previous next
ōtĭōsus , a, um, adj. otium,
I.at leisure, unoccupied, disengaged, unemployed, idle (class.; cf. feriatus, immunis; opp. negotiosus).
I. Of persons.
B. In partic.
1. Without official employment, free from public affairs: “quo in studio hominum quoque ingeniosissimorum otiosissimorumque totas aetates videmus esse contritas,Cic. de Or. 1, 51, 219: “quem locum nos otiosi convertimus,in an interval of leisure, id. Div. 2, 30, 63: “Graeculum se atque otiosum putari maluit,id. Sest. 51, 110: numquam se minus otiosum esse, quam cum otiosus, that he was never less at leisure than when free from official business, Cato ap. Cic. Off. 3, 1, 1: “cum a te tua promissa flagitabam, ad urbem te otiosissimum esse arbitrabar,Cic. Fam. 3, 11, 3: “cum otiosus stilum prehenderat,id. Brut. 24, 93.—
2. With respect to participation, quiet, unconcerned, indifferent, neutral: “spectatores otiosi Leuctricae calamitatis,Cic. Off. 2, 7, 26: “quidam enim non modo armatis, sed etiam otiosis minabantur,id. Marcell. 6, 18.—
3. Without excitement, quiet, passionless, calm, tranquil: “etiam istos, quibus odio est otium, quietissimos atque otiosissimos reddam,Cic. Agr. 2, 37, 102: “vide ut otiosus it,Ter. Eun. 5, 3, 10; Cic. Fam. 9, 25, 3.—
4. Of style, tedious, dull: “(Cicero) lentus est in principiis, longus in narrationibus, otiosus circa excessus,Tac. Or. 22.—
5. That has leisure for any thing; with gen.: studiorum otiosi, Plin. H. N. praef. § 6.—Hence,
C. Subst.: ōtĭōsus , i, m., a private person, one not in official life: “et facilior et tutior vita est otiosorum,Cic. Off. 1, 21, 70: “otioso vero et nihil agenti privato, ... quando imperium senatus dedit?id. Phil. 11, 8, 20.—
2. Non-combatants, civilians: “crudeliter enim otiosis minabantur,Cic. Fam. 9, 6, 3 (B. and K. otiosissimi): “militare nomen grave inter otiosos,Tac. Agr. 40.—
II. Of inanim. and abstr. things, at leisure, free, idle, unemployed: otioso in otio animus nescit, quid velit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 256 Vahl.): “ego, cui fuerit ne otium quidem umquam otiosum,Cic. Planc. 27, 66: pecuniae, idle, unemployed (opp. occupatus), Plin. Ep. 10, 62, 1: “senectus,Cic. Sen. 14, 49: “his supplicationum otiosis diebus,id. Q. Fr. 3, 8, 3: “quid quiete otiosius animi,Sen. Ira, 2, 13, 4.—
B. Transf.
1. Idle, useless, unprofitable, superfluous (cf.: “ignavus, iners, desidiosus): sententiae,Quint. 1, 1, 35: “sermo,id. 8, 2, 19: “otiosissimae occupationes,Plin. Ep. 9, 6, 4; so, “otiosum est persequi singula,Lact. 2, 4, 28; cf. Min. Fel. 23, 1.—
2. Quiet, free from any thing; with ab: “animo nunc jam otioso esse impero,Ter. And. 5, 2, 1: “ab animo,id. Phorm. 2, 2, 26: “a metu,Gell. 2, 29, 9: “quid est animi quiete otiosius,Sen. Ira, 2, 13, 2.—
3. With a quiet or gentle motion, quiet, gentle: “fons vel rivus huc conveniat otiosus,flowing quietly, gently, Pall. 1, 37, 3.—Hence, adv.: ōtĭōsē .
A. Lit., at leisure, at ease, without occupation: “vivere,Cic. Off. 3, 26, 97: “inambulare in foro,Liv. 23, 7 fin.: “sequi,Plaut. Mil. 4, 6, 8: “ire,id. Ep. 5, 1, 21: “magnast res, quam ego tecum otiose, si otiumst, cupio loqui,id. Aul. 4, 10, 41.—
B. Transf.
1. Calmly, quietly, without haste, gently, gradually: ambula ergo cito. Sy. Immo otiose, Plaut. Ps. 4, 1, 14; cf. id. Truc. 1, 2, 66 (opp. to properare): “bene et otiose percoquere,Cato, R. R. 76 fin.: “contemplari unumquodque otiose et considerare coepit,Cic. Verr. 2, 4, 15, § 33: “quaerere,id. Fin. 4, 13, 22: “segniter, otiose, neglegenter, contumaciter omnia agere,Liv. 2, 57.—
2. Free from fear, quietly, fearlessly: “ademptum tibi jam faxo omnem metum, in aurem utramvis otiose ut dormias,Ter. Heaut. 2, 3, 100.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (35 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (35):
    • Cicero, Letters to his Friends, 3.11.3
    • Cicero, Letters to his Friends, 9.25.3
    • Cicero, Letters to his Friends, 9.6.3
    • Cicero, Letters to his brother Quintus, 3.8.3
    • Cicero, Philippics, 11.8.20
    • Cicero, For Plancius, 27.66
    • Cicero, Against Verres, 2.4.33
    • Cicero, On the Agrarian Law, 2.37.102
    • Cicero, For Marcellus, 6.18
    • Cicero, For Sestius, 51.110
    • Plautus, Epidicus, 5.1
    • Plautus, Miles Gloriosus, 4.6
    • Plautus, Pseudolus, 4.1
    • Tacitus, Agricola, 40
    • Plautus, Aulularia, 4.10
    • Plautus, Truculentus, 1.2
    • Cicero, On Oratory, 1.51
    • Pliny the Younger, Epistulae, 9.6.4
    • Livy, The History of Rome, Book 23, 7
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 57
    • Seneca, de Ira, 2.13.2
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 4.13
    • Cicero, de Natura Deorum, 3.39
    • Cicero, De Senectute, 14
    • Cicero, De Divinatione, 2.30
    • Cicero, De Officiis, 1.21
    • Cicero, De Officiis, 2.7
    • Cicero, De Officiis, 3.1
    • Cicero, De Officiis, 3.26
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 1.35
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 2.19
    • Gellius, Noctes Atticae, 19.10.12
    • Gellius, Noctes Atticae, 2.29.9
    • Cicero, Brutus, 24.93
    • Cicero, Brutus, 3.10
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: