I.truth, truthfulness, verity; the true or real nature, reality (always abstract; cf.: verum, vera).
I. In gen.: “veritas, per quam immutata ea, quae sunt aut ante fuerunt aut futura sunt, dicuntur,” Cic. Inv. 2, 53, 162: “veritatem patefacere,” id. Sull. 16, 45: “argumentatio ... in quā perspicuam omnibus veritatem continet adsumptio,” id. Inv. 1, 36, 65: “veritatis cultores, fraudis inimici,” id. Off. 1, 30, 109: “o magna vis veritatis, quae ... facile se per se ipsa defendat,” id. Cael. 26, 63: “nescio quo modo verum est quod in Andriā (1, 1, 41) familiaris meus dicit: obsequium amicos, veritas odium parit ... veritatem aspernere,” id. Lael. 24, 89: “nihil ad veritatem (loqui),” id. ib. 25, 91: “in omni re vincit imitationem veritas,” id. de Or. 3, 57, 215: “simplex ratio veritatis,” id. ib. 1, 53, 229.—
II. In partic.
1. Reality, real life, esp. of the likeness of life in works of art: “non intellegit Canachi signa rigidiora esse, quam ut imitentur veritatem,” Cic. Brut. 18, 70: “ut mutum in simulacrum ex animali exemplo veritas transferatur,” id. Inv. 2, 1, 3: “oratores sunt veritatis ipsius actores,” id. de Or. 3, 56, 214: haec tria genera exornationum perraro sumenda sunt, cum in veritate dicemus, in reality, i. e. in the forum, not for practice merely, Auct. Her. 4, 22, 32: vulgus ex veritate pauca, ex opinione multa aestimat, according to truth or reality, Cic. Rosc. Com. 10, 29: “salus omnium nostrum non veritate solum, sed etiam famā nititur,” id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2: “res et veritas,” id. de Or. 1, 17, 77: “exploranda est veritas,” Phaedr. 3, 10, 5.—
2. Nature, the truth of nature: “sic enim se profecto res habet, ut numquam perfecte veritatem casus imitetur,” Cic. Div. 1, 13, 23: “habere in se omnes numeros veritatis,” id. ib.; cf.: “ut, quicquid accidat, id ex aeternā veritate causarumque continuatione fluxisse dicatis,” id. N. D. 1, 20, 55.—
3. Consule veritatem, i. e. the etymology, = τὸ ἔτυμον, Cic. Or. 48, 159; so Quint. 1, 6, 32; 1, 7, 8.—
4. Of character, truth, rectitude, integrity: “in tuam fidem, veritatem, misericordiam confugit,” Cic. Quint. 2, 10: “sint veritatis et virtutis magistri,” id. Rep. 3, 3, 4: “spes obtinendae veritatis,” id. Deiot. 2, 5: “judiciorum religionem veritatemque perfringere,” id. Verr 1, 1, 3: si ad illam summam veritatem legitimum jus exegeris, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1: “rustica Veritas,” truth, integrity, Mart. 10, 72, 11; cf. Plin. Pan. 84, 1.—
5. Plur. (rare): “veritates fortiter dicere,” Gell. 18, 7, 4.