previous next
ŏrĭor , ortus,
I.fut. part. oriturus, 4 (but with some forms of the 3d conj.: orĭtur, Enn. ap. Fest. p. 305 Müll.; Gell. 4, 17, 14; cf. Cic. Ac. 2, 28, 89; Ter. Hec. 2, 1, 26; Lucr. 3, 272; Verg. A. 2, 411; 680; Hor. S. 1, 5, 39; Ov. M. 1, 774 et saep.: “oreris,id. ib. 10, 166; imperat. orere, Val. Max. 4, 7, 7: impf. subj. oreretur, Paul. Nol. Carm. 15, 59; and oreretur and orerentur are the more usual forms in the best MSS.; cf. Haase in Reisig's Vorles. p. 251; Neue, Formenl. 2, p. 418 sq.), v. dep. root or.; Sanscr. ar-; Gr. ὄρνυμι, ὀρίνω; v. Georg Curtius Gr. Etym. 348 sq..
I. In gen., of persons, to rise, bestir one's self, get up, etc.: “consul oriens nocte diceret dictatorem,Liv. 8, 23.—
B. Esp., of the heavenly bodies, to rise, become visible, appear: “stellae, ut quaeque oriturque caditque,Ov. F. 1, 295: “ortā luce,in the morning, Caes. B. G. 5, 8: “orto sole,at sunrise, Hor. Ep. 2, 1, 112: “postera lux oritur,id. S. 1, 5, 39; cf.: crassa pulvis oritur, Enn. ap. Non. 205, 28. —
II. Transf., in gen., to come forth, become visible; to have one's origin or descent, to spring, descend from; to grow or spring forth; to rise, take its origin; arise, proceed, originate (syn. nascor): “hoc quis non credat abs te esse ortum?Ter. And. 3, 2, 9: “Rhenus oritur ex Lepontiis,takes its rise, Caes. B. G. 5, 4: “Maeander ex arce summā Celaenarum ortus,Liv. 38, 13, 7: “Tigris oritur in montibus Uxiorum,Curt. 5, 3, 1: “fons oritur in monte,Plin. Ep. 4, 30, 2: “Durius amnis oritur in Pelendonibus,Plin. 4, 20, 34, § 112: “amnis Indus in Cibyratarum jugis,id. 5, 28, 29, § 103: “ibi Caicus amnis oritur,id. 5, 30, 33, § 125: “incliti amnes Caucaso monte orti,Curt. 8, 9, 3: “Rhenus Alpium vertice ortus,Tac. G. 1, 2: “clamor,Caes. B. G. 5, 53: “oritur controversia,arises, Cic. Clu. 69, 161: unde oritur nox, Enn. ap. Fest. p. 193 Müll. (Ann. v. 407 Vahl.): “tempestas,Nep. Tim. 3, 3: “monstrum mirabile,Verg. A. 2, 680: “ulcera,Cels. 6, 13: “ea officia. quae oriuntur a suo cujusque genere virtutum,Cic. Fin. 5, 24, 69: “id facmus ex te ortum,Plaut. Poen. 4, 2, 67: “tibi a me nulla orta est injuria,I have caused you no injury, Ter. Ad. 2, 1, 35: quod si numquam oritur, ne occidit quidem umquam, comes into being, Cic. Rep. 6, 24, 27. —Of persons, to be born: “in quo (solo) tu ortus et procreatus es,Cic. Leg. 2, 2, 4: “pueros orientes animari,at birth, id. Div. 2, 42, 89: ex concubina, Sal. J. 108, 1; to be descended from: “plerosque Belgas esse ortos a Germanis,Caes. B. G. 2, 4; to begin, commence, take its beginning: “ab aliquo sermo oritur,Cic. Lael. 1, 5.—Hence,
A. ŏrĭens , entis, P. a.; as subst. m.
1. The rising sun, morning sun: “et me saevus equis oriens afflavit anhelis,Verg. A. 5, 739; id. G. 1, 250.—
2. The quarter where the sun rises, the East, the Orient (opp. to occidens, the West, the Occident): “ab oriente ad occidentem,Cic. N. D. 2, 66: “aestivus,the quarter where the sun rises in summer, Plin. 17, 14, 24, § 105: “hibernus,Col. 1, 6: “vernus,Gell. 2, 22, 7.—
3. Poet. for day: “septimus hinc oriens cum se demiserit undis,Ov. F. 1, 653.—
B. ortus , a, um, P. a., sprung, descended, born; constr. with ex, ab, and (partic. with poets and since the Aug. per.) with simple abl.
(β). Less freq. with ex and name of person: “ex Tantalo,Quint. 9, 3, 57; but with ex and the name of a place, family, order, class, etc., freq. and class.: “ex eodem loco ortus,Ter. Eun. 2, 2, 10: “ortus ex familiā, quā, etc.,Liv. 7, 10, 3: “ex concubinā,Sall. J. 5, 7; 108, 1; Liv. 1, 34, 6: “ex patricio sanguine,id. 6, 40, 6.—
(γ). With abl. alone (except with loco and genere, mostly poet. and post-Aug.): “ familiā ortus,Sall. C. 31, 7: “orte Saturno,Hor. C. 1, 12, 50; 4, 5, 1; 3, 6, 33: 4, 6, 32: id. Ep. 1, 6, 22: “ortus sorore ejus,Liv. 8, 3, 7: “paelice,id. 39, 53, 3: “orti Atticis,Vell. 1, 4 init.: “antiquis nobilibus,Quint. 3, 8, 31: “Germanicum Druso ortum,Tac. A. 1, 3: “Thessalis,id. ib. 6, 34; 12, 53; “15, 72: regiā stirpe,Curt. 4, 1, 17: “oppido Ferentino,Suet. Oth. 1: “equestri familiā,id. Aug. 2: “magnis e centurionibus,Hor. S. 1, 6, 73.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (55 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (55):
    • Caesar, Gallic War, 2.4
    • Caesar, Gallic War, 5.4
    • Caesar, Gallic War, 5.53
    • Caesar, Gallic War, 5.8
    • Cicero, Philippics, 6.6.17
    • Cicero, For Plancius, 27.67
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 69.161
    • Cicero, For Lucius Murena, 31.66
    • Ovid, Metamorphoses, 10.166
    • Ovid, Metamorphoses, 1.774
    • Plautus, Poenulus, 4.2
    • Vergil, Aeneid, 2.411
    • Vergil, Aeneid, 2.680
    • Vergil, Aeneid, 5.739
    • Vergil, Georgics, 1.250
    • Suetonius, Divus Augustus, 2
    • Horace, Satires, 1.5.39
    • Horace, Satires, 1.5.55
    • Horace, Satires, 1.6.73
    • Tacitus, Annales, 1.3
    • Tacitus, Germania, 1.2
    • Lucretius, De Rerum Natura, 3.272
    • Suetonius, Divus Julius, 6
    • Suetonius, Otho, 1
    • Cornelius Nepos, Atticus, 18.3
    • Cornelius Nepos, Timoleon, 3.3
    • Pliny the Younger, Epistulae, 4.30.2
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 6.13
    • Livy, The History of Rome, Book 8, 23
    • Livy, The History of Rome, Book 8, 3
    • Livy, The History of Rome, Book 7, 10
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 34.6
    • Livy, The History of Rome, Book 6, 40.6
    • Livy, The History of Rome, Book 7, 32
    • Livy, The History of Rome, Book 38, 13
    • Livy, The History of Rome, Book 39, 53
    • Cicero, De Legibus, 2.2
    • Cicero, De Republica, 6.24
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 5.24
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.66
    • Cicero, De Amicitia, 1
    • Cicero, De Divinatione, 2.42
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 3, 8.31
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 9, 3.57
    • Gellius, Noctes Atticae, 2.22.7
    • Gellius, Noctes Atticae, 4.17.14
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 31
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 108
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 5
    • Columella, Res Rustica, 1.6
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 4.1.17
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 5.3.1
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 8.9.3
    • Ovid, Fasti, 1
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 4.7.7
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: