previous next
nĕcessārĭus , a, um, adj. (
I.comp. necessarior, Tert. Patient. 11; id. Test. Anim. 4 al.) [necesse], unavoidable, inevitable, indispensable, needful, requisite, necessary: necessarium ait esse Opilius Aurelius, in quo non sit cessandum, aut sine quo vivi non possit: aut sine quo non bene vivatur: aut quod non possit prohiberi, quin fiat, Paul. ex Fest. p. 162 Müll.
I. Lit.: “necessarius et fatalis, opp. voluntarius,Cic. Phil. 10, 9, 9; cf.: id quod imperatur necessarium; “illud, quod permittitur, voluntarium est,id. Inv. 2, 49, 145: “necessaria conclusio,id. Top. 16, 60: “leges fatales et necessariae,id. Univ. 12: “omnia quae sint ad vivendum necessaria,id. Off. 1, 4, 11: “senatori necessarium est, nōsse rem publicam,id. Leg. 3, 18, 41.—So without dat., = necesse est: “ne tam necessarium quidem est male meritis quam optime referre quod debeas,id. post Red. ad Quir. 9, 22: “castra ponere necessarium visum est,Liv. 21, 58, 6; Plin. Ep. 10, 37, 3; Gai. Inst. 3, 216: “necessariā re coactus,by necessity, Caes. B. C. 1, 40: quod tam necessario tempore ab iis non sublevetur, time of need or necessity, id. B. G. 1, 16: “cum longius necessario procederent,farther than was necessary, too far, id. ib. 7, 16: “res magis necessariae,Cic. Inv. 2, 49, 145: “res maxime necessaria,id. Fam. 2, 6, 2: “necessarior medela,Tert. Patient. 11: “necessarior sententia,id. Test. Anim. 4: “necessariores operas,id. Cult. Tem. 1, 5; id. Res. Carn. 31: “aliquid necessarius,id. Carn. Christ. 7 med.Subst.: nĕcessā-rĭa , ōrum, n., the necessaries of life: “Persae armis positis ad necessaria ex proximo vico ferenda discurrunt,Curt. 5, 12, 6: “plebes sic adcensa uti ... sua necessaria post illius honorem ducerent,Sall. J. 73, 6; Front. Strat. 3, 14, 4.—*
B. In partic.: “necessariae partes,the private parts, Gai. Inst. 3, § 193.—
II. Transf., connected with another by natural or moral ties (of blood, friendship, clientship), belonging, related, connected, bound.
(α). Adj.: cum utrique sis maxime necessarius, Balb. et Opp. ap. Cic. Att. 9, 7, A: victoria hominis necessarii, of a friend, Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 2; so, “homo,of a father-in-law, Nep. Dat. 6: “ut a latronibus redimeret necessarias mulieri personas,Dig. 24, 3, 21: necessarius heres = suus heres, the natural heir, who was in the potestas of the deceased (opp. to heres extraneus), Gai. Inst. 2, 37; 3, 153; 156; Dig. 38, 16, 1.—
(β). Subst.: -cessārĭus , i, m., a relation, relative, kinsman, connection, friend, client, patron (cf. necessitudo, II.; syn.: familiaris, intimus): necessarii sunt, ut Gallus Aelius ait, qui aut cognati aut affines sunt, in quos necessaria officia conferuntur praeter ceteros, Paul. ex Fest. p. 162 Müll.; necessarius angustus, a very near relative, Fragm. Jur. Civ. p. 86 Mai.: “L. Torquatus meus familiaris ac necessarius,Cic. Sull. 1, 2: “in iis necessariis, qui tibi a patre relicti sunt, me tibi esse vel conjunctissimum,id. Fam. 13, 29, 1: nĕcessārĭa , ae, f., a female relative or friend: “virgo Vestalis hujus propinqua et necessaria,id. Mur. 35, 73: “Cerelliae, necessariae meae, rem commendavi tibi,id. Fam. 13, 72, 1.—Hence, adv.
1. nĕcessārĭē (rare ), unavoidably, necessarily: “necessarie demonstrari,Cic. Inv. 1, 29, 44: “comparato cibo,Val. Max. 7, 6, 3.—
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (25 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (25):
    • Cicero, Letters to his Friends, 11.28.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.29.1
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.72.1
    • Cicero, Letters to his Friends, 2.6.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 6.10.5
    • Cicero, Letters to Atticus, 9.7
    • Caesar, Gallic War, 1.16
    • Caesar, Gallic War, 1.17
    • Cicero, For Lucius Murena, 35.73
    • Cicero, For Sulla, 1.2
    • Cicero, Philippics, 10.9.9
    • Caesar, Civil War, 1.40
    • Cornelius Nepos, Datames, 6
    • Livy, The History of Rome, Book 21, 58
    • Cicero, De Legibus, 3.18
    • Cicero, De Officiis, 1.4
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 5, 10.80
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 10, 1.29
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 21
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 73
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 5.12.6
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 7.6.3
    • Cicero, Timaeus, 12
    • Cicero, De Inventione, 1.29
    • Cicero, De Inventione, 2.49
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: