previous next
sŭpĕro , āvi, ātum, 1, v. n. and
I.a. [id.].
I. Neutr., to go over, to rise above, overtop, surmount.
A. Lit. (very rare; syn. transcendo): maximo saltu superabit gravidus armatis equus, surmounted, leaped the wall, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Trag. v. 97 Vahl.): “sol superabat ex mari,Plaut. Stich. 2, 2, 41: “ripis superat mihi atque abundat pectus laetitia meum,id. ib. 2, 1, 6: “jugo superans,passing over the summit, Verg. A. 11, 514: “superat agger ad auras,Stat. Th. 4, 458: “(angues) superant capite et cervicibus altis,Verg. A. 2, 219. —
B. Trop. (freq. and class.).
2. To exceed, be in excess, be superfluous; to be abundant, to abound (syn. supersum): “in quo et deesse aliquam partem et superare mendosum est,Cic. de Or. 2, 19, 83: “pecunia superabat? at egebas,id. Or. 67, 224: “uter igitur est divitior? cui deest an cui superat?id. Par. 6, 3, 49: “quis tolerare potest, illis divitias superare, nobis rem familiarem etiam ad necessaria deesse?Sall. C. 20, 11: “cui quamquam virtus, gloria ... superabant,id. J. 64, 1: “quae Jugurthae fesso superaverant,had been too much for, id. ib. 70, 2: “de eo quod ipsis superat,Cic. Fin. 5, 15, 42: “Quinto delegabo, si quid aeri meo alieno superabit et emptionibus,id. Att. 13, 46, 3: “superabat umor in arvis,Lucr. 5, 804: “superante multitudine,Liv. 3, 5: “cum otium superat,id. 3, 17: “num tibi superat superbia?Plaut. Am. 2, 2, 86: “gentis superant tibi laudes,Tib. 4, 1, 28: “dum superat gregibus juventas,Verg. G. 3, 63: “si superant fetus,id. ib. 1, 189: quam facile tunc sit omnia impedire et quam hoc Caesari superet, non te fallit, perh. how exceedingly easy it would have been, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 5, 3 dub.—
II. Act., to go or pass over, rise above; to mount, ascend; to surmount, overtop.
A. Lit.
1. In gen.: in altisono Caeli clipeo temo superat Stellas, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 73 Müll. (Vahl. Enn. p. 119, om. stellas): “tempestas summas ripas fluminis superavit,Caes. B. C. 1, 48: “ventosum aequor,Ov. Ib. 591: “fluvium,Luc. 4, 150: “mare,Sen. Oet. 128: “pedibus salsas lacunas,Lucr. 3, 1031: “munitiones,Liv. 5, 8, 10: “quas (Alpes) nullā dum viā superatas,id. 5, 34, 6; 21, 26, 4; 21, 30, 5; 21, 38, 1; “23, 45, 3: Tauro monte superato,id. 35, 13, 4: “montes,Verg. G. 3, 270: “Alpes cursu,Luc. 1, 183: “immensa montium juga,Plin. Pan. 81, 1: “Caucasum,Curt. 7, 3, 22: “hoc jugum,Verg. A. 6, 676: “fossas,id. ib. 9, 314: “summi fastigia tecti Ascensu,id. ib. 2, 303; cf.: “caprae gravido superant vix ubere limen,id. G. 3, 317: “retia saltu (vulpes),Ov. M. 7, 767: “tantum itineris,to traverse, pass over, Tac. Agr. 33: regionem castrorum, to go past or beyond, Caes. B. C. 1, 69; cf. Cic. Tusc. 1, 19, 43: “insidias circa ipsum iter locatas,Liv. 2, 50, 6: “collocatur in eo turris tabulatorum quae superaret fontis fastigium,but so as to overtop, command, Hirt. B. G. 8, 41: “superat (Parnassus) cacumine nubes,Ov. M. 1, 317.—
2. In partic.
a. Naut. t. t., to sail by or past a place, a promontory, etc.; to double or weather a point, etc.; promontorium, Lucil. ap. Serv. Verg. A. 1, 244; Auct. B. Afr. 62, 3; Liv. 26, 26, 1; 30, 25, 6; 31, 23, 3; Tac. A. 15, 46 et saep.: “Euboeam,Nep. Them. 3, 3: “cursu Isthmon,Ov. Tr. 1, 11, 5: “intima Regna Liburnorum et fontem Timavi,Verg. A. 1, 244 Serv.— Poet., transf.: musarum scopulos, Enn. ap. Cic. Brut. 19, 76 (Ann. v. 223 Vahl.).—
b. To rise above, exceed in height: “ut alibi umbilico tenus aqua esset, alibi genua vix superaret,Liv. 36, 45, 9; cf.: posterior partes superat mensura priores, i. e. exceeds in size, Ov. M. 15, 378.—
B. Trop., to surpass, excel, exceed, outdo, outstrip in any quality, in value, etc.
b. Transf., in gen.: quem (C. Curium) nemo ferro potuit superare nec auro, Enn. ap. Cic. Rep. 3, 3, 6 (Ann. v. 220 Vahl.): “in quo (genere officii) etiam si multi mecum contendent, omnes facile superabo,Cic. Fam. 5, 8, 4: “si erum videt superare amorem,Plaut. Aul. 4, 1, 7: “hanc (orationem) assidua ac diligens scriptura superabit,Cic. de Or. 1, 33, 150: si meam spem vis improborum fefellerit atque superaverit, id. Cat. 4, 11, 23: “injurias fortunae facile veterum philosophorum praeceptis superabat,id. Fin. 4, 7, 17: “pareatur necessitati, quam ne dii quidem superant,which even the gods are not above, not superior to, Liv. 9, 4, 16: “casus omnes,Verg. A. 11, 244: “superanda omnis fortuna ferendo est,id. ib. 5, 710: “labores,id. ib. 3, 368: “difficultates omnes,Vell. 2, 120, 4: “cum incedendi nimietate jam superarer,Amm. 19, 8, 6.—Hence, sŭpĕrans , antis, P. a. *
A. Rising high, prominent, high, lofty: “mons superantissimus,Sol. 2 med.—*
B. Prevailing, predominant: “superantior ignis,Lucr. 5, 394.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (100 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (100):
    • Cicero, Letters to his Friends, 1.9.16
    • Cicero, Letters to his Friends, 5.8.4
    • Cicero, Letters to his Friends, 8.5.3
    • Cicero, Letters to Atticus, 13.46.3
    • Cicero, Letters to Atticus, 8.12
    • Cicero, Letters to his brother Quintus, 1.1.1
    • Caesar, Gallic War, 3.14
    • Caesar, Gallic War, 5.31
    • Caesar, Gallic War, 6.17
    • Caesar, Gallic War, 6.19
    • Caesar, Gallic War, 1.40
    • Caesar, Gallic War, 1.45
    • Caesar, Gallic War, 8.0
    • Caesar, Gallic War, 8.41
    • Cicero, Against Catiline, 4.11.23
    • Cicero, Against Verres, 2.3.195
    • Cicero, For Plancius, 2.6
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 5
    • Livy, The History of Rome, Book 5, 8.10
    • Ovid, Metamorphoses, 12.364
    • Ovid, Metamorphoses, 15.378
    • Ovid, Metamorphoses, 7.767
    • Plautus, Aulularia, 4.1
    • Plautus, Stichus, 2.2
    • Vergil, Aeneid, 11.244
    • Vergil, Aeneid, 1.244
    • Vergil, Aeneid, 1.350
    • Vergil, Aeneid, 6.676
    • Vergil, Aeneid, 11.514
    • Vergil, Aeneid, 2.219
    • Vergil, Aeneid, 3.339
    • Vergil, Aeneid, 5.473
    • Vergil, Georgics, 3.270
    • Vergil, Georgics, 3.317
    • Vergil, Georgics, 3.63
    • Horace, Ars Poetica, 328
    • Ovid, Metamorphoses, 1.317
    • Caesar, Civil War, 1.69
    • Caesar, Civil War, 2.22
    • Caesar, Civil War, 2.5
    • Caesar, Civil War, 1.48
    • Tacitus, Annales, 15.46
    • Tacitus, Agricola, 33
    • Plautus, Amphitruo, 1.1
    • Plautus, Amphitruo, 2.2
    • Plautus, Cistellaria, 2.1
    • Plautus, Poenulus, 1.2
    • Cicero, On Oratory, 1.33
    • Cicero, On Oratory, 1.44
    • Cicero, On Oratory, 2.19
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 20
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 70
    • Lucretius, De Rerum Natura, 3.1031
    • Lucretius, De Rerum Natura, 5.394
    • Lucretius, De Rerum Natura, 5.804
    • Lucan, Civil War, 1.183
    • Lucan, Civil War, 4.150
    • Cornelius Nepos, Agesilaus, 3.6
    • Cornelius Nepos, Agesilaus, 4.3
    • Cornelius Nepos, Alcibiades, 11.2
    • Cornelius Nepos, Epaminondas, 2.2
    • Cornelius Nepos, Themistocles, 3.3
    • Pliny the Younger, Epistulae, 7.1.3
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 26.1
    • Livy, The History of Rome, Book 29, 7.7
    • Livy, The History of Rome, Book 38, 36
    • Livy, The History of Rome, Book 5, 34.6
    • Livy, The History of Rome, Book 21, 30
    • Livy, The History of Rome, Book 9, 32
    • Livy, The History of Rome, Book 9, 4
    • Livy, The History of Rome, Book 22, 40
    • Livy, The History of Rome, Book 29, 8
    • Livy, The History of Rome, Book 29, 30.8
    • Livy, The History of Rome, Book 30, 25.6
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 50.6
    • Livy, The History of Rome, Book 21, 26
    • Livy, The History of Rome, Book 22, 49
    • Livy, The History of Rome, Book 31, 23
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 16.4
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 17
    • Livy, The History of Rome, Book 35, 13.4
    • Livy, The History of Rome, Book 36, 45
    • Livy, The History of Rome, Book 45, 24.1
    • Seneca, Hercules Oetaeus, 128
    • Cicero, De Republica, 3.3
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 4.7
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 5.15
    • Cicero, De Amicitia, 3
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 1.1
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 1.19
    • Cicero, Paradoxa Stoicorum, 6
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 64
    • Ovid, Tristia, 1.11
    • Ovid, Ex Ponto, 3.2
    • Sextus Propertius, Elegies, 3.5
    • Florus, Epitome Rerum Romanorum, 2.6
    • Statius, Thebias, 4
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 7.3.22
    • Cicero, Brutus, 19.76
    • Cicero, Orator, 67.224
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: