I.per tmesin, Verg. A. 5, 603; 6, 62; Ov. M. 5, 642), adv. hic- tenus; lit., as far as to this side; hence, to indicate a limit, so far, thus far (cf. hucusque).
I. In space.
A. Lit. (very rare), to this place, thus far: “hactenus summus inaurato crater erat asper acantho,” Ov. M. 13, 700: “hactenus dominum est illa secuta suum,” id. Tr. 1, 10, 22; id. Am. 2, 11, 16; cf.: “hactenus in occidentem Germaniam novimus,” Tac. G. 35 init.: “hac Trojana tenus fuerit fortuna secuta,” Verg. A. 6, 62.—Far more freq. and class. (esp. freq. in Cic.),
B. Transf., to indicate the limit of a discourse or of an extract, thus far, to this point, no further than this: “hactenus mihi videor de amicitia quid sentirem potuisse dicere,” Cic. Lael. 7, 24: “hactenus admirabor corum tarditatem, qui, etc.,” id. N. D. 1, 10, 24: “hactenus fuit, quod caute a me scribi posset,” id. Att. 11, 4, 2: “externae arbores hactenus fere sunt,” Plin. 14, 1, 1, § 1; cf. id. 14, 3, 4, § 36: “sed me hactenus cedentem nemo insequatur ultra,” Quint. 12, 10, 47: “verum hactenus evagari satis fuerit,” id. 2, 4, 32; “so after a quotation: hactenus Trogus,” Plin. 11, 52, 114, § 276: “hactenus Varro,” id. 14, 14, 17, § 96.—
b. In this sense usually ellipt., esp. as a formula of transition: “sed, si placet, in hunc diem hactenus: reliqua differamus in crastinum,” thus far for to-day, Cic. Rep. 2, 44, 4 fin.: ergo haec quoque hactenus: “redeo ad urbana,” id. Att. 5, 13, 2: sed haec hactenus: nunc, etc., so much for this (very freq.), id. Div. 2, 24, 53; id. Lael. 15, 55; id. Att. 13, 21, 4; Quint. 4, 2, 30 et saep.: “haec hactenus,” Cic. Att. 16, 6, 2: “sed de hoc loco plura in aliis: nunc hactenus,” id. Div. 2, 36, 76: “hactenus haec,” Hor. S. 1, 4, 63: “sed hactenus, praesertim, etc.,” Cic. Att. 5, 13, 1; so, “sed hactenus,” id. ib. 9, 7, 3; 13, 9, 1; 14, 17, 2; Plin. 36, 6, 5, § 46: “de litteris hactenus,” Cic. Fam. 2, 1, 1; 3, 7, 3; 16, 24, 1; id. Att. 6, 2, 1 al.: “hactenus de soloecismo,” Quint. 1, 5, 54: “hactenus ergo de studiis ... proximus liber, etc.,” id. 1, 12, 19: “hactenus de poëtis,” Lact. 1, 5, 15: “hactenus de mundo,” Plin. 2, 38, 38, § 102; 15, 8, 8, § 34: “hactenus, et pariter vitam cum sanguine fudit,” Ov. M. 2, 610: “hactenus et gemuit,” id. ib. 10, 423: “hactenus: ut vivo subiit,” id. F. 5, 661: “hactenus Aeacides,” id. M. 12, 82; 14, 512.—
II. In time, to indicate a limit, up to this time, thus far, so long, till now, hitherto, no longer than this (poet. and post-Aug.): “hactenus quietae utrimque stationes fuere: postquam, etc.,” Liv. 7, 26, 6: “hactenus pro libertate, mox de finibus pugnatum est,” Flor. 1, 11, 5; Ov. M. 5, 250: “hac celebrata tenus sancto certamina patri,” Verg. A. 5, 603; 11, 823: “dispecta est et Thule, quam hactenus nix et hiems abdebat,” Tac. Agr. 10; id. A. 13, 47.—
III. In extent.
A. Absol., opp. to more, to this extent, so much, only so much, only (very rare, and not anteAug.): “Burrum sciscitanti hactenus respondisse: ego me bene habeo,” Tac. A. 14, 51; “so ellipt.,” Suet. Dom. 16.—Far more freq. and class.,
B. Relat., like eatenus, to this extent that, so much as, so far as, as far as; “corresp. with quatenus, quoad, quod, si, ut (so most freq.), ne: hactenus non vertit (in rem), quatenus domino debet: quod excedit, vertit,” Dig. 15, 3, 10, § 7: “hactenus existimo nostram consolationem recte adhibitam esse, quoad certior ab homine amicissimo fieres iis de rebus, etc.,” Cic. Fam. 4, 3, 3: “patrem familiae hactenus ago, quod aliquam partem praediorum percurro,” Plin. Ep. 9, 15, 3: meritoria officia sunt; “hactenus utilia, si praeparant ingenium, non detinent,” Sen. Ep. 88.—With ut: “haec artem quidem et praecepta duntaxat hactenus requirunt, ut certis dicendi luminibus ornentur,” Cic. de Or. 2, 27, 119; id. Div. 1, 8, 13; Hor. S. 1, 2, 123; Ov. H. 15, 156.—With ne: “curandus autem hactenus, ne quid ad senatum, etc.,” Cic. Att. 5, 4, 2; Quint. 6, 2, 3; Tac. A. 14, 7; cf.: “(eum) interficere constituit, hactenus consultans, veneno an ferro vel qua alia vi,” id. ib. 14, 3 init.