previous next
vĭgĭlo , āvi, ātum, 1, v. n. and
I.a. [vigil].
I. Neutr., to watch, i. e. to be or keep awake at night, not to sleep, be wakeful (class.; syn. excubo).
A. Lit.: “ad multam noctem vigilare,Cic. Rep. 6, 10, 10: “de nocte,id. Q. Fr. 2, 15, 2: “proximā nocte,id. Cat. 3, 3, 6: “usque ad lucem,Ter. Eun. 2, 2, 46: ad ipsum Mane, Hor. S. 1, 3, 17.—With a homogeneous object: in lectitando ... vigilias vigilare, Gell. N. A. praef. § 19.—Impers.: “redeo si vigilatur et hic,Mart. 12, 68, 6.—Transf.: “vigilat Troicus ignis,burns continually, Stat. S. 1, 1, 35; so, “flamma,Flor. 1, 2, 3: “lumina (of a light-house),Ov. H. 18, 31.—Prov.
(α). Hic vigilans somniat, i. e. builds castles in the air, Plaut. Capt. 4, 2, 68; cf.: “num ille somniat Ea, quae vigilans voluit?Ter. And. 5, 6, 8.—
(β). Qui imperata effecta reddat, non qui vigilans dormiat, who dreams with his eyes open, goes to sleep over a thing, Plaut. Ps. 1, 3, 152; cf.: “et vigilans stertis,Lucr. 3, 1048: “vigilanti stertere naso,Juv. 1, 57.—Impers. pass.: “redeo, si vigilatur et hic,Mart. 12, 68, 6.—
B. Trop.
1. In gen., to be watchful, vigilant: “vigilantes curae,Cic. Div. 1, 43, 96: “oculi vigilantes,Verg. A. 5, 438.—
2. In partic., to keep watch over any thing, to be watchful or vigilant: vigilandum est semper: multae insidiae sunt bonis, Att. ap. Cic. Planc. 24, 59 (Trag. Rel. p. 138 Rib.): “excubabo vigilaboque pro vobis,Cic. Phil. 6, 7, 18: “vigila, Chrysippe, ne tuam causam deseras,id. Fat. 6, 12: “ut vivas, vigila,Hor. S. 2, 3, 152: “studiis vigilare severis,to engage in, Prop. 2, 3, 7: “janitor ad dantes vigilet,id. 4 (5), 5, 47: Mars, vigila, an invocation to Mars at the breaking out of a war, acc. to Serv. ad Verg. A. 8, 3.—
II. Act., to watch through, spend in watching, to do or make while watching (poet.): “noctes vigilantur amarae,Ov. H. 12, 169; so, “vigilata nox,id. F. 4, 167: “ubi jam breviorque dies et mollior aetas, Quae vigilanda viris,Verg. G. 1, 313: “carmen vigilatum,Ov. F. 4, 109: “vigilati labores,id. Tr. 2, 11: “magia occulta noctibus vigilata,pursued by night, App. Mag. p. 304, 28.—Hence,
A. vĭgĭlans , antis, P. a. (acc. to I. B. 2.), watchful, anxious, careful, vigilant: “vigilantes et boni et fortes et misericordes,Cic. Rosc. Am. 48, 139: “vigilans et acutus tribunus plebis,id. Agr. 1, 1, 3: “vigilans et industrius homo,id. Att. 8, 11, B, 1: “sentiet in hac urbe esse consules vigilantis,id. Cat. 2, 12, 27.—Comp.: “nemo paratior, vigilantior, compositior,Cic. Verr. 1, 11, 32.—Sup.: “dux (Hannibal),Val. Max. 9, 1, ext. 1.—Adv.: vĭgĭlanter , watchfully, carefully, vigilantly, Cic. Verr. 2, 4, 64, § 144.—Comp.: “vigilantius,Cic. Rep. 6, 24, 26.—Sup.: “vigilantissime,Cic. Mur. 15, 32.—*
B. -gĭlātē , adv., for vigilanter, watchfully, vigilantly, Gell. 3, 14, 12.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (26 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (26):
    • Cicero, Letters to Atticus, 8.11
    • Cicero, Letters to his brother Quintus, 2.15.2
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 48.139
    • Cicero, Philippics, 6.7.18
    • Cicero, Against Verres, 2.1.32
    • Cicero, Against Verres, 2.4.144
    • Cicero, On the Agrarian Law, 1.1.3
    • Cicero, For Plancius, 24.59
    • Cicero, Against Catiline, 2.12.27
    • Cicero, Against Catiline, 3.3.6
    • Cicero, For Lucius Murena, 15.32
    • Plautus, Pseudolus, 1.3
    • Vergil, Aeneid, 5.438
    • Vergil, Georgics, 1.313
    • Horace, Satires, 2.3.152
    • Horace, Satires, 1.3.17
    • Plautus, Captivi, 4.2
    • Lucretius, De Rerum Natura, 3.1048
    • Cicero, De Republica, 6.10
    • Cicero, De Republica, 6.24
    • Cicero, De Fato, 6
    • Cicero, De Divinatione, 1.43
    • Gellius, Noctes Atticae, 3.14.12
    • Statius, Silvae, 1.1
    • Ovid, Fasti, 4
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 9.1
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: