Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary

I.conj. [acc. sing. fem. of pronom. stem na-; cf.: ἐγώ-νη, τύ-νη; Lat. ne, nae; masc. num; cf.: tum, tam; quom, quam].

I. To introduce a confirmation or explanation, for (always in prose beginning the sentence; cf.: enim, etenim, and v. infra C.).

A. Introducing an explanation or fuller statement of something already said.

1. In gen.: “is pagus appellabatur Tigurinus. Nam omnis civitas Helvetia in quattuor pagos divisa est,” Caes. B. G. 1, 12, 4: “quibus rebus auditis ... suas quoque copias in tres partes distribuerunt. Nam praesidio e regione castrorum relicto ... reliquas copias, etc.,” id. ib. 7, 61, 5: neque solum colent inter se ac diligent, sed etiam verebuntur. Nam maximum ornamentum amicitiae tollit, qui ex eā tollit verecundiam, Cic. Lael. 22, 82; id. Part. Or. 11, 38; id. Or. 43, 147; cf.: “pandite atque aperite propere januam hanc Orci, opsecro. Nam equidem haut aliter esse duco,” Plaut. Bacch. 3, 1, 2. —

2. Esp.

(α). To introduce an explanatory parenthetical clause: “omni ratione colenda justitia est, tum ipsa per sese (nam aliter justitia non esset), tum, etc.,” Cic. Off. 2, 12, 42: “et in insulā quae est in Fibreno —nam hoc, opinor, illi alteri flumini nomen est—sermoni reliquo demus operam sedentes,” id. Leg. 2, 1, 1: “tamen is ad id locorum talis vir (nam postea ambitione praeceps datus est), consulatum adpetere non audebat,” Sall. J. 63, 6; Sen. Ep. 40, 9.—

(β). To resume the course of thought after a parenthetical interruption: “hic vero simul ... atque me mare transisse cognovit (audi, audi, atque attende ...), nam simul ac me Dyrrachium attigisse audivit, etc.,” Cic. Planc. 41, 98: “duplex inde Hannibali gaudium fuit (neque enim quidquam eorum, quae apud hostes agerentur, eum fallebat): nam et liberam Minucii temeritatem se suo modo capturum, et sollertiae Fabii dimidium virium decessisse,” Liv. 22, 28, 1.—

(γ). To introduce an example, or several examples, illustrating a general statement, for example, for instance: “sed vivo Catone minores natu multi uno tempore oratores floruerunt. Nam et A. Albinus ... et litteratus et disertus fuit. Nam Q. Metellus ... in primis est habitus eloquens,” Cic. Brut. 21, 81: “quin etiam easdem causas ut quisque egerit utile erit scire. Nam de domo Ciceronis dixit Calidius, et pro Milone orationem Brutus exercitationis gratiā scripsit,” Quint. 10, 1, 23; 8, 6, 38; Prop. 3 (4), 1, 23.—

B. Introducing a ground or reason for a fact, command, or principle.

1. In gen.: “quamobrem, Quirites, celebratote illos dies cum conjugibus ac liberis vestris: nam multi saepe honores dīs immortalibus justi habiti sunt, sed profecto justiores numquam,” Cic. Cat. 3, 10, 23: vires vitaque corpus meum nunc deserit omne: nam me visus homo pulcher, etc., Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40: “qui ... dilectum habere noluerit. Nam sociorum auxilia aut ita imbecilla sunt, ut non multum nos juvare possint, etc.,” Cic. Fam. 15, 1, 11.—

2. Esp., introducing the speaker's reason for a particular form of statement, etc.: “Phoenices alias urbes in orā maritumā condidere ... nam de Carthagine silere melius puto quam parum dicere,” Sall. J. 19, 1; cf. “Mercuri (nam te docilis magistro Movit Amphion lapides canendo), etc.,” Hor. C. 3, 11, 1; “so in a question: una domus erat, idem victus isque communis ... nam quid ego de studiis dicam cognoscendi semper aliquid, etc.,” Cic. Lael. 27, 104: “nam quid ego de cotidiano sermone querimoniāque populi Romani loquar?” Cic. Verr. 2, 1, 49, § 129.—

3. Loosely, introducing the speaker's reason for saying what precedes: nam ego ad Menaechmum nunc eo (I have said this), for, etc., Plaut. Men. 1, 1, 20; id. Trin. 1, 1, 3 Brix ad loc.—So esp. after a general remark, introducing its illustration in the case in hand, Plaut. Truc. 1, 1, 58 Spengel ad loc.; id. Most. 5, 1, 3; id. Mil. 2, 1, 17.—

4. In a still looser connection, introducing a particular fact or argument in support of what precedes, but, now, certainly: “L. Sisennae omnis facultas ex historiā ipsius perspici potest, quae cum facile vincat superiores, tum indicat quantum absit a summo ... Nam Q. Hortensii admodum adulescentis ingenium simul aspectum et probatum est,” Cic. Brut. 64, 228; 43, 161; id. Div. 2, 31, 66; 2, 32, 68: “at prooemium aliquando et narrationem dicit malus homo et argumenta sic, ut nihil sit in his requirendum. Nam et latro pugnabit acriter, virtus tamen erit fortitudo,” Quint. 2, 20, 10.—

5. Ellipt., in reply to a question or remark, where the answer is implied, and nam introduces the reason for it; for assuredly, certainly: “nos hunc Heracliensem, multis civitatibus expetitum ... de nostrā civitate eiciemus? Nam si quis minorem gloriae fructum putat ex Graecis versibus percipi quam ex Latinis, vehementer errat,” Cic. Arch. 10, 22 sq.: “numquid ergo hic Lysimachus, felicitate quādam dentibus leonis elapsus, ob hoc cum ipse regnaret mitior fuit? Nam Telesphorum Rhodium amicum suum ... in caveā velut novum animal aliquod ... pavit,” Sen. de Ira. 3, 17, 3; cf.: de eis rebus, inquit Crassus, quibus sciam poteroque. Tum ille: “nam quod tu non poteris aut nescies, quis nostrum tam impudens est, qui se scire aut posse postulet?” Cic. de Or. 1, 22, 101.—So with particles of asseveration: mehercule, hercule, edepol, etc.: tamen tibi a me nulla orta est injuria. Aes. Nam hercle etiam hoc restat, i. e. not yet; for that is to come hereafter, Ter. Ad. 2, 1, 36: sume, posce, prome quidvis: te facio cellarium. Er. Nam nisi hercle manticinatus probe ero, fusti pectito, Plaut. Capt. 4, 2, 115: “dicunt ei fere nullam esse columnam, quae ad perpendiculum esse possit. Nam mehercule, inquit, sic agamus: columnae ad perpendiculum exigantur,” Cic. Verr. 2, 1, 51, § 133.—

C. The conjunction nam sometimes follows a word of the clause (poet. and perh. not ante-Aug.; v. Lachm. ad Lucr. p. 246): “prohibent nam cetera Parcae Scire,” Verg. A. 3, 379: “solam nam perfidus ille Te colere,” id. ib. 4, 421; 10, 585; “1, 444: olim nam quaerere amabam,” Hor. S. 2, 3, 20; 41: “ego nam videor mihi sanus,” id. ib. 2, 3, 302: “his nam plebecula plaudit,” id. Ep. 2, 1, 186.

II. In transitions.

A. Introducing a new subject as of secondary importance; but now, on the other hand: “nam quod rumores distulerunt malivoli, Multas contamināsse Graecas, dum facit Paucas Latinas: factum hic esse id non negat, Neque se pigere,” Ter. Heaut. prol. 19: “nam quod purgas eos, quos ego mihi scripsi invidisse, etc.,” Cic. Att. 3, 15, 2: “nam quod negas te dubitare quin magnā in offensā sim apud Pompeium hoc tempore, non video causam cur ita sit,” id. ib. 9, 2, a, 2; id. Off. 2, 13, 47: “nam auguralis libros ad commune utriusque nostrum otium serva,” id. Fam. 3, 11, 4: “nam Vestae nomen a Graecis est, i. e. though that of Janus, before named, is Latin,” id. N. D. 2, 27, 67; id. Div. 2, 31, 66; 2, 32, 68; Quint. 1, 11, 7; 10, 1, 9.—

B. Esp., in referring to a consideration too obvious to require discussion, for obviously, for it is certain, etc.: “postremo hoc in pectus tuum demitte, numquam populum Romanum beneficiis victum esse: nam bello quid valeat, tute scis,” Sall. J. 102, 11; Liv. 39, 26, 3; Cic. Tusc. 4, 23, 52; Tac. H. 4, 76.

III. In interrogations, emphatically, expressing wonder or emotion in the questioner; cf. Gr. γάρ.

A. With an interrogative.

1. Beginning a sentence (anteclass. and poet.): perdidisti omnem operam? Ep. Nam quī perdidi? but how? but why? Plaut. Ep. 1, 2, 29: “nam quem ego adspicio?” id. Poen. 5, 3, 3: quid ego ago? Tr. Nam quid tu, malum, me rogitas quid agas? id. Most. 2, 1, 21: “nam quae haec anus est exanimata a fratre quae egressa'st meo?” Ter. Phorm. 5, 1, 5: “nam quid ita?” id. Eun. 5, 2, 58: “nam quem? alium habui neminem,” id. ib. 4, 4, 13: “nam quam ob rem? (= quamnam),” Plaut. Am. 2, 1, 2: “nam quā me causā extrusisti ex aedibus?” id. Aul. 1, 1, 5 et saep.: “nam quis te, juvenum confidentissime, nostras Jussit adire domos?” Verg. G. 4, 445 (but cf. Forbig. ad loc. and Kritz ad Sall. J. 19, 2): “nam quae tam sera moratur Segnities?” id. A. 2, 373: “bellua multorum es capitum. Nam quid sequar aut quem?” Hor. Ep. 1, 1, 76.—

2. Joined as enclitic to an interrogative word: “quinam homo hic ante aedīs nostras conqueritur?” Plaut. Aul. 4, 9, 17: “quidnam id est?” id. Trin. 5, 2, 45: “quisnam igitur tuebitur P. Scipionis memoriam mortui?” Cic. Verr. 2, 4, 36, § 80: “O di immortales, ubinam gentium sumus?” id. Cat. 1, 4, 9; id. N. D. 1, 10, 24: “sed Allobroges diu in incerto habuere quidnam consilii caperent,” Sall. C. 41, 1.—For quianam, v. quia fin.—

3. Separated from the interrogative word: “quid tibi ex filio nam, obsecro, aegre est?” Plaut. Bacch. 5, 1, 27: “quis ea'st nam optuma?” id. Aul. 2, 1, 17; 3, 2, 3: “quid cerussa opus nam?” id. Most. 1, 3, 101: “quis est nam ludus in undis?” Verg. E. 9, 39.—

4. With num: “num tibi nam, amabo, janua est mordax mea?” Plaut. Truc. 2, 4, 1: “num quid nam tibi molestum est, gnate mi, si, etc.,” id. As. 5, 1, 3; cf.: “comicum est et Terentianum numquidnam, cum exemptis num et nam sufficere ad interrogationem potuisset quid,” Donat. ad Ter. And. 1, 4, 8: “num nam haec audivit,” Ter. Heaut. 3, 2, 6: “num quid nam de oratore ipso restat,” Cic. Part. Or. 7, 26.—

B. Without an interrogative word (very rare): scis nam tibi quae praecepi? Plaut. Pers. 3, 1, 51. (For fuller details, v. Hand, Turs. 4, pp. 1-22.)