I. Act., to thrust or cast forth, to cause to break, burst, or rush forth, to send forth: “(Aetna) atram prorumpit ad aethera nubem,” Verg. A. 3, 572: “proruptus pons,” broken down, Tac. H. 1, 86 (al. proruto).—With se, to burst forth, dash forth: “cerva in fugam sese prorupit,” Gell. 15, 22, 6.—Mid.: prorumpi, to rush or burst forth: “hinc prorumpitur in mare venti vis,” Lucr. 6, 436: “mare proruptum,” Verg. A. 1, 246: “proruptum exundat pelagus,” Sil. 3, 51: “proruptus corpore sudor,” Verg. A. 7, 459: “prorupto sanguine,” Stat. Th. 2, 626.—
II. Neutr., to rush or break forth, to burst out.
A. Lit.: “per medios audacissime proruperunt,” Caes. B. G. 5, 15: “in hostes,” Verg. A. 10, 379: “obsessi omnibus portis prorumpunt,” Tac. H. 4, 34. —
2. Transf., of things, to break out, break or burst forth, make its appearance: “cum diu cohibitae lacrimae prorumperent,” Plin. Ep. 3, 16, 5: “vis morbi in unum intestinum prorupit,” Nep. Att. 21, 3: “incendium proruperat,” a fire had broken out, Tac. A. 15, 40: “stercora,” Vulg. Judic. 3, 22: “prorumpit in auras vox,” Sil. 3, 699: “nihil prorupit, quo conjuratio intellegeretur,” became known, Tac. H. 4, 55.—
B. Trop., to break out, burst forth: “illa pestis prorumpet,” Cic. Mur. 39, 85: “eo prorumpere hominum cupiditatem, ut, etc.,” id. Rosc. Am. 5, 12: “in bellum,” to break out, Just. 24, 1, 1: “in scelera ac dedecora,” Tac. A. 6, 51: “ad minas,” to break out into threats, id. ib. 11, 35: “ad quod victo silentio prorupit reus,” at which he broke silence and burst forth, id. ib. 11, 2; 12, 54; 13, 12.