previous next
prūdens , entis, adj. contr. from providens.
I. Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.: “ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,Plin. 8, 38, 57, § 136: “quos prudentis possumus dicere, id est providentis,Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init.
II. Transf.
A. Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.
(β). With in: “prudens in jure civili,Cic. Lael. 2, 6.—
(γ). With inf. or acc. and inf.: “nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,Hor. Epod. 17, 47: “prudens otii vitia negotio discuti,Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111: “sciens prudensque se praegnantem non esse,Dig. 25, 6, 1, § 2.—
2. In partic.
a. Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens , ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—
b. Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.): “quos prudens praetereo,Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.: “imprudens praeteriisse videris,Cic. Brut. 77, 269): “ibis sub furcam prudens,Hor. S. 2, 7, 66: “nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364: “an prudens imprudensve rupisset,Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo: “et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,Ter. Eun. 1, 1, 27: “ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin.
B. In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.): “vir naturā peracutus et prudens,Cic. Or. 5, 18: “quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,id. Clu. 38, 107: “prudentem et, ut ita dicam, catum,id. Leg. 1, 16, 45: “in existimando admodum prudens,id. Brut. 68, 239; cf.: “prudentissimi in disserendo,id. ib. 31, 118: “virum ad consilia prudentem,id. Font. 15, 43: “quo nemo prudentior,id. Lael. 1, 5: “homines amicissimi ac prudentissimi,id. Rep. 1, 46, 10: “vir bonus et prudens,Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445: “si divitiae prudentem reddere possent,id. Ep. 2, 2, 155: “prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.: “prudens alia,Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things: “prudens, temperata, fortis, justa ratio,Cic. Fin. 5, 21, 58: “prudens animi sententia,Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433: “prudentissimum consilium,Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —
C. Cautious, circumspect (very rare): “malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter , sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.): “facere,Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16: “rationem excogitare,id. ib. 2, 12, 23: “multa ab eo prudenter disputata,id. Lael. 1, 1: “multa provisa prudenter,id. ib. 2, 6.—Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.—Sup.: “defendere,Cic. Div. 2, 72, 150: “scribere,id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (37 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (37):
    • Cicero, Letters to his Friends, 4.14.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 6.6.6
    • Cicero, Letters to Atticus, 10.9
    • Cicero, Letters to Atticus, 13.1.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 9.7
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 38.107
    • Cicero, For Marcus Fonteius, 15.43
    • Ovid, Metamorphoses, 13.433
    • Ovid, Metamorphoses, 3.364
    • Horace, Satires, 1.10.88
    • Horace, Satires, 2.7.66
    • Horace, Ars Poetica, 445
    • Tacitus, Historiae, 2.25
    • Tacitus, Agricola, 19
    • Suetonius, Nero, 2
    • Cornelius Nepos, Conon, 1.2
    • Cornelius Nepos, Eumenes, 3.4
    • Livy, The History of Rome, Book 34, 28
    • Cicero, De Legibus, 1.16
    • Cicero, De Republica, 1.46
    • Cicero, De Republica, 3.9
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 5.21
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 5.6
    • Cicero, De Amicitia, 1
    • Cicero, De Amicitia, 2
    • Cicero, De Divinatione, 2.72
    • Cicero, De Divinatione, 1.49
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 9, 2.44
    • Gellius, Noctes Atticae, 12.4.4
    • Gellius, Noctes Atticae, 14.2.4
    • Gellius, Noctes Atticae, 20.1.34
    • Columella, Res Rustica, 2.2.15
    • Columella, Res Rustica, 4.2.1
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 7.1.4
    • Cicero, Brutus, 68.239
    • Cicero, Brutus, 77.269
    • Cicero, Orator, 5.18
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: