previous next
parco , pĕperci, less freq. parsi (the former constantly in Cic. and Cæs., the latter ante-class. and post-Aug.: parcui, Naev. ap. Non. 153, 21, or Com. 69 Rib.;
I.part. fut. parsurus, Liv. 26, 13, 16; Suet. Tib. 62: “parciturus,Hier. Ep. 14, 2), parsum, and less correctly parcĭtum, 3, v. n. and a. [for sparco; Gr. σπαρνός, rare; cf. Engl. spare; but v. also paucus, parvus], to act sparingly, be sparing with respect to a thing, to spare; constr. usually with dat. or absol.; ante-class. also with acc.
I. Lit.
A. Of things (rare but class.).
(γ). With acc. (ante-class. and poet.): “oleas,Cato, R. R. 58: “pecuniam,Plaut. Curc. 3, 11: “argenti atque auri memoras quae multa talenta, Gnatis parce tuis,spare, reserve for your children, Verg. A. 10, 532 Serv.—Prov.: “qui parcit virgae odit filium,Vulg. Prov. 13, 24.—
B. Of persons, to spare, have mercy upon, forbear to injure or punish (eccl. and late Lat.), usually with dat.: “non pepercisti filio tuo,Vulg. Gen. 22, 16; id. 2 Pet. 2, 4 et saep.—
II. Trop.
A. To spare, i. e. to preserve by sparing, to use carefully, not to injure.
(α). With dat.: “tibi parce,Ter. Heaut. 1, 1, 112: “justitia autem praecipit, parcere omnibus, consulere generi hominum,Cic. Rep. 3, 12: aedificiis omnibus publicis et privatis, Cic. Verr. 2, 4, 54, § 120: “amicitiis et dignitatibus,id. Or. 26, 89; id. Phil. 2, 24, 59: “non aetate confectis, non mulieribus, non infantibus pepercerunt,Caes. B. G. 7, 28: “subjectis, sed debellare superbos,Verg. A. 6, 853: “ne reliquis quidem nepotibus parsurus creditur,Suet. Tib. 62: “alicujus auribus,” i. e. to refrain from speaking on disagreeable topics, Cic. Quint. 12, 40; so, “auribus et consuetudini,id. de Or. 3, 43, 170: “valetudini,id. Fam. 11, 27, 1: “famae,Prop. 1, 16, 11: “oculis,” i. e. to turn away one's eyes from an unpleasant sight, id. 4, 9, 35: “luminibus,Tib. 1, 2, 33; Suet. Dom. 11: “parcit Cognatis maculis similis fera,Juv. 15, 159.—
(β). With in and acc. (ante-and post-class.): “neque parcit in hostes,Lucr. 6, 399: “parce in feminam,App. M. 1, p. 105, 39.—
(γ). Absol. (poet.): “thyrso parcente ferit,” i. e. lightly, Stat. Ach. 1, 572.—
B. To abstain or refrain from doing a thing; to forbear, leave off, desist, stop, cease, let alone, omit (cf.: desino, mitto): meo labori non parsi, Cato ap. Fest. p. 242 Müll.; cf. Plaut. Ps. 1, 1, 3; id. Pers. 2, 5, 11; so, “neque parcetur labori,Cic. Att. 2, 14, 2: “auxilio,to make no use of proffered assistance, id. Planc. 35, 86: “lamentis,Liv. 6, 3: “bello,abstain from, Verg. A. 9, 656: “hibernis parcebant flatibus Euri,id. G. 2, 339: “parce metu,cease from, id. A. 1, 257.—
(β). With inf., to refrain, forbear (not in class. prose): “visere opera tua,Cato, R. R. 1, 1: “hancine ego vitam parsi perdere,Ter. Hec. 3, 1, 2: “proinde parce, sis, fidem ac jura societatis jactare,Liv. 34, 32: “parcite, oves, nimium procedere,Verg. E. 3, 94: “pias scelerare manus,id. A. 3, 42: “defundere vinum,Hor. S. 2, 2, 58: “ne parce dare,id. C. 1, 28, 23: “parce postea paupertatem cuiquam objectare,App. Mag. 23, p. 289, 3; Aug. Ep. 43, 24: “ori,to refrain from speaking, Vulg. Job, 7, 11.—*
(γ). With acc.: “parcito linguam in sacrificiis dicebatur, i. e. coërceto, contineto, taceto,Fest. p. 222 Müll.—*
(δ). With ab, to desist from: “precantes, ut a caedibus et ab incendiis parceretur,Liv. 25, 25, 6; so with abl. alone: “caede,Aus. Epigr. 130, 4.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (33 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (33):
    • Cicero, Letters to his Friends, 11.27.1
    • Cicero, Letters to his Friends, 16.4.2
    • Cicero, Letters to Atticus, 2.14.2
    • Old Testament, Proverbs, 13.24
    • Caesar, Gallic War, 7.28
    • Caesar, Gallic War, 7.71.4
    • Cicero, Philippics, 2.24.59
    • Cicero, For Plancius, 35.86
    • Cicero, Against Verres, 2.4.120
    • Plautus, Persa, 2.5
    • Plautus, Pseudolus, 1.1
    • Vergil, Aeneid, 10.532
    • Vergil, Aeneid, 1.257
    • Vergil, Aeneid, 3.42
    • Vergil, Aeneid, 6.853
    • Vergil, Aeneid, 9.656
    • Vergil, Georgics, 2.339
    • Old Testament, Genesis, 22.16
    • Suetonius, Domitianus, 11
    • Horace, Satires, 2.2.58
    • Plautus, Miles Gloriosus, 4.9
    • Cicero, On Oratory, 3.43
    • Lucretius, De Rerum Natura, 6.399
    • Suetonius, Tiberius, 62
    • Cornelius Nepos, Pausanias, 2.5
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 13.16
    • Livy, The History of Rome, Book 34, 32
    • Livy, The History of Rome, Book 35, 44
    • Livy, The History of Rome, Book 25, 25
    • Livy, The History of Rome, Book 6, 3
    • Cicero, De Republica, 3.12
    • Statius, Achilleis, 1
    • Cicero, Orator, 26.89
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: