previous next
turpis , e, adj. Sanscr. root tarp-, to be ashamed,
I.ugly, unsightly, unseemly, foul, filthy (class.; esp. freq. in a trop. sense; syn.: taeter, foedus, deformis, obscaenus, immundus).
I. Lit.: “aspectus deformis atque turpis,Cic. Off. 1, 35, 126; Plaut. Poen. 1, 2, 125: “ornatus,id. ib. 1, 2, 94; cf. “infra, II.: vestitus,Ter. Phorm. 1, 2, 57: “colores foedā specie,Lucr. 2, 421: “pes,Hor. S. 1, 2, 102: “podex,id. Epod. 8, 5: “rana,id. ib. 5, 19: “pecus,id. S. 1, 3, 100: “viri morbo,deformed, disfigured, id. C. 1, 37, 9: “macies,id. ib. 3, 27, 53: “scabies,Verg. G. 3, 441: “podagrae,id. ib. 3, 299: “udo membra flmo,” i. e. befouled, id. A. 5, 358; cf. “toral,Hor. Ep. 1, 5, 22; Mart. 7, 36, 5; 8, 79, 2.—Sup.: simia quam similis turpissima bestia nobis, Enn. ap. Cic. N. D. 1, 35, 97 (Sat. v. 45 Vahl.)—
II. Transf., of sound, disagreeable, cacophonous: “si etiam abfugit turpe visum est,Cic. Or. 47, 158.—
III. Trop., unseemly, shameful, disgraceful, base, infamous, scandalous, dishonorable (syn.: “inhonestus, impurus, sordidus, indecorus): pulchrum ornatum turpes mores pejus caeno collinunt,Plaut. Most. 1, 3, 133: “verbum,Ter. Heaut. 5, 4, 19: “cum esset proposita aut fuga turpis aut gloriosa mors,Cic. Fin. 2, 30, 97: “mors honesta saepe vitam quoque turpem exornat, at vita turpis saepe ne morti quidem honestae locum relinquit,id. Quint. 15, 49: “adulescentia,id. Font. 15, 34: “causam,Auct. Her. 1, 6, 9: “causa,Caes. B. C. 3, 20: “luxuria cum omni aetati turpis, tum senectuti foedissima est,Cic. Off. 1, 34, 123: “si enim disserunt, nihil esse obscenum, nihil turpe dictu,id. Fam. 9, 22, 1: “neque rogemus res turpes, nec faciamus rogati,id. Lael. 12, 40: “formido mortis,id. Rep. 1, 3, 4: “pars ingentem formidine turpi Scandunt equum,Verg. A. 2, 400: “repulsa,Hor. Ep. 1, 1, 43: “turpem senectam Degere,id. C. 1, 31, 19: “adulter,id. ib. 1, 33, 9: “meretricis amor,id. S. 1, 4, 111: “non turpis ad te, sed miser confugit,Cic. Quint. 31, 98; id. Att. 5, 11, 5: “prodis ex judice Dama Turpis,Hor. S. 2, 7, 55: “sub dominā meretrice turpis,id. Ep. 1, 2, 25: “Egestas,Verg. A. 6, 276: “facta,Quint. 1, 2, 2: “fama,Tac. A. 12, 49: “nihil turpe est, cujus placet pretium,Sen. Ep. 95, 33: “luxus,Juv. 6, 298: “fames,Flor. 4, 5, 3: “foedus,Val. Max. 1, 6, 7: “metus,id. 2, 9, 8.—Comp.: “quid hoc turpius? quid foedius?Cic. Phil. 2, 34, 86: “quid est autem nequius aut turpius effeminato viro?id. Tusc. 3, 17, 36: “nihil est turpius quam cum eo bellum gerere, quocum familiariter vixeris,id. Lael. 21, 77; 26, 99; Caes. B. G. 4, 2.—Sup.: “homo turpissimus atque inhonestissimus,Cic. Rosc. Am. 18, 50: “iste omnium turpissimus et sordidissimus,id. Att. 9, 9, 3: “turpissima fuga,Caes. B. C. 2, 31: turpissimus calumniae quaestus, Crassus ap. Cic. de Or. 2, 55, 226: “quod quidem mihi videtur esse turpissimum,Cic. Tusc. 2, 4, 12.—
b. As subst.: turpĕ , is, n., a base or shameful thing, a disgrace, shame, reproach: “nec honesto quicquam honestius, nec turpi turpius,Cic. Fin. 4, 27, 75: turpe senex miles, turpe senilis amor. Ov. Am. 1, 9, 4: honesta et turpia virtutis ac malitiae societas efficit, Sen. Ep. 31, 5.—Adv. (poet.): “turpe incedere,in an unsightly manner, unbecomingly, Cat. 42, 8: “gemens,Stat. Th. 3, 334.—
c. Turpe est, or simply turpe, with a subj.-clause: “habere quaestui rem publicam, non modo turpe est, sed sceleratum etiam et nefarium,Cic. Off. 2, 22, 77: “quod facere non turpe est, modo, etc.,id. ib. 1, 35, 127: “benevolentiam adsentando colligere turpe est,id. Lael. 17, 61: “quid autem turpius quam illudi?id. ib. 26, 99; cf. id. ib. 21, 77: “turpe erit, ingenium mitius esse feris,Ov. Am. 1, 10, 26; cf.: “turpe ducet cedere pari,Quint. 1, 2, 22.— Hence, adv.: turpĭter , in an ugly or unsightly manner.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (55 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (55):
    • Cicero, Letters to his Friends, 9.22.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 5.11.5
    • Cicero, Letters to Atticus, 6.3.9
    • Cicero, Letters to Atticus, 9.7.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 9.9.3
    • Caesar, Gallic War, 4.2
    • Caesar, Gallic War, 7.20
    • Caesar, Gallic War, 7.80
    • Cicero, Philippics, 2.34.86
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 18.50
    • Cicero, For Marcus Fonteius, 15.34
    • Cicero, For Milo, 4.9
    • Ovid, Metamorphoses, 4.187
    • Plautus, Mostellaria, 1.3
    • Vergil, Aeneid, 2.400
    • Vergil, Aeneid, 5.358
    • Vergil, Aeneid, 6.276
    • Vergil, Georgics, 3.441
    • Horace, Satires, 1.3.100
    • Horace, Satires, 1.4.111
    • Horace, Satires, 2.7.55
    • Horace, Satires, 1.2.102
    • Horace, Ars Poetica, 284
    • Horace, Ars Poetica, 3
    • Caesar, Civil War, 3.20
    • Caesar, Civil War, 2.31
    • Caesar, Civil War, 3.24
    • Tacitus, Annales, 12.49
    • Plautus, Poenulus, 1.2
    • Cicero, On Oratory, 2.55
    • Lucretius, De Rerum Natura, 2.421
    • Cicero, De Republica, 1.3
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 2.30
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 4.27
    • Cicero, de Natura Deorum, 1.12
    • Cicero, de Natura Deorum, 1.35
    • Cicero, De Amicitia, 17
    • Cicero, De Amicitia, 21
    • Cicero, De Amicitia, 12
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 2.4
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 3.17
    • Cicero, De Officiis, 1.34
    • Cicero, De Officiis, 2.22
    • Cicero, De Officiis, 1.35
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 2.2
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 2.22
    • Seneca, Epistulae, 31.5
    • Seneca, Epistulae, 82.12
    • Seneca, Epistulae, 95.33
    • Ovid, Tristia, 5.6
    • Statius, Thebias, 3
    • Cicero, Orator, 47.158
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 1.6.7
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 2.7.15
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 2.9.8
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: