previous next
macto , āvi, ātum, 1 (old form of
I.perf. subj. mactassint, Enn., Afran., and Pompon. ap. Non. 342, 12 sq.), v. freq. a. macto, kindr. to Sanscr. makh, mah; intens. māmahyata, to slaughter, sacrifice; maha, victim; the ct in macto like vectum from veho; hence,
I. Within the religious sphere, to offer, sacrifice, immolate any thing in honor of the gods: “ferctum Jovi moveto et mactato sic,Cato, R. R. 134, 2; so id. ib. § 4: pultem dis mactat, Varr. ap. Non. 341, 28: “nigras pecudes,Lucr. 3, 52: “lectas de more bidentes Cereri,Verg. A. 4, 57; Varr. ap. Non. 114, 27: “mactatus vitulus concidit propter aras,Lucr. 2, 353: “manibus divis mactata,id. 6, 759: “mactata veniet lenior hostia,Hor. C. 1, 19, 16: “mactata Polyxena,Ov. M. 13, 448: “trecenti ex dediticiis hostiarum more mactati,Suet. Aug. 15: “vite caper morsa Bacchi mactandus ad aras,Ov. M. 15, 114: “suovetaurilia mactanda, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.: se Orco,Liv. 9, 40: “hostium legiones Telluri ac diis Manibus mactandas dabo,id. 10, 28; cf.: “ruptores pacis ultioni et gloriae,Tac. A. 2, 13.—
II. Beyond the relig. sphere.
A. To present, reward, honor with any thing good or bad: Livius inde redit magno mactatu' triumpho, Enn. ap. Serv. Verg. A. 9, 641 (Ann. v. 302 Vahl.): “eos ferunt laudibus et mactant honoribus,heap honors on, extol, Cic. Rep. 1, 43, 67 (also ap. Non. 342, 5); id. Vatin. 6, 14; id. Div. 1, 11, 18.—
B. Far more freq. in a bad sense, to afflict, trouble, punish with any thing: illum di deaeque magno mactassint malo, Enn. ap. Non. 342, 15 (Trag. v. 377 Vahl.); Afran. ib. 16; Cic. Vatin. 15, 36; cf. without abl., Pompon. ib. 12: “dotatae mactant et malo et damno viros,Plaut. Aul. 3, 5, 61; cf.: “mactare malo adficere significat,Non. 342, 8: “aliquem infortunio,Plaut. Poen. 3, 1, 14: faxo tali eum mactatum, atque hic est, infortunio, * Ter. Phorm. 5, 9, 39: “hostes patriae aeternis suppliciis vivos mortuosque mactabis,pursue, punish, Cic. Cat. 1, 13, 33; cf.: “divisores omnium tribuum domi ipse suae crudelissima morte mactaret,id. Harusp. Resp. 20, 42: “aliquem summo supplicio,id. ib. 1, 11, 27: “aliquem morte,id. Rep. 2, 35, 60: “mactantur comminus uno exitio,Sil. 17, 500.—
C. To kill, slaughter, put to death: “hic mactat Ladona, Pheretaque Demodocumque,Verg. A. 10, 413: “illigatas mollibus damas plagis,Mart. 1, 50, 24: haec dextra Lernam taetra mactata excetra Pacavit, Cic. poët. Tusc. 2, 9, 22.—
D. To magnify; trop, to extol, glorify, honor; esp. to glorify honor a deity with sacrifices, to worship: “Liberum patrem fanorum consecratione mactatis,Arn. 1, 24: “puerorum extis deos manes mactare,Cic. Vatin. 6, 14.—
E. Poet., to give splendor to a festival: lacte Latinas, Cic. poët. Div. 1, 11, 18.—
F. Aliquem or aliquid, to overthrow, ruin, destroy, Cic. Fl. 22, 52: “quorum ego furori nisi cessissem, in Catilinae busto vobis ducibus mactatus essem,should have been sacrificed, id. ib. 7, 16: “perfidos et ruptores pacis ultioni et gloriae mactandos,to offer up, immolate, Tac. A. 2, 13: “cum videant jus civitatis illo supplicio esse mactatum,Cic. Verr. 2, 4, 11, § 26: aut naves uram, aut castra mactabo, to destroy, Att. ap. Non. 341, 18.—Hence, mactus , a, um, Part., sync. for mactatus: “boves mactae,Lucr. 5, 1339 (better referred to maco, q. v.).
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (20 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (20):
    • Cicero, Against Catiline, 1.13.33
    • Cicero, Against Vatinius, 15.36
    • Cicero, Against Verres, 2.4.26
    • Cicero, Against Vatinius, 6.14
    • Ovid, Metamorphoses, 13.448
    • Ovid, Metamorphoses, 15.114
    • Plautus, Aulularia, 3.5
    • Vergil, Aeneid, 4.57
    • Vergil, Aeneid, 10.413
    • Suetonius, Divus Augustus, 15
    • Tacitus, Annales, 2.13
    • Plautus, Poenulus, 3.1
    • Lucretius, De Rerum Natura, 2.353
    • Lucretius, De Rerum Natura, 3.52
    • Lucretius, De Rerum Natura, 5.1339
    • Lucretius, De Rerum Natura, 6.759
    • Livy, The History of Rome, Book 9, 40
    • Livy, The History of Rome, Book 10, 28
    • Cicero, De Republica, 1.43
    • Cicero, De Republica, 2.35
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: