previous next
impendo (inp- ), di, sum, 3, v. a. inpendo,
I.to weigh out, lay out, expend (class.; cf.: insumo, erogo).
II. Transf., in gen., to expend, devote, employ, apply: “impensurus omne aevi sui spatium in id opus,Vell. 2, 89: “vitam usui alicujus,Tac. A. 12, 65: “vitam patriae,Luc. 2, 382: “vitam famae,Stat. S. 5, 1, 63: “biennium libris componendis,Quint. Ep. ad Tryph. 1; cf. Suet. Aug. 98: “tota volumina in hanc disputationem,Quint. 3, 6, 21: “vim suam in plura,id. 1, 12, 2: “operam, curam in aliquid,Cic. Verr. 2, 4, 30, § 68: “nihil sanguinis in socios,Ov. M. 13, 266: “quid censetis in hoc foedere faciendo voluisse Mamertinos impendere laboris, operae, pecuniae, ne? etc.,Cic. Verr. 2, 5, 20, § 51: “omnis impendunt curas distendere, etc.,Verg. G. 3, 124: “hunc oculum pro vobis impendi,Petr. 1: “quae (studia) juvenibus erudiendis impenderam, Quint. prooem. § 1: omnia studiis,id. 12, 11, 19; cf.: “tantum laboris studiis,id. 2, 4, 3; 1, 1, 3: “aliquem exemplo,to use as a warning, Front. Strat. 4, 1, 33: “verba animi proferre et vitam impendere vero,Juv. 4, 91.—Hence,
1. impensus (inp- ), a, um, P. a. (lit., profusely expended; hence), ample, considerable, great.
A. Lit.: “impenso pretio,” i. e. high, dear, Cic. Att. 14, 13, 5; * Caes. B. G. 4, 2, 2; Liv. 2, 9, 6; for which also absol.: “impenso,Hor. S. 2, 3, 245.—
B. Transf., large, great, strong, vehement: dear, expensive: “in his rebus unus est solus inventus, qui ab hac tam impensa voluntate bonorum palam dissideret,Cic. Sest. 62, 130: “voluntas erga aliquem,Liv. 35, 44, 3: “libido,Lucr. 5, 964: “studium,Fronto, Ep. ad M. Caes. 2, 4 Mai.: “opera,Gell. 9, 14, 6.—Comp.: “impensior cura,Ov. M. 2, 405; Tac. H. 1, 31: “verbis laudare,Val. Max. 4, 3, ext. 1: “injurias atrociores impensiore damno vindicare,Gell. 20, 1, 32: “vae misero illi, cujus cibo iste factuist impensior,larger, stouter, fatter, Plaut. Capt. 4, 2, 26: “nam pol ingrato homine nihil impensiu'st,more expensive, id. Bacch. 3, 2, 10.—Sup.: “preces,Suet. Tib. 13.—Hence, adv.: im-pensē (inp- ).
b. Transf., exceedingly, greatly, very much; earnestly, eagerly, zealously (freq.; esp. in the comp.; cf.: magnopere, admodum, perquam, etc.).
2. impensa (inp- ), ae, f. (sc. pecunia), outlay, cost, charge, expense (cf.: sumtus, impendium).
B. Transf. (so perh. not ante-Aug.).
a. In gen.: “cruoris,Ov. M. 8, 63: “operum,Verg. A. 11, 228: “officiorum,Liv. 37, 53, 12. —
b. In partic., that which is used up or expended for any purpose, materials, ingredients; for repairing an aqueduct (timber, stone, earth, etc.), Front. Aquaed. 124; “of the stuffing for sausages, etc.,Arn. 7, 231; “of sacrifices,Petr. 137; “of masonry,Pall. 1, 13.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (65 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (65):
    • Cicero, Letters to Atticus, 13.25.3
    • Cicero, Letters to Atticus, 14.13.5
    • Caesar, Gallic War, 4.2.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.64.1
    • Cicero, Against Verres, 2.3.227
    • Cicero, Against Verres, 2.3.53
    • Cicero, Against Verres, 2.4.68
    • Cicero, Against Verres, 2.5.47
    • Cicero, Against Verres, 2.5.51
    • Cicero, For Sestius, 62.130
    • Cicero, Philippics, 6.5.19
    • Ovid, Metamorphoses, 13.266
    • Ovid, Metamorphoses, 2.405
    • Ovid, Metamorphoses, 6.314
    • Ovid, Metamorphoses, 7.323
    • Ovid, Metamorphoses, 8.63
    • Plautus, Stichus, 5.4
    • Vergil, Aeneid, 11.228
    • Vergil, Aeneid, 12.20
    • Vergil, Georgics, 3.124
    • Suetonius, Divus Augustus, 98
    • Suetonius, Domitianus, 12
    • Suetonius, Domitianus, 20
    • Horace, Satires, 2.3.245
    • Tacitus, Annales, 12.65
    • Tacitus, Historiae, 1.31
    • Tacitus, Historiae, 4.4
    • Plautus, Bacchides, 3.2
    • Plautus, Captivi, 4.2
    • Plautus, Epidicus, 4.1
    • Lucretius, De Rerum Natura, 5.964
    • Suetonius, Divus Claudius, 11
    • Suetonius, Divus Claudius, 6
    • Suetonius, Divus Claudius, 9
    • Suetonius, Tiberius, 13
    • Suetonius, Tiberius, 34
    • Suetonius, Tiberius, 7
    • Suetonius, Divus Vespasianus, 18
    • Suetonius, Vitellius, 7
    • Lucan, Civil War, 2.382
    • Cornelius Nepos, Phocion, 1.4
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 12.63
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 36.42
    • Livy, The History of Rome, Book 37, 53.12
    • Livy, The History of Rome, Book 37, 56.10
    • Livy, The History of Rome, Book 44, 23
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 9.6
    • Livy, The History of Rome, Book 4, 46.2
    • Livy, The History of Rome, Book 35, 44.3
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 40.2
    • Livy, The History of Rome, Book 6, 15.9
    • Livy, The History of Rome, Book 40, 35.7
    • Cicero, De Republica, 2.14
    • Cicero, De Officiis, 2.17
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 3, 6.21
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 12.2
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 10, 5.18
    • Gellius, Noctes Atticae, 10.3.13
    • Gellius, Noctes Atticae, 13.10.4
    • Gellius, Noctes Atticae, 20.1.32
    • Gellius, Noctes Atticae, 9.14.6
    • Gellius, Noctes Atticae, 9.9.15
    • Persius, Saturae, 6
    • Statius, Silvae, 5.1
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 4.3
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: