Villa Tiburtina Manilii Vopisci
Cernere facundi Tibur glaciale Vopisci
si quis et inserto geminos Aniene penates
aut potuit sociae commercia noscere ripae
certantesque sibi dominum defendere villas,
5illum nec calido latravit Sirius astro,
nec gravis aspexit Nemeae frondentis alumnus:
talis hiems tectis, frangunt sic improba solem
frigora, Pisaeumque domus non aestuat annum.
Ipsa manu tenera tecum scripsisse Voluptas 1
10tunc Venus Idaliis unxit fastigia sucis
permulsitque comis blandumque reliquit honorem
sedibus, et volucres vetuit discedere natos.
O longum memoranda dies! quae mente reporto
gaudia, quam lassos per tot miracula visus!
15ingenium quam mite solo! quae forma beatis
ante 2 manus artemque locis! non largius usquam
indulsit Natura sibi. nemora alta citatis
incubuere vadis: fallax responsat imago
frondibus, et longas eadem fugit umbra per undas,
20ipse Anien—miranda fides—infraque superque 3 4 [p. 40]
saxeus 5 hic tumidam rabiem spumosaque ponit
murmura, ceu placidi veritus turbare Vopisci
Pieriosque dies et habentes carmina somnos,
litus utrumque domi, nee te mitissimus amnis
25dividit, alternas servant, praetoria ripas,
non externa sibi fluviumve obstare 6 queruntur.
Sestiacos nunc Fama sinus pelagusque natatum
iactet et audaci victos delphinas ephebo!
hic aeterna quies, nullis hic iura procellis,
30numquam fervor aquis, datur hic transmittere visus
et voces et paene manus, sic Chalcida fluetus
expellunt reflui. sic dissociata profundo
Bruttia Sicanium circumspicit ora Pelorum.
Quid primum mediumve canam, quo fine quiescam?
35auratasne trabes an Mauros undique postes
an picturata lucentia marmora vena
mirer. an emissas per cuncta cubilia nymphas?
huc oculis, huc mente trahor. venerabile dicam
lucorum senium? te, quae vada fluminis infra
40cernis, an ad silvas quae respicis, aula, tacentis,
qua tibi tota quies offensaque turbine nullo
nox silet et teneros invitant 7 murmura somnos?
an quae graminea suscepta crepidine fumant
balnea et impositum ripis algentibus ignem?
45duaque vaporiferis iunctus fornacibus amnis
ridet anhelantes vicino flumine nymphas?
Vidi artes veterumque manus variisque metalla 8 9 10 [p. 42]
viva modis, labor est auri memorare figuras
aut ebur aut dignas digitis contingere gemmas,
50quicquid et argento primum, vel in aere minori
lusit et enormes manus est experta colossos.
cum vagor aspectu visusque per omnia duco,
calcabam necopinus opes. nam splendor ab alto
defluus et nitidum referentes aera testae
55monstravere solum, varias ubi picta per artes
gaudet humus superatque novis asarota figuris:
expavere gradus.Quid nunc iungentia 11 mirer
aut quid partitis distantia tecta trichoris?
quid te, quae mediis servata penatibus arbor
60tecta per et postes liquidas emergis in auras,
quo non sub domino saevas passura bipennes?
et nunc ignaro forsan vel lubrica Nais
vel non abruptos tibi debet 12 Hamadryas annos.
Quid referam alternas gemino super aggere mensas
65albentesque lacus altosque in gurgite fontes
teque, per obliquum penitus quae laberis amnem,
Marcia, et audaci transcurris flumina plumbo?
an solum Ioniis sub fluctibus Elidis amnem
dulcis ad Aetnaeos deducat semita portus?
70illic ipse antris Anien et 13 fonte relicto 14 15 16 [p. 44]
nocte sub arcana 17 glaucos exutus amictus
huc illuc fragili prosternit pectora musco,
aut ingens in stagna cadit vitreasque natatu
plaudit aquas, illa recubat Tiburnus in umbra,
75illic sulpureos cupit Albula mergere crines:
haec domus Egeriae nemoralem abiungere Phoeben
et Dryadum viduare choris algentia possit
Taygeta et silvis accersere Pana Lycaeis.
quod ni templa darent alias Tirynthia sortes,
80et Praenestinae poterant migrare sorores.
quid hi fera Alcinoi laudem pomaria vosque,
qui numquam vacui proditis in aethera, rami?
cedant Telegoni, cedant Laurentia Turni
iugera Lucrinaeque domus litusque cruenti
85Antiphatae, cedant vitreae iuga perfida Circes
Dulichiis ululata lupis arcemque superbae
Anxuris et sedes. Phrygio quas mitis alumno
debet anus; cedant,quae te iam solibus artis
Antia 18 nimbosa revocabunt litora bruma
90Scilicet hic illi meditantur pondera mores,
hic premitur fecunda quies virtusque serena
fronte gravis sanusque nitor luxuque carentes
deliciae, quas ipse suis digressus Athenis
mallet deserto senior Gargettius horto: 19 20 [p. 46]
95haec per et Aegaeas hiemes Hyadumque nivosum
sidus et Oleniis dignum petiisse sub astris,
si Maleae credenda ratis Siculosque per aestus
sit via: cur oculis sordet vicina voluptas?
hic tua Tiburtes Faunos chelys et iuvat ipsum
100Alciden dictumque lyra maiore Catillum,
seu tibi Pindaricis animus contendere plectris
sive chelyn tollas heroa ad robora sive
liventem satiram nigra rubigine turbes 21
seu tua non alia splendescat epistola cura.
105Digne Midae Croesique bonis et Perside gaza,
macte bonis animi, cuius stagnantia rura
debuit et flavis Hermus transcurrere ripis
et limo splendente Tagus! sic docta frequentes
otia, sic omni detectus pectora nube
110finem Nestoreae precor egrediare senectae.
