[154]
[156] maesto vultu propter mortem amici et rami inquisitionem. defixus lumina defixa lumina habens, per quod tristitia mentis ostenditur.
[157] ingreditur pro graditur: vacat praepositio, ut “ingrediturque solo et caput inter nubila condit” .
[159] paribus curis vestigia figit aut simili sollicitudine detentus incedit: aut 'figit vestigia', id est stat subito, quod cogitantes facere consuerunt.
[160] multa inter sese vario sermone serebant hic proprie dictus est sermo, qui inter utrumque seritur.
[163] indigna morte miserabili, non congrua eius meritis: vel propter animae etiam extinctionem elementi contrarietate.
[165] martemque accendere cantu hemistichium hoc dicitur addidisse dum recitat.
[168] vita spoliavit ad bellum retulit, in quo victis tolluntur exuviae.
[170] non inferiora secutus ubique Aenean Hectori conparat, ut “ambo animis, ambo insignes praestantibus armis” .
[171] cava dum personat aequora concha aut personare facit: aut hysterologia est, dum per cava aequora sonat.
[172] demens inprovidus, qui non consideravit etiam deos in aemulationem posse descendere.
[173] aemulus modo 'eiusdem rei studiosus', alias 'inimicus' invenitur. exceptum oppressum insidiis: quo sermone ostendit eum tantae fuisse virtutis, ut ne a numine quidem nisi insidiis opprimeretur. triton paenultima accentum habet, nam Tritonis facit: si enim ultima habeat, Tritontis facit, quod non procedit: ut Demophoon, Demophoontis.
[175] ergo aut quia talis perierat, aut quia sic fuerat interemptus.
[176] praecipve pius Aeneas ubique Aenean supra ceteros inducit mortem cuiuslibet dolere, ut “nunc Amyci casum gemit” , item “casuque animum concussus amici” . hinc ei dat circa sepulturam etiam sordida officia, quae in aliis denegat locis. qui enim de pietatis generibus scripserunt primum locum in sepultura esse voluerunt: unde cum pontificibus nefas esset cadaver videre, magis tamen nefas fuerat si visum insepultum relinquerent. genus autem fuerat sepulturae iniectio pulveris: unde est “aut tu mihi terram inice” . Horatius “non est mora longa; licebit iniecto ter pulvere curras” .
[177] aramque sepulcri pyram dicit, quae in modum arae construi lignis solebat: nam et sequitur 'congerere arboribus caeloque educere certant'. et aram, quae ante sepulcrum fieri consuevit, intellegere non possumus, ut “stant manibus arae” , cum nondum facta sit funeratio, quae praecedit sepulcrum. Probus tamen et Donatus de hoc loco requirendum adhuc esse dixerunt.
[178] caeloque educere certant ut hoc faciant mente pertractant: nam adhuc ituri ad silvas sunt.
[179] itur 'eo' e brevis est, 'itur' i longa invenitur. ergo quia hoc verbum breve est in origine et in declinatione fit longum, ideo certa eius natura nec in temporibus nec in participiis invenitur: nam cum 'itur' longa sit, 'iturus' brevis invenitur, ut “superumque in lumen ituras” . multi tamen temptant dicentes 'itur' propter 'eo', quae prima verbi origo est, per diphthongon scribi debere: quod non procedit, quia diphthongos semper longa est, 'i' autem et produci potest et corripi. hinc est quod 'fortuitus' i et producit et corripit: Iuvenalis “non quasi fortuitus nec ventorum rabie, sed iratus cadat in terras et iudicet ignis” , contra Horatius “nec fortuitum spernere cespitem leges sinebant” . hic enim nisi i littera longa sit, non stat versus. et hoc protulimus exemplum unius sermonis, ne quis dicat 'iturus' et 'itur' ideo variam habere naturam propter temporum varietatem: unde melius est, ut diximus, originis considerare rationem. sane 'fortuitus' ab eundo est et a fortuna conpositum.
[180] procumbunt piceae picea secundum Plinium in naturali historia quinta species cedri est: nam cedria dicta est quasi καιομένης δρυὸς ὑγρὸν, id est arboris umor ardentis.
