previous next
surgo and surrĭgo (subr- ): surrexi and subrexi, surrectum and subrectum, 3 (
I.perf. surregit, Paul. ex Fest. p. 296 Müll.; “orig. forms: surrigit,Verg. A. 4, 183; Sen. Q. N. 6, 4: surriguntur, id. Ira, 1, 1 med.: surrigebant, Hier. Vit. Hil. fin.: “subrigens,Plin. 9, 29, 47, § 88; 10, 29, 44, § 86: subrigere, id. 18, 35, 89, § 365. — “Sync. forms: surrexti,Mart. 5, 79, 1: “surrexe,Hor. S. 1, 9, 73), v. a. and n. contr. from surrigo, from sub-rego.
II. Neutr., to rise, arise, to get up, stand up (the predominant and class. signif. of the word; syn.: exsurgo, exorior).
A. Lit.
b. Of things, to rise, mount up, ascend (mostly poet.; “syn. ascendo): surgat pius ignis ab arā,Ov. P. 4, 9, 53: “jussit subsidere valles ... lapidosos surgere montes,id. M. 1, 44: “mons Rhipaeus,Mel. 1, 19 fin.: “Atlas,id. 3, 10. — “Of the sea: fretum,Ov. M. 14, 711: “mare,id. ib. 15, 508: “aequora,Verg. A. 3, 196: “undae,id. ib. 6, 354: “amoeni fontes,Quint. 8, 3, 8: “cacumina oleae in altum,id. 8, 3, 10: “fistula disparibus avenis,Ov. M. 8, 192; cf. poet.: “surgens in cornua cervus ( = ferens cornua ardua),” i. e. towering, Verg. A. 10, 725: “umeri surgunt,id. ib. 10, 476: “lux Praecipitatur aquis et aquis nox surgit ab isdem,Ov. M. 4, 92; id. F. 4, 629: “sol,Hor. S. 1, 9, 73: “dies,Verg. G. 3, 400: “luna,id. A. 6, 453: “tenebrae,Sen. Thyest. 822: “austri,Verg. A. 3, 481: “ventus,id. ib. 5, 777: “quae (aedes) proxima surgit ovili,stands, Juv. 6, 529.—
2. In partic.
a. To rise, arise, get up from bed, from sleep: “ille multo ante lucem surrexit,Cic. Inv. 2, 4, 14: “ante lucem,id. Att. 16, 13, a: “cum die,Ov. M. 13, 677: “mane ad invisas rotas,id. Am. 1, 13, 38: “ad lites novas,id. ib. 1, 13, 22: “ad praescripta munia,Hor. S. 2, 2, 81.—
b. To rise in growth, to spring up, grow up; to rise in building, be built, etc. (poet. and in post - Aug. prose): “venerata Ceres culmo surgeret alto,Hor. S. 2, 2, 124: “nec potuere surgere messes,Verg. G. 1, 161: “harundo,Ov. M. 13, 891: “sementis,Col. 2, 8, 5: “surgens arx,Verg. A. 1, 366; cf.: “nunc aggere multo Surgit opus,Luc. 2, 679: “area cinere mixtisque pumicibus oppleta surrexerat,Plin. Ep. 6, 16, 14: “Ascanius surgens,growing, Verg. A. 4, 274.—
c. To ascend, go up: “ad auras Aetherias,” i. e. into life, Verg. A. 6, 762.—
B. Trop., to rise, arise, occur, etc. (poet. and in post-Aug. prose): “multum supra prosam orationem surgit,Quint. 10, 1, 81: “quae nunc animo sententia surgit?Verg. A. 1, 582: “pugna aspera surgit,id. ib. 9, 667: “discordia,id. ib. 12, 313: “rumor,Tac. H. 2, 42: “honor,Ov. F. 5, 228: “ingenium suis velocius annis,id. A. A. 1, 186: “non ulla laborum nova mi facies surgit,Verg. A. 6, 104.—Of the swell of a verse: sex mihi surgat opus numeris; “in quinque residat (cf.: "in the hexameter rises the fountain's silvery column," Coleridge),Ov. Am. 1, 1, 27. —
2. With in or ad and acc., to rise to or against, to attempt, assume, attack, etc. (poet. and late Lat.): “in Teucros Aetolis surgit ab Arpis Tydides,Verg. A. 10, 28: surrecturus in vires, si ipse quoque lacesseretur, Amm. 31, 3, 4: “Procopius in res surrexerat novas,id. 26, 5, 8: “ad motum certaminum civilium avide surrecturus,id. 21, 15, 1: “ad insontium pericula surrexerunt,id. 21, 13, 14; App. M. 7, p. 198, 3.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (63 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (63):
    • Cicero, Letters to Atticus, 16.13
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 1.1
    • Cicero, Against Verres, 2.4.147
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 18.51
    • Ovid, Metamorphoses, 14.711
    • Ovid, Metamorphoses, 2.771
    • Ovid, Metamorphoses, 12.579
    • Ovid, Metamorphoses, 13.2
    • Ovid, Metamorphoses, 13.677
    • Ovid, Metamorphoses, 13.891
    • Ovid, Metamorphoses, 15.508
    • Ovid, Metamorphoses, 3.273
    • Plautus, Epidicus, 5.2
    • Plautus, Pseudolus, 1.3
    • Vergil, Aeneid, 1.366
    • Vergil, Aeneid, 3.481
    • Vergil, Aeneid, 10.28
    • Vergil, Aeneid, 10.725
    • Vergil, Aeneid, 1.582
    • Vergil, Aeneid, 6.104
    • Vergil, Aeneid, 6.453
    • Vergil, Aeneid, 6.762
    • Vergil, Aeneid, 3.196
    • Vergil, Aeneid, 4.183
    • Vergil, Aeneid, 4.274
    • Vergil, Aeneid, 7.771
    • Vergil, Georgics, 1.161
    • Vergil, Georgics, 3.400
    • Horace, Satires, 2.2.124
    • Horace, Satires, 1.9.73
    • Horace, Satires, 2.2.81
    • Ovid, Metamorphoses, 1.44
    • Ovid, Metamorphoses, 4.92
    • Ovid, Metamorphoses, 8.192
    • Ovid, Metamorphoses, 9.702
    • Tacitus, Historiae, 2.42
    • Cicero, On Oratory, 2.78
    • Lucan, Civil War, 2.679
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 9.88
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 10.86
    • Pliny the Younger, Epistulae, 3.5.13
    • Pliny the Younger, Epistulae, 6.16.14
    • Livy, The History of Rome, Book 8, 8
    • Livy, The History of Rome, Book 7, 10
    • Seneca, Hercules Furens, 329
    • Seneca, Thyestes, 822
    • Seneca, de Ira, 1.1.4
    • Cicero, De Officiis, 3.31
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 6.2
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 3.10
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 3.8
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 10, 1.81
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 12, 5.4
    • Seneca, Epistulae, 86.4
    • Ovid, Ex Ponto, 4.9
    • Statius, Thebias, 2
    • Columella, Res Rustica, 2.8.5
    • Columella, Res Rustica, 7.3.3
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 5.4.23
    • Ovid, Fasti, 4
    • Ovid, Fasti, 5
    • Ovid, Fasti, 6
    • Cicero, De Inventione, 2.4
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: