previous next
hospĭtālis , e, adj. hospes,
I.of or relating to a guest or host, hospitable, ξένιος, ξενικός.
I. Lit.
A. Adj. (class.): “illam ipsam sedem hospitalem, in quam erit deductus, publicam populi Romani esse dicet,Cic. Agr. 2, 17, 46: “deversorium,Liv. 21, 63 fin.: “cubiculum,guest-chamber, id. 1, 58: “beneficia,id. 2, 14 fin.: “aves,set before a guest, Varr. R. R. 3, 2, 3; cf.: “cena Augusti,Plin. 33, 4, 24, § 83: “umbra,Hor. C. 2, 3, 10: “tessera,which guests gave to the host, Plaut. Poen. 5, 2, 87 sq.; cf. ib. 5, 1, 25: “Juppiter,the patron of hospitality, Cic. Deiot. 6, 18; id. Fin. 3, 20, 66; id. Q. Fr. 2, 12, 3 al.; cf. “deus,Plaut. Poen. 5, 1, 25: “non dubitavit illud insigne Penatium hospitaliumque deorum ex hospitali mensa tollere,Cic. Verr. 2, 4, 22, § 48: fulmina, of Jupiter hospitalis, Sen. Q. N. 2, 49: “caedes,the murder of a guest, Liv. 25, 18, 7: “TABVLA,” i. e. a municipal decree for the reception of a guest, Inscr. Grut. 456, 1: “Theophrastus scribit, Cimonem Athenis etiam in suos curiales Laciadas hospitalem fuisse,Cic. Off. 2, 18, 64; cf.: “homo qui semper hospitalissimus amicissimusque nostrorum hominum existimatus esset (shortly before: cum suae partes essent hospitum recipiendorum),Cic. Verr. 2, 1, 26, § 65: “tua illa Venus,id. Cael. 21, 52: “tibi hospitale pectus,Hor. Epod. 17, 49: “nihil hospitalius mari (Campaniae): hospitalem hostem appellare,Liv. 25, 18, 8: “hinc illi nobiles portus Cajeta, Misenus, etc.,Flor. 1, 16: “appulsus litorum,Plin. 2, 46, 45, § 118.—
B. Subst.
1. hospĭtālis , is, m., a guest: injuriae potestatum in hospitales ad visendum venientium, Hipponenses in necem ejus (delphini) compulerunt, Plin. 9, 8, 8, § 26.—
2. hospĭtālia , ium, n.
a. Apartments for guests, guest-chambers, Vitr. 6, 10.—
b. On the stage, the two entrances on the right and left for strangers, Vitr. 5, 7.—
c. (Sc. jura.) The dues of hospitality, Liv. 42, 24 fin.
II. Transf., of things: ut in Fucino lacu invectus amnis, in Lario Addua, etc. ... in Lemanno Rhodanus: hic trans Alpes superiores in Italia multorum milium transitu hospitales suas tantum nec largiores quam intulere aquas evehentes, foreign, i. e. that flow through without mingling, Plin. 2, 103, 106, § 224; 17, 10, 14, § 69. —Hence, adv.: hospĭtālĭter , hospitably, as a guest: “invitati hospitaliter per domos,Liv. 1, 9, 9: “vocare (opp. hostiliter),id. 6, 26, 3: “excipere aliquem,Curt. 7, 6 med.: “ingredi ad deos Penates,Just. 8, 3.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (22 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (22):
    • Cicero, Letters to his brother Quintus, 2.12.3
    • Cicero, For Marcus Caelius, 21.52
    • Cicero, On the Agrarian Law, 2.17.46
    • Cicero, Against Verres, 2.1.65
    • Cicero, Against Verres, 2.4.48
    • Cicero, For King Deiotarius, 6.18
    • Plautus, Poenulus, 5.1
    • Plautus, Poenulus, 5.2
    • Vitruvius, On Architecture, 5.7
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 9.26
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 17.69
    • Livy, The History of Rome, Book 42, 24
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 9.9
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 14
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 58
    • Livy, The History of Rome, Book 6, 26.3
    • Livy, The History of Rome, Book 21, 63
    • Livy, The History of Rome, Book 25, 18
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 3.20
    • Cicero, De Officiis, 2.18
    • Florus, Epitome Rerum Romanorum, 1.16
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 7.6
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: