5: “oratio lecta ad eum finem, quem, etc.,as far as, id. de Or. 1, 34, 154: “ludus repertus, et longorum operum finis,Hor. A. P. 406: “imperium sine fine,everlasting, Verg. A. 1, 279: “pigetque actorum sine fine mihi,Ov. M. 2, 387: “poscens sine fine oscula,id. ib. 4, 334 al.—Adverb.: ad eum finem, until that: “amor bestiarum in educandis custodiendisque iis, quae procreaverunt, usque ad eum finem, dum possint se ipsa defendere,Cic. N. D. 2, 51, 129: “mansit in condicione usque ad eum finem, dum judices rejecti sunt,Cic. Verr. 1, 6, 16: quem ad finem, till when? how long? quamdiu furor iste tuus eludet? quem ad finem sese effrenata jactabit audacia? id. Cat. 1, 1, 1: “piratam vivum tenuisti: quem ad finem? dum cum imperio fuisti,Cic. Verr. 2, 5, 29, § 75; id. Mur. 5, 11; id. Fam. 9, 26, 1; cf.: Lu. Sequere... In. Sequor: “sed finem fore quem dicam nescio (i. e. sequendi),Plaut. Trin. prol. 2.—
b. In partic.
(α). The end of life, latter end, death (not till after the Aug. per.): “comperit invidiam supremo fine domari,” i. e. after death, Hor. Ep. 2, 11, 12: tu ne quaesieris, quem mihi, quem tibi Finem di dederint, id. C. 1, 11, 2: “nec quicquam jam de fine, si fata poscerent, recusans,Vell. 2, 123, 2; Sen. Ep. 30, 3; Val. Max. 3, 3, 4 ext.: “septem a Neronis fine menses sunt,Tac. H. 1, 37: “Augusti,id. A. 1, 4; 1, 16; 2, 39: “voluntarius,id. ib. 4, 19; 15, 63 et saep.—
(β). The end, extremity of an ascending series, i. e. the highest point, greatest degree, summit: sentis credo, me jam diu, quod τέλος Graeci dicunt, id dicere tum extremum, tum ultimum, tum summum: “licebit etiam finem pro extremo aut ultimo dicere,Cic. Fin. 3, 7, 26; cf. id. ib. 1, 4, 11; and: “ad finem bonorum, quo referuntur et cujus causa sunt facienda omnia,the chief good, id. Leg. 1, 20, 52: “fines bonorum et malorum,id. Fin. 1, 17, 55; hence the title of Cicero's treatise De Finibus, analog. to the Gr. περὶ τελῶν; cf. id. Att. 13, 21, 4, with ib. 19, 4: “honorum populi finis est consulatus,id. Planc. 25, 60: “quemque sperandi sibi, eundem bene dicendi finem proponerent,id. Tusc. 2, 1, 3: “duodecim tabulae, finis aequi juris,Tac. A. 3, 27. —
(γ). An end, purpose, aim, object (but an end subjectively regarded, as an intention, or design, is propositum, consilium, mens, etc.): “omnes artes habere finem aliquem propositum, ad quem tendunt,Quint. 2, 17, 22: “laudis et gloriae,id. 8, 3, 11: “domus finis est usus,Cic. Off. 1, 39, 138: “officium ejus facultatis videtur esse, dicere apposite ad persuasionem: finis, persuadere dictione,id. Inv. 1, 5, 6; cf. id. ib. 2, 51, 156; id. Part. Or. 4, 11; id. de Or. 1, 42, 188; 2, 34, 145; Quint. 2, 15, 6: “quem finem vel quid summum et ultimum habeat rhetorice,id. ib. 38: “volgaris liberalitas referenda est ad illum Ennii finem, Nihilo minus ipsi lucet, etc.,Cic. Off. 1, 16, 52: “ad finem vitae,Quint. 2, 17, 41: “medicinae,id. ib. 25; 2, 21, 3.—
(δ). An intention, design, end in view (very rare; cf. γ supra): “quod ad eum finem memoravimus, ut, etc.,Tac. A. 14, 64.—
2. In rhet. lang., i. q. finitio and definitio, qs. an explanatory limiting, a definition, explanation (perh. not in Cic., but repeatedly in Quint.): “dicuntur argumenta ex finitione seu fine,Quint. 5, 10, 54: “est frequentissimus finis, rhetoricen esse vim persuadendi,id. 2, 15, 3; id. ib. 11 sq.; 4, 4, 3 Spald. N. cr.
3. In the later jurid. Lat., a measure, amount: “placuit, ut fructus hypothecarum usuris compensaret, fini legitimae usurae,Dig. 20, 1, 1: “finem pretii, deminuere vel excedere,ib. 21, 2, 66: “ad finem peculii legata praestare,ib. 49, 17, 17.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (87 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (87):
    • Cicero, Letters to his Friends, 12.1.1
    • Cicero, Letters to his Friends, 15.1.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 9.26.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 13.21.4
    • Cicero, Letters to Atticus, 9.10.4
    • Cicero, Letters to his brother Quintus, 1.1.8
    • Caesar, Gallic War, 1.10.1
    • Caesar, Gallic War, 1.33.1
    • Caesar, Gallic War, 7.47.5
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 3.7
    • Cicero, Against Verres, 2.2.118
    • Cicero, For Sestius, 65.136
    • Cicero, Against Verres, 2.1.5
    • Cicero, Against Verres, 2.5.75
    • Cicero, For Aulus Caecina, 8.22
    • Cicero, Against Catiline, 1.1.1
    • Cicero, For Lucius Murena, 5.11
    • Cicero, For Lucius Murena, 9.22
    • Cicero, For Plancius, 25.60
    • Cicero, Philippics, 6.1.2
    • Ovid, Metamorphoses, 2.387
    • Ovid, Metamorphoses, 4.334
    • Vergil, Aeneid, 1.279
    • Vergil, Aeneid, 2.554
    • Vergil, Aeneid, 5.139
    • Horace, Satires, 1.1.106
    • Horace, Ars Poetica, 406
    • Ovid, Metamorphoses, 10.536
    • Tacitus, Annales, 14.64
    • Tacitus, Annales, 1.4
    • Tacitus, Annales, 3.27
    • Tacitus, Annales, 1.78
    • Tacitus, Historiae, 1.37
    • Plautus, Amphitruo, 1.1
    • Cicero, On Oratory, 1.34
    • Cicero, On Oratory, 1.42
    • Cicero, On Oratory, 1.49
    • Cicero, On Oratory, 2.55
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 14
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 79
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.976
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.107
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.551
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.555
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.978
    • Lucretius, De Rerum Natura, 3.60
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 33.3
    • Livy, The History of Rome, Book 33, 37.6
    • Livy, The History of Rome, Book 4, 2.4
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 18.9
    • Livy, The History of Rome, Book 10, 35.1
    • Livy, The History of Rome, Book 28, 5.5
    • Livy, The History of Rome, Book 4, 58.1
    • Livy, The History of Rome, Book 28, 44.2
    • Livy, The History of Rome, Book 35, 27.9
    • Livy, The History of Rome, Book 38, 15
    • Livy, The History of Rome, Book 40, 16.5
    • Cicero, De Legibus, 1.20
    • Cicero, De Legibus, 1.21
    • Cicero, De Legibus, 2.22
    • Cicero, De Republica, 2.44
    • Cicero, De Republica, 3.12
    • Cicero, De Republica, 6.25
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 1.17
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 3.7
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.51
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 2.1
    • Cicero, De Officiis, 1.10
    • Cicero, De Officiis, 1.29
    • Cicero, De Officiis, 1.39
    • Cicero, De Officiis, 1.16
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 15.11
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 15.3
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 17.22
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 17.41
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 15.38
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 15.6
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 17.25
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 5, 10.54
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 3.11
    • Gellius, Noctes Atticae, 10.2.1
    • Gellius, Noctes Atticae, 1.3.30
    • Gellius, Noctes Atticae, 2.24.15
    • Seneca, Epistulae, 30.3
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 19
    • Cicero, Partitiones Oratoriae, 4.11
    • Cicero, De Inventione, 1.5
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: