previous next
trādūco (TRANSDVCO, Inscr. Orell. 750; Cic. Sest. 42, 91; Sall. J. 11, 4; Liv. 10, 37, 1; and so always in Cæs.; v. Neue, Formenl. 1, 734), xi, ctum, 3 (
I.imv. traduce, Ter. Heaut. 4, 4, 22; id. Ad. 5, 7, 12; perf. sync. traduxti, Plaut. Cas. 3, 3, 16; inf. parag. transducier, id. Most. 1, 1, 16; Ter. Ad. 2, 1, 46), v. a. trans-duco, to lead, bring, or conduct across; to lead, bring, or carry over any thing (syn. traicio).
I. Lit.
A. In gen.: “jamne hanc traduxti huc ad nos vicinam tuam?Plaut. Cas. 3, 3, 16: “ut traduxisti huc ad nos uxorem tuam!id. ib. 3, 4, 7: “traduce et matrem et familiam omnem ad nos,Ter. Ad. 5, 7, 12: “exercitum ex Galliā in Ligures,Liv. 40, 25, 9: “suas copias per angustias et fines Sequanorum,Caes. B. G. 1, 11; 1, 19: “copias praeter castra,id. ib. 1, 48: “cohortes ad se in castra,id. B. C. 1, 21: “impedimenta ad se,id. ib. 1, 42: “regem Antiochum in Europam,Liv. 36, 3, 12: “aquaeductum per domum suam,Dig. 6, 2, 11: “tua pompa Eo traducenda est,to be carried over to him, Ter. Heaut. 4, 4, 18 Ruhnk.: “victimas in triumpho,parade, Liv. 45, 39, 12: “carpentum, quo in pompā traduceretur,was borne along, Suet. Calig. 15.—With trans (rare, and only when the place to which is also expressed): “hominum multitudinem trans Rhenum in Galliam transducere,Caes. B. G. 1, 35 Kraner ad loc.—With abl. (very rare): “legiones Peninis Cottianisque Alpibus traducere,Tac. H. 4, 68.—With double acc.: “traductus exercitus silvam Ciminiam,Liv. 9, 39, 1; cf. in the foll. B.—
B. In partic.
1. To lead or convey across, to transport over a stream or bridge: “flumen subito accrevit, ut re traduci non potuerunt,Cic. Inv. 2, 31, 97: “pontem in Arari faciundum curat. atque ita exercitum transducit,Caes. B. G. 1, 13. — Freq. with a double acc.: cum Isaram flumen exercitum traduxissem, Planc. ap. Cic. Fam. 10. 21, 2: “ubi Caesar certior factus est, tres jam copiarum partes Helvetios id flumen transduxisse,Caes. B. G. 1, 12: flumen Axonam exercitum transducere, id. ib. 2, 5: “quos Caesar transduxerat Rhenum,Hirt. B. G. 8, 13; 7, 11: “copias flumen,Liv. 21, 23, 3; 22, 45, 5: “Volturnum flumen exercitum,id. 23, 36, 9; 26, 8, 9: “novum exercitum traducite Iberum,id. 26, 41, 23.—Hence, pass.: “raptim traducto exercitu Iberum,Liv. 24, 41, 1; 9, 39, 1: “legio flumen transducta,Sall. H. 2, 57 Dietsch: “ne major multitudo Germanorum Rhenum transducatur,Caes. B. G. 1, 31; id. B. C. 3, 76. — With abl. (very rare): “nisi flumine Ligeri copias traduxisset,Hirt. B. G. 8, 27: “Belgas Rhenum antiquitus esse transductos,Caes. B. G. 2, 4. —
2. Publicists' t. t.: traducere equum, to lead his horse along, said of a knight who passed muster at the inspection by the censor (cf. transveho): “qui (P. Africanus) cum esset censor et in equitum censu C. Licinius Sacerdos prodisset ... cum contra nemo diceret, jussit equum traducere,Cic. Clu. 48, 134; cf. Val. Max. 4, 1, 10.—
3. To lead along, parade in public by way of disgrace: “delatores flagellis caesi ac traducti per amphitheatri harenam,Suet. Tit. 8 fin.; cf. infra, II. B. 2.
II. Trop.
A. In gen., to lead, bring, or carry over, to transfer, remove: “aut alio possis animi traducere motus,Lucr. 4, 1068: “animos judicum a severitate paulisper ad hilaritatem risumque traducere,Cic. Brut. 93, 322: “animum hominis ab omni aliā cogitatione ad tuam dignitatem tuendam,id. Fam. 1, 2, 3: “animos a contrariā defensione abducere et ad nostram conor traducere,id. de Or. 2, 72, 293: “ad amicitiam consuetudinemque,id. Prov. Cons. 9, 22: “post partum cura in vitulos traducitur omnis,Verg. G. 3, 157: “tum omnem orationem traduxi et converti in increpandam Caepionis fugam,Cic. de Or. 2, 48, 199: “hanc rationem naturae difficile est traducere ad id genus divinationis,to apply, id. Div. 1, 57, 130: “nomen eorum ad errorem fabulae,id. Tusc. 5, 3, 8 et saep.: “centuriones ex inferioribus ordinibus in superiores ordines erant transducti,transferred, Caes. B. G. 6, 40: “is ad plebem P. Clodium traducit,Cic. Att. 1, 18, 4; cf.: “P. Clodium a patribus ad plebem,Suet. Caes. 20: academicen σύνταξιν, Cic. Att. 13, 16: “gens in patricias transducta,Suet. Aug. 2: “augur destinatus ad pontificatum traductus est,id. Calig. 12: “medicus aegrum in meliorem consuetudinem, etc.,Varr. L. L. 9, § 11 Müll.: “ut (oratio) eos qui audient ad majorem admirationem possit traducere,Cic. Or. 57, 192: “mali punientur et traducentur in melius,Sen. Ira, 2, 13, 4. —Poet., with dat.: “me mea paupertas vitae traducat inerti,Tib. 1, 1, 5 (where Müll. reads vita).—
B. In partic.
1. To bring over, draw over one to some side or opinion: “hominem traducere ad optimates paro,Cic. Att. 14, 21, 4: “si istud obtinueris, traducas me ad te totum licebit,id. Fin. 4. 1, 2: “transductis ad se jam pluribus,Suet. Caes. 14: “traduxit me ad suam sententiam,Cic. Clu. 52, 144.—
2. To lead along, exhibit as a spectacle, i. e. to make a show of, to expose to public ridicule, to dishonor, disgrace, degrade (not ante-Aug.): “an non sensistis ... vestras conjuges, vestros liberos traductos per ora hominum?Liv. 2, 38, 3; Just. 36. 1, 5; cf. Petr. 87: “rideris multoque magis traduceris, etc.,Mart. 6, 77, 5: “libidinem,Sen. Ep. 100, 10; id. Ben. 2, 17, 5; 4, 32, 3; Mart. 3, 74, 5; Juv. 8, 17: “quae tua traducit manifesto carmina furto,convicts of, proves guilty of, Mart. 1, 53, 3.—
3. In a good sense, to set forth publicly, make public, exhibit, display, proclaim, spread abroad: “poëmata,Petr. 41: “tot annorum secreta,id. 17: se, to show one's self in public: “lorica, in quā se traducebat Ulixem ancipitem,Juv. 11, 31. —
4. Of time, to lead, spend, pass (class.; “syn.: ago, transigo): otiosam aetatem et quietam sine ullo labore et contentione traducere,Cic. Sen. 23, 82; cf.: “hoc quod datum est vitae tranquille placideque traducere,id. Tusc. 3, 11, 25: quantumcumque superest temporis, Aug. ap. Gell. 15, 7, 3: “adulescentiam eleganter,Cic. Planc. 12, 31: “hoc tempus quā ratione,id. Fam. 4, 6, 3: “quibus artibus latebrisque, vitam per novem annos, Tac H. 4, 67: leniter aevum,Hor. Ep. 1, 18, 97: tempora Cynicā cenā, Petr. poët. 14: consul traducere noctem exsomnis. Sil. 9, 4 et saep.—Hence, transf., of the administration of an office: “munus summā modestiā et summā abstinentiă,Cic. Att. 5, 9, 1. —
5. In later gram. lang.
a. To transfer a word from one subject or from one language to another (for the class. verto, converto, reddo, transfero, etc.): videtur Graecos secutus, qui ἐφόδιον a sumptu viae ad aliarum quoque rerum apparatus traducunt, Gell. 17, 2, 1: “vocabulum Graecum in linguam Romanam,id. 1, 18, 1.—
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (66 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (66):
    • Cicero, Letters to his Friends, 10.21
    • Cicero, Letters to his Friends, 1.2.3
    • Cicero, Letters to his Friends, 4.6.3
    • Cicero, Letters to Atticus, 13.16
    • Cicero, Letters to Atticus, 14.21.4
    • Cicero, Letters to Atticus, 1.18.4
    • Cicero, Letters to Atticus, 5.9.1
    • Caesar, Gallic War, 2.4
    • Caesar, Gallic War, 6.40
    • Caesar, Gallic War, 8.27
    • Caesar, Gallic War, 1.11
    • Caesar, Gallic War, 1.12
    • Caesar, Gallic War, 1.13
    • Caesar, Gallic War, 1.31
    • Caesar, Gallic War, 1.35
    • Caesar, Gallic War, 8.13
    • Caesar, Gallic War, 8.7
    • Cicero, On the Consular Provinces, 9.22
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 48.134
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 52.144
    • Cicero, For Plancius, 12.31
    • Cicero, For Sestius, 42.91
    • Plautus, Casina, 3.3
    • Plautus, Mostellaria, 1.1
    • Vergil, Georgics, 3.157
    • Suetonius, Divus Augustus, 2
    • Suetonius, Caligula, 12
    • Caesar, Civil War, 1.21
    • Caesar, Civil War, 3.76
    • Tacitus, Historiae, 4.68
    • Cicero, On Oratory, 2.48
    • Cicero, On Oratory, 2.72
    • Lucretius, De Rerum Natura, 4.1068
    • Suetonius, Caligula, 15
    • Suetonius, Divus Julius, 14
    • Suetonius, Divus Julius, 20
    • Suetonius, Divus Titus, 8
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 41.23
    • Livy, The History of Rome, Book 40, 25.9
    • Livy, The History of Rome, Book 45, 39.12
    • Livy, The History of Rome, Book 23, 36
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 8.9
    • Livy, The History of Rome, Book 22, 45
    • Livy, The History of Rome, Book 10, 37.1
    • Livy, The History of Rome, Book 9, 39
    • Livy, The History of Rome, Book 24, 41
    • Livy, The History of Rome, Book 21, 23
    • Livy, The History of Rome, Book 36, 3
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 38.3
    • Seneca, de Beneficiis, 2.17.5
    • Cicero, De Divinatione, 1.57
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 4
    • Cicero, De Senectute, 23
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 3.11
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 5.3
    • Gellius, Noctes Atticae, 15.7.3
    • Gellius, Noctes Atticae, 17.2.1
    • Gellius, Noctes Atticae, 17.2.14
    • Gellius, Noctes Atticae, 2.6.5
    • Gellius, Noctes Atticae, 1.18.1
    • Seneca, Epistulae, 100.10
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 11
    • Cicero, Brutus, 93.322
    • Cicero, Orator, 57.192
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 4.1.10
    • Cicero, De Inventione, 2.31
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: