previous next
gemma , ae, f. cf. Gr. γέμω, to be full; Lat. gumia; “lit. a fulness, swelling. The ancients supposed the original meaning to be a precious stone,Quint. 8, 6, 6; cf. Cic. Or. 24, 81; id. de Or. 3, 38, 155,
I.a bud, eye, or gem on a plant.
II. Transf. (from the resemblance to buds in shape and color), a precious stone, esp. one already cut, a jewel, gem, the predom. signif. of the word (opp. lapillus, one that is opaque, v. Dig. 34, 2, 19, § 17; cf. “also: margarita, unio): nego in Sicilia tota ... ullam gemmam aut margaritam, quicquam ex auro aut ebore factum ... quin conquisierit, etc.,Cic. Verr. 2, 4, 1, § 1: “pocula ex auro gemmis distincta clarissimis,id. ib. 2, 4, 27, § “62: vas vinarium ex una gemma pergrandi,id. ib.: “Cyri ornatus Persicus multo auro multisque gemmis,id. de Sen. 17, 59: “gemmas sunt qui non habeant,Hor. Ep. 2, 2, 180: “cum virides gemmas collo circumdedit (mulier),Juv. 6, 458: “non gemmis venale,Hor. C. 2, 16, 7: “vitrea,” i. e. a false gem, Plin. 35, 6, 30, § 48; “also called facticia,id. 37, 7, 26, § 98: “nec premit articulos lucida gemma meos,Ov. H. 15, 74: “nec sufferre queat majoris pondera gemmae,Juv. 1, 29: usus luxuriantis aetatis signaturas pretiosis gemmis coepit insculpere, Capitol. ap. Macr. S. 7, 13, 11; Vulg. Exod. 25, 7 et saep. —
2. Transf.
a. Things made of precious stones.
(α). A drinking-vessel, goblet or cup, made of a precious stone: “nec bibit e gemma divite nostra sitis,Prop. 3, 5 (4, 4), 4; cf.: “ut gemmā bibat,Verg. G. 2, 506: “gemmā ministrare,Sen. Prov. 3 fin.; cf. “also: in gemma posuere merum,Ov. M. 8, 572.—
(β). A seal ring, signet: “protinus impressā signat sua crimina gemmā,Ov. M. 9, 566; cf. Plin. 37, 1, 2, § 3; 37, 5, 20, § 78: arguit ipsorum quos littera gemmaque, Juv. 13, 138; 1, 68.—Hence, comically: Pl. Opsecro parentis ne meos mihi prohibeas? Cu. Quid? ego sub gemmane apstrussos habeo tuam matrem et patrem? i. e. under lock and key, Plaut. Curc. 5, 2, 8.—
b. A pearl (poet.): legitur rubris gemma sub aequoribus. Prop. 1, 14, 12: “cedet Erythraeis eruta gemma vadis,Mart. 8, 28, 14. —
c. The eyes of the peacock's tail: “gemmis caudam stellantibus implet,Ov. M. 1, 723; cf.: “gemmea cauda,Phaedr. 3, 18, 8). —
B. Trop., like gem in English, ornament, beauty (post-Aug. and very rare): “multas in digitis, plures in carmine gemmas Invenies,Mart. 5, 11, 3: “Hesperius gemma amicorum,Sid. Ep. 4, 22.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (16 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (16):
    • Cicero, Against Verres, 2.4.1
    • Ovid, Metamorphoses, 8.572
    • Ovid, Metamorphoses, 9.566
    • Plautus, Curculio, 5.2
    • Vergil, Georgics, 2.506
    • Vergil, Georgics, 2.335
    • Old Testament, Exodus, 25.7
    • Ovid, Metamorphoses, 1.723
    • Cicero, On Oratory, 3.38
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 35.48
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 37.3
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 37.78
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 6.6
    • Sextus Propertius, Elegies, 3.5
    • Columella, Res Rustica, 4.29.4
    • Cicero, Orator, 24.81
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: