previous next
lăpis , ĭdis (abl. lapi, Enn. ap. Prisc. 708 P.;
I.gen. plur. lapiderum, C. Gell. ap. Charis. p. 40 P.), m. (f.: tanto sublatae sunt augmine tunc lapides, Enn. ap. Non. 211, 9) [etym. dub.; perh. from same root with rupes; cf. Corss. Ausspr. 1, 545; not connected with λᾶας, Georg Curtius Gr. Etym. p. 542], a stone (cf.: saxum, silex, cautes, cos, calculus).
B. Trop. for dulness, stupidity, want of feeling: “ego me credidi homini docto rem mandare: is lapidi mando maximo,Plaut. Merc. 3, 4, 47: “i, quid stas, lapis? quin accipis?Ter. Heaut. 4, 7, 3; cf. id. ib. 5, 1, 43: “tu, inquam, mulier, quae me omnino lapidem, non hominem putas,id. Hec. 2, 1, 17; “and with silex (q. v.): tu es lapide silice stultior,Plaut. Poen. 1, 2, 78; cf.: “lapides mehercule omnes flere ac lamentari coëgisses,Cic. de Or. 1, 57, 245: “lapis est ferrumque suam quicumque puellam verberat,Tib. 1, 10, 59: “aut mare prospiciens in saxo frigida sedi, quamque lapis sedes, tam lapis ipsa fui,Ov. H. 19, 30.—Prov.: “lapidem ferre altera manu, altera panem ostentare,” i. e. to flatter openly and injure secretly, Plaut. Aul. 2, 2, 18: “verberare lapidem,” i. e. to hurt one's self more than one's enemy, id. Curc. 1, 3, 41: “lapides loqui,to speak hard words, id. Aul. 2, 1, 29: “ad eundem lapidem bis offendere,to commit the same error twice, Aus. Ep. 11; so, “bis ad eundem (sc. lapidem),Cic. Fam. 10, 20, 2.—
II. In partic.
A. A mile-stone, set up on the roads at every thousand paces, which made a Roman mile; “hence, with an ordinal numeral added to denote distance in miles: ad quartum et vicesimum lapidem a Roma,Varr. R. R. 3, 2, 14; cf.: “effoditur ad vigesimum ab Urbe lapidem,Plin. 33, 12, 56, § 159: “sacra videt fieri sextus ab Urbe lapis,Ov. F. 6, 682: “intra vicesimum lapidem,Liv. 5, 4 fin.: “duodecimum apud lapidem,Tac. A. 3, 45: “a tertio lapide,Flor. 2, 6 fin.: ad lapidem undecimum, Paul. ex Fest. p. 250 Müll.—Sometimes ellipt. without lapis: “ad duodecimum a Cremona,Tac. H. 2, 24: “ad quartum,id. ib. 2, 39: “ad octavum,id. ib. 3, 15.—
B. The stone or stone elevation on which the prætor stood at slavesales: “in eo ipso astas lapide, ubi praeco praedicat,Plaut. Bacch. 4, 7, 17; Col. 3, 3, 8: “praeter duos de lapide emptos tribunos,Cic. Pis. 15, 35.—
C. Terminalis, a landmark, boundary-stone, Amm. 18, 2, 15; “called lapis alone,Lact. 1, 20 fin.; so, “lapis sacer,Liv. 41, 13; cf.: “non fixus in agris, qui regeret certis finibus arva, lapis,Tib. 1, 3, 44; cf. id. 1, 1, 12.—
D. A gravestone, tombstone, Prop. 3 (4), 1, 37; Tib. 1, 3, 54; “called also ultimus,Prop. 1, 17, 20.—
E. A precious stone, gem, jewel, pearl (mostly poet.), Cat. 69, 3: “gemmas et lapides,Hor. C. 3, 24, 48: “clari lapides,id. ib. 4, 13, 14; Ov. A. A. 1, 432; Sil. 12, 231; Mart. 11, 50, 4; Tac. A. 3, 53; Macr. S. 7, 13, 11.—
F. A statue: Jovem lapidem jurare, the statue of Jupiter at the Capitol, Cic. Fam. 7, 12, 2; Gell. 1, 21, 4; v. Juppiter.—*
2. Meton.: “albus,a table of white marble, a marble table, Hor. S. 1, 6, 116.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (33 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (33):
    • Cicero, Letters to his Friends, 10.20.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 7.12.2
    • Caesar, Gallic War, 2.6
    • Cicero, For Milo, 15.41
    • Cicero, Against Piso, 15.35
    • Plautus, Bacchides, 4.7
    • Plautus, Curculio, 1.3
    • Plautus, Poenulus, 1.2
    • Plautus, Stichus, 4.2
    • Vergil, Aeneid, 1.593
    • Vergil, Georgics, 2.348
    • Horace, Satires, 1.6.116
    • Tacitus, Annales, 3.45
    • Tacitus, Annales, 3.53
    • Tacitus, Historiae, 2.24
    • Plautus, Asinaria, 1.1
    • Plautus, Aulularia, 2.1
    • Plautus, Aulularia, 2.2
    • Plautus, Captivi, 3.4
    • Plautus, Mercator, 3.4
    • Cicero, On Oratory, 1.57
    • Cicero, On Oratory, 2.47
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.313
    • Livy, The History of Rome, Book 5, 4
    • Livy, The History of Rome, Book 38, 20
    • Livy, The History of Rome, Book 41, 13
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 19.3
    • Gellius, Noctes Atticae, 1.21.4
    • Gellius, Noctes Atticae, 4.14.3
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 57
    • Florus, Epitome Rerum Romanorum, 2.6
    • Columella, Res Rustica, 3.3.8
    • Ovid, Fasti, 6
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: