16.
[46]
age vero
illa res quantam declarat eiusdem hominis apud hostis
populi Romani auctoritatem, quod ex locis tam longinquis
tamque diversis tam brevi tempore omnes huic se uni
dediderunt1! quod a communi2 Cretensium legati, cum in
eorum insula noster imperator exercitusque esset, ad Cn.
Pompeium in ultimas prope terras venerunt3 eique se omnis
Cretensium civitates dedere velle dixerunt! quid? idem
iste Mithridates nonne ad eundem Cn. Pompeium legatum
usque in4 Hispaniam misit? eum quem Pompeius legatum
semper iudicavit, ei quibus erat molestum5 ad eum potissimum
esse missum speculatorem quam legatum iudicari6 maluerunt.
potestis igitur iam constituere, Quirites7, hanc auctoritatem
multis postea rebus gestis magnisque vestris iudiciis amplificatam
quantum apud illos reges, quantum apud exteras
nationes valituram esse existimetis.
[47]
reliquum est ut de felicitate quam praestare de se ipso8
nemo potest, meminisse et commemorare de altero possumus9,
sicut aequum est homines de potestate deorum, timide et
pauca dicamus. ego enim sic existimo, maximo, Marcello,
Scipioni, Mario ceterisque10 magnis imperatoribus non solum
propter virtutem sed etiam propter fortunam saepius imperia
mandata atque exercitus esse commissos. fuit enim
profecto quibusdam summis viris quaedam ad amplitudinem
et ad gloriam et ad res magnas bene gerendas divinitus
adiuncta fortuna. de huius autem hominis felicitate quo
de11 nunc agimus hac utar moderatione dicendi, non ut in
illius potestate fortunam positam esse dicam sed ut praeterita
meminisse, reliqua sperare videamur, ne aut invisa dis
immortalibus oratio nostra aut ingrata esse videatur.
[48]
itaque
non sum12 praedicaturus quantas ille res domi militiae13, terra
marique quantaque felicitate gesserit, ut eius semper voluntatibus
non modo cives adsenserint, socii obtemperarint,
hostes oboedierint, sed etiam venti tempestatesque obsecundarint;
hoc brevissime dicam, neminem umquam tam
impudentem fuisse qui ab dis immortalibus tot et tantas res
tacitus auderet optare quot14 et quantas di immortales ad
Cn. Pompeium detulerunt15. quod ut illi proprium ac perpetuum
sit, Quirites, cum communis salutis atque imperi
tum ipsius hominis causa, sicuti facitis, et velle16 et optare
debetis.
[49]
qua re cum et bellum sit ita17 necessarium ut neglegi non
possit, ita magnum ut accuratissime sit administrandum, et
cum ei imperatorem praeficere possitis in quo sit18 eximia
belli scientia, singularis virtus, clarissima auctoritas, egregia
fortuna, dubitatis19, Quirites, quin hoc tantum boni quod
vobis20 ab21 dis immortalibus oblatum et datum est in rem
publicam conservandam atque amplificandam conferatis?
This text is part of:
Search the Perseus Catalog for:
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
1 huic uni dederunt H
2 a communi Gulielmius: communi H: om. cett. (de communi Cretensium cf. Bull. de Corr. Hell. xiii. pp. 58, 59, 74)
3 ultimas terras pervenerunt H
4 in ad Et
5 erat molestum H: semper erat (erat semper E) molestum Etδ: erat permolestum Klots
6 iudicare Manutius
7 Quirites om. H
8 ipse H
10 ceterisque H: et ceteris cett.
11 quo de de quo E
12 non sum non solum T: om. E
13 militiae HE: militiaeque cett.
14 quot quotque ET
16 et velle H: velle cett.
17 sit ita HE: ita sit cett.
18 et cum ei... in quo sit ut... in eum quo sit H: fort. et eum... in quo sit
19 dubitabitis E2b
M. Tullius Cicero. M. Tulli Ciceronis Orationes: Recognovit brevique adnotatione critica instruxit Albertus Curtis Clark Collegii Reginae Socius. Albert Curtis Clark. Oxonii. e Typographeo Clarendoniano. 1908. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis.
The National Endowment for the Humanities provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.