I.habit, state, or condition of body, state of health, health, whether good or bad.
I. Lit.
A. In gen.: “optimā valetudine uti,” Caes. B. C. 3, 49: “valetudine minus commodā uti,” id. ib. 3, 62: “integra,” Cic. Fin. 2, 20, 47: “bona,” Lucr. 3, 102; Cic. Lael. 6, 20; Quint. 10, 3, 26; Cato, R. R. 141, 3: “melior,” Plin. 23, 7, 63, § 120: “commodior,” Quint. 6, 3, 77: “incommoda,” Cic. Att. 5, 8, 1: “infirma atque etiam aegra,” id. Brut. 48, 180: “quam tenui aut nullā potius valetudine,” id. Sen. 11, 35: “adversa,” Just. 41, 6: “dura,” Hor. S. 2, 2, 88: “confirmata,” Cic. Att. 10, 17, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46; id. de Or. 1, 62, 265: “ut valetudini tuae diligentissime servias,” id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46: “multum interest inter vires et bonam valetudinem,” Sen. Q. N. 1, praef. 6.—Plur.: sic caecitas ferri facile possit, si non desint subsidia valetudinum, of different states of health, i. e. whatever they may be, Cic. Tusc. 5, 39, 113.—
B. In partic.
1. A good state or condition, soundness of body, good health, healthfulness (syn.: “salus, sanitas): valetudo decrescit, adcrescit labor,” Plaut. Curc. 2, 1, 4: “valetudo (opportuna est), ut dolore careas et muneribus fungare corporis,” Cic. Lael. 6, 22: “cui Gratia, fama, valetudo contingat abunde,” Hor. Ep. 1, 4, 10: “valetudo sustentatur notitiā sui corporis et observatione, quae res aut prodesse soleant aut obesse,” Cic. Off. 2, 24, 86: “melior fio valetudine, quam intermissis exercitationibus amiseram,” id. Fam. 9, 18, 3: “id pecus valetudinis tutissimae est,” Col. 7, 22: “hoc cibo ... firmitatem valetudinis custodiri,” Plin. 20, 5, 20, § 42; cf.: “Quaque valetudo constat, nunc libera morbis, Nunc oppressa,” Manil. 3, 140; cf. also Cic. de Or. 1, 62, 265.—
2. A bad state or condition, ill health, sickness, feebleness, infirmity, indisposition (syn.: “infirmitas, imbecillitas): curatio valetudinis,” Cic. Div. 2, 59, 123: “gravitas valetudinis, quā tamen jam paulum videor levari,” id. Fam. 6, 2, 1: “affectus valetudine,” Caes. B. C. 1, 31: “gravis auctumnus omnem exercitum valetudine tentaverat,” id. ib. 3, 2: “quodam valetudinis genere tentari,” Cic. Att. 11, 23, 1: “quod me propter valetudinem tuam ... non vidisses,” id. Fam. 4, 1, 1: “quod his Nonis in collegio nostro non affuisses, valetudinem causam, non maestitiam fuisse,” id. Lael. 2, 8: “excusatione te uti valetudinis,” id. Pis. 6, 13: “quibus (latere, voce) fractis aut imminutis aetate seu valetudine,” Quint. 12, 11, 2: “medicus quid in quoque valetudinis genere faciendum sit, docebit,” id. 7, 10, 10: “Blaesus novissimā valetudine conflictabatur,” Plin. Ep. 2, 20, 7: “major, i. e. morbus comitialis,” Just. 13, 2: “oculorum,” Cic. Fam. 14, 4, 6: “calculorum,” Plin. 21, 27, 100, § 173.—Plur.: “medicus regere valetudines principis solitus,” Tac. A. 6, 50: “valetudinibus fessi,” id. H. 3, 2: “quod ad febrium valitudines attinet,” Plin. 23, 1, 24, § 48: “graves et periculosas valetudines experiri,” Suet. Aug. 81; id. Tib. 11; Vitr. 1, 4.—
II. Trop. (rare but class.), of the mind, health, soundness, sanity: “ii sunt constituti quasi malā valetudine animi, sanabiles tamen,” Cic. Tusc. 4, 37, 80: “roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde tunc corporis,” Sen. Ep. 10, 4; cf.: “valetudo ei neque corporis neque animi constitit,” unsound state of mind, mental infirmity, Suet. Calig. 50.—Rarely without animi: “qui valetudinis vitio furerent et melancholici dicerentur,” Cic. Div. 1, 38, 81.—
B. Of style: “quos (Lysiae studiosi), valetudo modo bona sit, tenuitas ipsa delectat,” Cic. Brut. 16, 64. —
III. Personified: Valetudo, Health, as a divinity, Mart. Cap. 1, § 55.