previous next
ūnus (old forms OINOS and OENOS; cf. Cic. Leg. 3, 3, 9; C. I. L. 1, 32, 35), a, um (scanned
I.gen. sing. unĭus, Lucr. 2, 379; Verg. A. 1, 41; Hor. S. 1, 6, 13 al.: “unīus,Verg. A. 1, 251; Ov. M. 13, 181 al.; ante-class. collat. form of the gen. sing. uni, Titin. ap. Prisc. pp. 694 and 717 P.; dat. m. uno, Varr. R. R. 1, 18, 6; dat. f. unae, Cato, R. R. 19, 1; acc. OINO, C. I. L. l. l.; voc. une, Plaut. ap. Prisc. p. 673 P.; Cat. 37, 17; cf. Varr. L. L. 8, § 63 Müll.; Aug. Conf. 1, 7), num. adj. cf. Gr. οἴνη, οἶος; Goth. ains; Germ. eins; Engl. one.
I. Prop.
A. In gen., one, a single.
1. Sing.: “dabitur tibi amphora una et una semita, Fons unus, unum aënum et octo dolia,Plaut. Cas. 1, 33 sq.: “mulieres duas pejores esse quam unam,id. Curc. 5, 1, 2: “pluris est oculatus testis unus, quam auriti decem,id. Truc. 2, 6, 8: “unius esse negotium diei,Caes. B. C. 3, 82: “mors Tiberii Gracchi ... divisit populum unum in duas partes,Cic. Rep. 1, 19, 31: “cum penes unum est omnium summa rerum, regem illum unum vocamus,id. ib. 1, 26, 42: “qui uno et octogesimo anno scribens est mortuus,id. Sen. 5, 13; cf. Plin. 29, 6, 39, § 141.—Corresponding to alter: “Helvetii continentur unā ex parte flumine Rheno, alterā ex parte monte Jurā,Caes. B. G. 1, 2: “unum, alterum, tertium annum Sassia quiescebat,Cic. Clu. 64, 178; Cic. Verr. 2, 4, 29, § 66; 2, 5, 29, § 76: “exercituum unus ... alter,Liv. 24, 44, 1: “ratio triplex: una de vitā et moribus, altera de naturā,Cic. Ac. 1, 5, 19: “cum duas cerneret vias, unam Voluptatis, alteram Virtutis,id. Off. 1, 32, 118: “unam Nicaeam, alteram Bucephalen vocavit,Just. 12, 8, 8; and, connected with alter: “habetur una atque altera contio vehemens,repeated, several, Cic. Clu. 28, 77: “neque in uno aut altero animadversum est, sed jam in pluribus,one or two, id. Mur. 21, 43: “meae verecundiae sufficit unus aut alter, ac potius unus,Plin. Ep. 2, 13. 3; “4, 3, 1: excepto patre tuo, praeterea uno aut altero,id. Pan. 45: “unus atque alter et mox plures,Suet. Claud. 12: “unus et alter assentiuntur,Curt. 5, 7, 4: “sed postquam amans accessit ... Unus et item alter,Ter. And. 1, 1. 50: “amici, Qui modo de multis unus et alter erant,Ov. Tr. 1, 3, 16; “rarely unus post unum (= singuli deinceps): interiere,Aur. Vict. Epit. 26, 41: “uno plus Tuscorum cecidisse in acie (sc. quam Romanorum),Liv. 2, 7, 2; cf.: “legem unā plures tribus antiquarunt quam jusserunt,id. 5, 30, 7.—
b. With gen. part.: Gallia est omnis divisa in partes tres: quarum unam incolunt Belgae, aliam, etc., Caes. B. G. 1, 1: “totam philosophiam tres in partes diviserunt ... quarum cum una sit, etc.,Cic. Fin. 4, 2, 5: “superiores tres erant, quarum est una sola defensa,id. ib. 5, 7, 20: “orare ut trium harum rerum unam ab se impetrari sinerent,Liv. 42, 23, 5.—
2. Plur.: “ex unis geminas mihi conficies nuptias,Ter. And. 4, 1, 50: molas asinarias unas, et trusatiles unas, Hispanienses unas. Cato, R. R. 10, 4; so, “molae,id. ib. 13, 1: “quadrigae,Varr. R. R. 2, 1, 14: “similitudines, unae rerum, alterae verborum,Auct. Her. 3, 20, 33: “adductus sum tuis unis et alteris litteris,Cic. Att. 14, 18, 1: “decumae,Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227: “tibi invideo, quod unis vestimentis tam diu lautus es,id. Fl. 29, 70: “satis una superque Vidimus excidia,Verg. A. 2, 642; Luc. 4, 548.—
b. With gen. part.: “tria Graecorum genera sunt, quorum uni sunt Athenienses, etc.,Cic. Fl. 27, 64.—
B. Esp.
1. Adverbial expressions.
2. Of that which is common to several persons or things, one and the same.
a. Alone.
(β). Plur.: “aderit una in unis aedibus,Ter. Eun. 2, 3, 76: “unis moribus et nunquam mutatis legibus vivunt,Cic. Fl. 26, 63.—
b. Connected with idem: “exitus quidem omnium unus et idem fuit,Cic. Div. 2, 47, 97: “in quā (sc. causā) omnes sentirent unum atque idem,id. Cat. 4, 7, 14: “ferar unus et idem,Hor. Ep. 2, 2, 200; Plin. Ep. 8, 14, 18.—
3. For solus, of that which is alone, by itself; one, alone, only, sole, single.
a. Sing.
(β). With ex: “cum te unum ex omnibus ad dicendum maxime natum aptumque cognōssem,Cic. de Or. 1, 22, 99: illc unus ex omnibus Italicis intactus profugit, Sall. J. 67, 3; 69, 4.—
(δ). With sup.: “tu, quam ego unam vidi mulierem audacissumam,Plaut. As. 3, 1, 16: “unus istic servos est sacerrumus,id. Most. 4, 2, 67: “rem unam esse omnium difficillimam,Cic. Brut. 6, 25: “urbem unam mihi amicissimam declinavi,id. Planc. 41, 97: “quo ego uno equite Romano familiarissime utor,id. Fam. 13, 43, 1: “virum unum totius Graeciae doctissimum Platonem accepimus,id. Rab. Post. 9, 23.—(ε) With magis: “quam Juno fertur terris magis omnibus unam Posthabitā coluisse Samo,Verg. A. 1, 15.—(ζ) With comp.: “sagacius unus odoror,Hor. Epod. 12, 4.—(η) Strengthened by solus: “unus est solus inventus, qui, etc.,Cic. Sest. 62, 130; cf. Cic. Verr. 2, 2, 5, § 13: “ex uno oppido solo,id. ib. 2, 2, 75, § “185: nil admirari prope res est una, Numici, Solaque, quae, etc.,Hor. Ep. 1, 6, 1: “te unum, solum suum depeculatorem, vexatorem ... venisse senserunt,Cic. Pis. 40, 96: “unus solusque censebat,Plin. Pan. 76.—(θ) Strengthened by tantum (rare before the Aug. age; once in Cic.; cf. Halm ad Cic. Sull. 22, 62): “inter bina castra ... unum flumen tantum intererat,Caes. B. C. 3, 19: “excepit unum tantum, nihil amplius,Cic. Ac. 2, 23, 74: “unius tantum criminis in vincla te duci jubeo,Liv. 3, 56, 4 Weissenb. ad loc.: “unā tantum perforatā navi,id. 21, 50, 6; 34, 9, 5; 44, 43, 6; Just. 8, 5, 5; Sen. Ep. 79, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120; 11, 37, 47, § 131; Cels. 5, 28, 14; cf. absol.: “unum defuisse tantum superbiae, quod, etc.,Liv. 6, 16, 5.—(ι) Strengthened by modo (class.): “nam aliis unus modo, aliis plures, aliis omnes eidem videntur,Cic. Or. 54, 180: “hi unum modo quale sit suspicantur,id. ib. 9, 28: “hoc autem si ita sit, ut unum modo sensibus falsum videtur,id. Ac. 2, 32, 101; id. Phil. 1, 6, 14; Sall. J. 89, 6; id. H. 3, 61, 12 Dietsch; Liv. 22, 45, 4; 23, 42, 5.—(κ) Unus for unus omnium maxime: “quae tibi una in amore atque in deliciis fuit,Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3; so, “Nautes, unum Tritonia Pallas Quem docuit,Verg. A. 5, 704.—(λ) Emphat., with negatives, no one person or thing, not a single one, none whatever: “eum si reddis mihi, praeterea unum nummum ne duis,Plaut. Capt. 2, 2, 81: “nemo de nobis unus excellat,Cic. Tusc. 5, 36, 105: “ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,id. Prov. Cons. 4, 7: “nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,id. Brut. 59, 216: “haec adhortatio praetoris non modo quemquam unum elicuit ad suadendum, sed ne fremitum quidem movit (i. e. non modo non ... sed),Liv. 32, 20, 7: “quia nemo unus satis dignus regno visus est,id. 2, 6, 3: “eo mortuo ad neminem unum summa imperii redit,Caes. B. C. 3, 18: “Rhodiis ut nihil unum insigne, ita omnis generis dona dedit,Liv. 41, 20, 7; cf. id. 3, 45, 4.—
II. Transf., indef., a or an, one, some, some one.
A. Without a pron.
B. With,
2. Quidam: “est enim eloquentia una quaedam de summis virtutibus,Cic. de Or. 3, 14, 55: “unius cujusdam,id. ib. 2, 10, 40.—
3. Quivis: “si tu solus aut quivis unus, etc.,Cic. Caecin. 22, 62.—
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (158 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (158):
    • Cicero, Letters to his Friends, 10.16.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.43.1
    • Cicero, Letters to his Friends, 2.7.3
    • Cicero, Letters to his Friends, 6.21.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 14.18.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 1.5.4
    • Cicero, Letters to Atticus, 6.1.3
    • Cicero, Letters to Atticus, 7.10
    • Cicero, Letters to Atticus, 9.10.2
    • Cicero, Letters to Atticus, 9.7.5
    • Cicero, Letters to his brother Quintus, 1.1.16
    • Cicero, Letters to his brother Quintus, 3.2.2
    • Caesar, Gallic War, 1.1
    • Caesar, Gallic War, 1.7
    • Caesar, Gallic War, 1.2
    • Caesar, Gallic War, 4.7
    • Caesar, Gallic War, 7.35
    • Cicero, Against Catiline, 4.7.14
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 30.83
    • Cicero, Philippics, 10.1.3
    • Cicero, Philippics, 2.3.7
    • Cicero, Divinatio against Q. Caecilius, 1.1
    • Cicero, Against Verres, 2.2.13
    • Cicero, Against Verres, 2.4.3
    • Cicero, For Aulus Caecina, 22.62
    • Cicero, For Sestius, 62.130
    • Cicero, For Sestius, 64.133
    • Cicero, For Marcus Fonteius, 10.21
    • Cicero, Divinatio against Q. Caecilius, 9.27
    • Cicero, Against Verres, 2.1.62
    • Cicero, Against Verres, 2.3.227
    • Cicero, Against Verres, 2.4.132
    • Cicero, Against Verres, 2.4.66
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 28.77
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 9.28
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 64.178
    • Cicero, For Lucius Murena, 21.43
    • Cicero, For Sulla, 22.62
    • Cicero, Against Piso, 40.96
    • Cicero, For Plancius, 41.97
    • Cicero, On the Consular Provinces, 4.7
    • Cicero, For Rabirius Postumus, 9.23
    • Cicero, For Sestius, 3.8
    • Cicero, Philippics, 1.6.14
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 18.3
    • Plautus, Asinaria, 4.2
    • Plautus, Bacchides, 4.7
    • Plautus, Curculio, 5.1
    • Plautus, Pseudolus, 1.1
    • Plautus, Pseudolus, 4.1
    • Plautus, Trinummus, 1.2
    • Plautus, Trinummus, 4.2
    • Plautus, Truculentus, 2.1
    • Vergil, Aeneid, 11.132
    • Vergil, Aeneid, 1.251
    • Vergil, Aeneid, 2.642
    • Vergil, Aeneid, 1.15
    • Vergil, Aeneid, 1.41
    • Vergil, Aeneid, 5.308
    • Vergil, Aeneid, 5.687
    • Vergil, Aeneid, 5.704
    • Vergil, Aeneid, 8.104
    • Suetonius, Divus Claudius, 12
    • Horace, Satires, 2.3.51
    • Horace, Satires, 1.6.13
    • Ovid, Metamorphoses, 13.181
    • Caesar, Civil War, 3.15
    • Caesar, Civil War, 3.82
    • Caesar, Civil War, 2.29
    • Caesar, Civil War, 3.18
    • Caesar, Civil War, 3.19
    • Caesar, Civil War, 3.27
    • Tacitus, Annales, 2.13
    • Plautus, Amphitruo, 1.1
    • Plautus, Asinaria, 3.1
    • Plautus, Captivi, 2.2
    • Plautus, Cistellaria, 4.2
    • Plautus, Mostellaria, 4.2
    • Plautus, Mostellaria, 4.3
    • Plautus, Trinummus, 4.4
    • Plautus, Truculentus, 2.6
    • Cicero, On Oratory, 1.22
    • Cicero, On Oratory, 1.29
    • Cicero, On Oratory, 3.14
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 69
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 51
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 67
    • Lucretius, De Rerum Natura, 2.379
    • Lucretius, De Rerum Natura, 5.1388
    • Lucan, Civil War, 4.548
    • Pliny the Younger, Epistulae, 2.13
    • Pliny the Younger, Epistulae, 8.14.18
    • Livy, The History of Rome, Book 41, 20.7
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 5.28
    • Livy, The History of Rome, Book 23, 30
    • Livy, The History of Rome, Book 23, 42
    • Livy, The History of Rome, Book 24, 27
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 12.16
    • Livy, The History of Rome, Book 30, 42.30
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 45.4
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 56.4
    • Livy, The History of Rome, Book 6, 16.5
    • Livy, The History of Rome, Book 10, 4.8
    • Livy, The History of Rome, Book 24, 28
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 33.11
    • Livy, The History of Rome, Book 34, 9.5
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 7.2
    • Livy, The History of Rome, Book 9, 17
    • Livy, The History of Rome, Book 24, 44
    • Livy, The History of Rome, Book 5, 30.7
    • Livy, The History of Rome, Book 21, 42
    • Livy, The History of Rome, Book 25, 23
    • Livy, The History of Rome, Book 42, 42
    • Livy, The History of Rome, Book 6, 40.6
    • Livy, The History of Rome, Book 22, 42
    • Livy, The History of Rome, Book 22, 45
    • Livy, The History of Rome, Book 30, 11.4
    • Livy, The History of Rome, Book 32, 20.7
    • Livy, The History of Rome, Book 42, 23
    • Livy, The History of Rome, Book 44, 43
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 6.3
    • Livy, The History of Rome, Book 21, 50
    • Livy, The History of Rome, Book 24, 22
    • Livy, The History of Rome, Book 44, 7
    • Cicero, De Legibus, 2.3
    • Cicero, De Legibus, 3.3
    • Cicero, De Republica, 1.1
    • Cicero, De Republica, 1.12
    • Cicero, De Republica, 1.19
    • Cicero, De Republica, 1.22
    • Cicero, De Republica, 1.32
    • Cicero, De Republica, 1.8
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 2.20
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 2.24
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 3.19
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 4.2
    • Cicero, De Senectute, 5
    • Cicero, De Amicitia, 1
    • Cicero, De Amicitia, 23
    • Cicero, De Amicitia, 10
    • Cicero, De Divinatione, 2.47
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 1.12
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 5.36
    • Cicero, Paradoxa Stoicorum, 1
    • Cicero, De Officiis, 2.12
    • Cicero, De Officiis, 1.32
    • Seneca, Epistulae, 79.1
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 89
    • Ovid, Tristia, 1.3
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 5.7.4
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 7.5.32
    • Cicero, Brutus, 21.81
    • Cicero, Brutus, 59.216
    • Cicero, Brutus, 6.25
    • Cicero, Brutus, 79.274
    • Cicero, Orator, 29.104
    • Seneca the Elder, Suasoriae, 7.3
    • Cicero, Timaeus, 7
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: