diēs gen. diēī or diē (rarely diei, disyl., T., or diī, V.), m sometimes in sing f.
DIV-,
a day, civil day
: Quae tot res in unum conclusit diem,
T.: eo die, Cs.: in posterum diem, Cs.: paucos dies ibi
morati, Cs.: alter et tertius dies
absumitur, Ta.—
Fem
. (in prose only of a fixed term): diebus XXX, a quā die materia caesa
est, Cs.: posterā die, S.:
suprema, H.: atra, V.: tarda, O.
—In phrases: paucis ante diebus,
a few days earlier
, S.: paucis post diebus, S.:
postridie eius diei,
the next day
, Cs.: post diem tertium eius diei,
the next day but one
, L.: diem ex die exspectabam,
from day to day
: diem de die prospectans, L.: in dies,
every day
, Cs., C.: in diem rapto
vivit, L.: cui licet in diem dixisse
Vixi, etc., H.—Abl. diē,
in a day, in one day
, V.; rarely diē (i. e. cottidie or in diem),
daily
, V.—In dates: ante diem XII Kal. Nov.,
the twenty - first of October
: in ante diem V Kal. Dec.,
till November
28.—
A set day, appointed time, term
: hic nuptiis dictus est dies, T.:
pecuniae, C., L.: iis certum diem conveniendi dicit, Cs.: die certo, S.: negotio proxumum
diem constituit, S.: conloquio
decretus, O.: ad diem praestitutum
venire, L.: die tuo exspectabam, etc.,
your fever day
: supremus vitae: obire diem supremum,
die
, N. —
Fem
. (only sing.): deportandi dies praestituta: certa eius rei
constituta, Cs.: stata, L.: ubi ea dies venit, Cs.: praeteritā die, quā, etc., Cs.: esse in lege, quam ad diem, proscriptiones fiant. — In
the phrase, dicere diem, with dat,
to impeach, lay an accusation against
: diem mihi, credo, dixerat: Domitium Silano diem dixisse
scimus.—
A dying-day, time to die, destined time
(poet.): Stat sua cuique dies, V.: Hic dolor ante
diem Pandiona misit ad umbras,
prematurely
, O. —
A natural day, day
(opp. night): cum horā diei decimā venire: quantum scribam
die (opp. noctibus),
in the daytime
: die et nocte concoqui,
in a single day and night
: multo denique die,
late in the day
, Cs.: in diem (somnum) extrahere,
Ta.: exercere diem,
work by daylight
, V.: currūs rogat In diem,
for a day
, O.: diem noctemque procul navem
tenuit,
a day and a night
, N.: Saturnalia diem ac noctem clamata,
all day and all night
, L.: diem noctemque,
uninterruptedly
, Cs.: Dies noctīsque me ames,
T.: dies noctīsque iter faciens,
N.: noctīs ac dies: et noctīs et
dies.— With
iter
, of distances,
a day's march, day's journey
: huius silvae latitudo novem dierum iter expedito
patet,
forced marches
, Cs.: quinque dierum iter aberant,
L. —
Daybreak, day
: cum die, O.: ante
diem, H. —
An anniversary
: quo die ad Aliam pugnatum, a clade Aliensem
appellarunt, L.: diem meum scis esse
III Non. Ian.,
birthday
. —Meton.,
a day's work, event, day
: is dies honestissimus nobis fuerat in senatu: dare illius
diei poenas: ille dies Etruscorum fregit opes, Cs.: imponite quinquaginta annis magnum diem, Ta. —
A time, space of time, period, interval
: diem se ad deliberandum sumpturum,
Cs.: diem tempusque forsitan ipsum leniturum
iras, L.: ut sexenni die pecuniae
solvantur, Cs.: in longiorem diem
conlaturus,
a later day
, Cs.: perexigua,
a brief interval
: nulla, O.: (indutiarum) dies,
the term
, L.: messis,
season
, V.: Optuma aevi,
period
(i. e.
youth
), V.: Sole dies referente siccos,
season
, H.: diem adimere aegritudinem
hominibus, T.: diem festum Dianae per triduum
agi,
a festival
, L.: malum in diem abiit,
to a future time
, T.: nos in diem vivimus,
for the moment.—Light of day, daylight
(poet.): Inmissus quo dies terreat umbras, O.: volumina fumi Infecere diem, O.: oriens
occiduusque dies,
the East and the West
, i. e.
the world
, O. — Personified,
the god of day
, O.—
Fem.
: Venus primo Caelo et Die nata.