previous next
vŏluntas , ātis, f. 1. volo,
I.will, freewill, wish, choice, desire, inclination.
I. Lit.
A. In gen.: simul objecta species cujuspiam est, quod bonum videatur, ad id adipiscendum impellit ipsa natura: id cum constanter prudenterque fit, ejusmodi appetitionem Stoici βούλησιν appellant, nos appellamus voluntatem: “eam illi putant in solo esse sapiente, quam sic definiunt: Voluntas est, quae quid cum ratione desiderat: quae autem adversus rationem incitata est vehementius, ea libido est vel cupiditas effrenata, quae in omnibus stultis invenitur,Cic. Tusc. 4, 6, 12; id. Rep. 1, 2, 3: “talis est quaeque res publica, qualis ejus aut natura aut voluntas, qui illam regit,id. ib. 1, 31, 47: “judicium voluntasque multitudinis,id. ib. 1, 45, 69: “mentem voluntatemque suscipere,id. Cat. 3, 9, 22: “quid esset suae voluntatis ostendere,Caes. B. C. 3, 109: “has patitur poenas peccandi sola voluntas,Juv. 13, 208: “sit pro ratione voluntas,id. 6, 223.—Plur.: “ut ejus semper voluntatibus non modo cives assenserint, etc.,Cic. Imp. Pomp. 16, 48.—
2. Adverbial phrases.
b. Ad voluntatem, de, ex voluntate, according to the will, with the consent, at the desire of any one: “ad voluntatem loqui,at the will of another, Cic. Quint. 30, 93; id. Par. 5, 2, 39: “vultus et sermo ad aliorum sensum et voluntatem commutandus,Q. Cic. Petit. Cons. 11, 42: “vix tamen sibi de meā voluntate concessum est,id. Att. 4, 2, 4: “illud accidit praeter optatum meum, sed valde ex voluntate,id. Pis. 20, 46: “ex Caesaris voluntate,id. Fam. 13, 29, 7; cf.: “praeter legem et sui voluntatem patris studeat, etc.,Ter. And. 5, 3, 9.—
B. In partic.
1. Disposition towards a person or thing, good or bad: “erratis, si senatum probare ea ... putatis, populum autem esse in aliā voluntate,Cic. Agr. 1, 9, 27: “offensā in eum militum voluntate,Nep. Dion, 8, 3: “celans, quā voluntate esset in regem,id. Dat. 5, 5: “legati, qui de ejus voluntate explorarent,id. Hann. 2, 2.—And with bona: “neque bonae voluntatis ullum signum erga nos tyranni habemus,Liv. 38, 14, 7: “quid nunc mihi prodest bona voluntas,Sen. Ben. 4, 21, 6; 5, 3, 2; 5, 4, 1; id. Ep. 81, 8: non nudum cum bonā voluntate, sed cum facultatibus accedere ad patriae auxilium, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 2. —
3. A last will, testament: “defensio testamentorum ac voluntatis mortuorum,Cic. de Or. 1, 57, 242; Plin. Ep. 2, 16, 2; 4, 10, 3; 5, 7, 2; Tac. H. 1, 48; Amm. 21, 15, 5; 28, 1, 35; 28, 4, 22; “called also ultima,Dig. 35, 1, 6; cf.: “per testamentum aut per aliam quamlibet ultimam voluntatem,other expression of his will, Just. Inst. 1, 5, 1.—
4. An object, purpose: “cum sint in dicendo variae voluntates,Cic. Brut. 21, 83; cf.: “quantam voluntatem habent ad hunc opprimendum,id. Font. 18, 40 (14, 30).—
II. Transf. (acc. to 1. volo, I. E. 4. b.), of speech, meaning, sense, signification, import (only post-Aug.; esp. freq. in Quint.; “syn. vis): verbis legum standum sit an voluntate,Quint. 7, 10, 6; so (opp. verba) id. 7, 1, 49; 7, 5, 4; cf.: “quaestio juris omnis aut verborum proprietate aut voluntatis conjectura continetur,id. 12, 2, 19; 6, 2, 9: “verborum vi aut voluntate,id. 8, praef. 10: “legis,id. 3, 6, 99: “nominis,id. 7, 10, 1.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (47 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (47):
    • Cicero, Letters to his Friends, 10.8.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.29.7
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.5.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 5.2.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 4.2.4
    • Cicero, Letters to his brother Quintus, 3.1.6
    • null, 11.42
    • Caesar, Gallic War, 1.19
    • Cicero, Against Catiline, 3.9.22
    • Cicero, On Pompey's Command, 16.48
    • Cicero, On the Agrarian Law, 1.9.27
    • Cicero, Against Piso, 20.46
    • Cicero, Divinatio against Q. Caecilius, 9.27
    • Cicero, For Marcus Fonteius, 18.40
    • Cicero, For Ligarius, 2.6
    • Cicero, For Rabirius on a Charge of Treason, 3.8
    • Plautus, Miles Gloriosus, 2.5
    • Caesar, Civil War, 3.109
    • Caesar, Civil War, 2.17
    • Tacitus, Historiae, 1.48
    • Cicero, On Oratory, 1.57
    • Cornelius Nepos, Datames, 5.5
    • Cornelius Nepos, Dion, 8.3
    • Cornelius Nepos, Hannibal, 2.2
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 5.7
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 4.10
    • Pliny the Younger, Epistulae, 2.16.2
    • Livy, The History of Rome, Book 29, 38.1
    • Livy, The History of Rome, Book 38, 14
    • Seneca, de Beneficiis, 4.21.6
    • Cicero, De Republica, 1.2
    • Cicero, De Republica, 1.41
    • Cicero, De Republica, 1.6
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 2.20
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 4.6
    • Cicero, Paradoxa Stoicorum, 5
    • Cicero, De Officiis, 1.9
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 3, 6.99
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 6, 2.9
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 7, 10.6
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 7, 1.49
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 7, 5.4
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 7, 10.1
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, pr.10
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 12, 2.19
    • Seneca, Epistulae, 81.8
    • Cicero, Brutus, 21.83
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: